Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığına atanması

20 Ocak 1915’de Yrb. Mustafa Kemal’in 19. Tümen Komutanlığına atanması, Türklerin makus (kötü, uğursuz) kaderinin değiştiği tarihtir

34 yaşındaki Yarbay Mustafa Kemal’in 20 Ocak 1915’de 19.Tümen Komutanlığına atanması Türklerin makus (kötü, uğursuz) kaderinin değiştiği tarihtir.

Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür demiş ise Ziya Paşa bize bazı sorumluluklarınızı hatırlatırıyor olmalı!!

****

I.Dünya Savaşı başında Sofya’da ateşe militer (askeri ateşe) olarak görev yapmaktaydı.

Mustafa Kemal, ısrarla orduda aktif görev istemesi üzerine 20 Ocak 1915 tarihinde 19. Tümen Komutanı olarak atanmıştı.(1)  

* Olmayan Bir Tümenin Komutanı Mustafa Kemal(*) kısa öyküsü Osmanlı’nın düştüğü zavallı durumu anlamamız için önemlidir.

* Tümen, 57. Alay ve iki Depo Alayı’ndan (Acemi Alay) oluşmaktaydı.

* Yarbay Mustafa Kemal’in “Size ölmeyi emrediyorum” sözüyle canlarını ortaya koyarak savunma yapan 57. Alay’ın kahramanlıkları ve ortaya koyduğu başarı halen gururla anlatılıyor.

* Diğer destek birliklerle düşmanın tam teşekküllü 8 taburuna karşı koyan ve önemli oranda şehit veren 57. Alay, kahramanlıklarıyla ve vatanı için bile bile ölüme gitmeleriyle adını tarihe altın harflerle yazdırdı.

*  İngiliz General Hamilton’ın taarruzla ilgili  “Gebe dağlar Türk doğurmaya devam ediyor.” sözü  Türk askerinin ortaya koyduğu mücadeleyi belleklere kazıdı.

* 9’uncu Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal Bey, Çanakkale Cephesi’ndeki başarılarından dolayı 1 Haziran 1915 tarihinde Albaylığa (Miralay) terfi etmiştir.***

Olmayan Bir Tümenin Komutanı: Mustafa Kemal

Mustafa Kemal, 1926 yılında Falih Rıfkı Atay ve Mahmut Soydan ile bir mülakat yaparak anılarının ilk elden kaleme alınmasını sağlar. Bu anılar Milliyet ve Hakimiyet-i Milliye gazetelerinde yayımlanmaya başladıktan bir gün sonra Cumhuriyet gazetesi de anıları yayımlamaya karar verir.

Mustafa Kemal’in kendi yazdırdığı anıları içinde böbürlenmek bir yana zaman zaman kendisini gülünç duruma düşüren olayları bile büyük bir alçakgönüllülük içinde, alaycı bir üslupla anlattığı görülür. Bunlardan birisi de Enver Paşa’nın Mustafa Kemal’i adı var kendi yok bir tümene komutan atadığı bölümdür.

Mustafa Kemal, Birinci Dünya Savaşı başlayınca orduda aktif bir görev üstlenmek için başkomutanlığa başvurur. “Arkadaşlarım cephede bulunurken ben Sofya’da Ataşemiliterlik yapamazdım” diyen Mustafa Kemal’in başvurusu geri çevrilir. Mustafa Kemal uzun süre boyunca başvurularına sonuç alamayınca bavulunu toplar ve gerekirse bir er olarak savaş meydanında bulunmaya karar verir. İşte tam bu sırada bir telgraf alır:

– “On Dokuzuncu Tümen Komutanlığına atandınız. Hemen İstanbul’a geliniz.”

Mustafa Kemal İstanbul’a gider. Atamayı yapan kişinin Enver Paşa olduğunu öğrenince Sarıkamış’tan henüz dönmüş olan Paşa’ya sorar:

– Beni numarası on dokuz olan bir tümene atamışsınız. Bu tümen nerededir?

Enver Paşa, Mustafa Kemal’e Genelkurmay ile görüşürse daha kesin bir bilgi alacağını söyleyerek kendisini Genelkurmay Başkanlığına yönlendirir. Genelkurmay’a giden Mustafa Kemal kendisini tanıtır:

– Ben On Dokuzuncu Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal.

Ancak kendisini tanıttığı her kişi hayretle yüzüne bakar. Kimse böyle bir tümenin varlığından haberdar değildir. Genelkurmay’daki araştırmalar da olumsuz sonuçlanır, Genelkurmay’da böyle bir tümenden haberi olan kimse yoktur. Mustafa Kemal bu olayı anılarında şöyle anlatır:

“Büyük bir ciddiyetle herkese On Dokuzuncu Tümen Komutanı olduğumu söylüyordum, oysa ki böyle bir tümenin varlığından kimsenin haberi yoktu. Adeta sahtekâr vaziyetinde idim.”

Sonunda Genelkurmay’dan birisi bu tümenin Liman von Sanders Paşa’nın ordusunda bulunabileceğini söyleyerek Mustafa Kemal’e bir de onunla görüşmesini tavsiye eder. Mustafa Kemal, Liman Paşa’nın komuta ettiği ordunun Kurmay Başkanı Kazım Bey’e giderek durumu anlatır. Kazım Bey:

– Bizim bilgimizde böyle bir tümen yoktur. Ama olabilir ki Gelibolu’da bulunan Üçüncü Kolordu yapmakta olduğunu bildiğimiz yeni örgütlenmeler arasında yeni bir tümen kurmak düşüncesindedir. Bir kez de oraya başvurulursa gerçek anlaşılır.

– Yani benim komutanı olduğum tümen var mıdır yok mudur, bunu anlamak için Gelibolu’ya mı gideceğim?

– Evet, doğrusu budur.

Mustafa Kemal Gelibolu’ya gidip 57, 72 ve 77. Alaylardan oluşan 19. Tümeni kurar. Mustafa Kemal anılarında yazmasa da kimsenin tanımadığı bu tümen, Çanakkale Savaşı sonunda tüm dünyanın bildiği bir tümen olur. 19. Tümen, sayıca kendilerinden çok üstün olan Anzak askerlerini, çıkartma yaptıkları Arıburnu’nda durdurmak için savaşarak tümüyle şehit olan 57. Alayın bağlı olduğu, Çanakkale Savaşının kaderini değiştiren tümendir. 19.Tümen, Mustafa Kemal’in “size ölmeyi emrediyorum” dediği askerlerin tümenidir.

Mustafa Kemal anılarında Çanakkale Savaşındaki ikinci büyük düşman çıkartmasının yapıldığı 6-7 Ağustos tarihine de değinir. Telefonla son durumu soran Liman Paşa’ya alınacak önlemleri daha önce defalarca aktardığını anlatan Mustafa Kemal, artık bu saatten sonra alınacak tek bir önlem kaldığını söyler.

– O önlem nedir?

– Bütün komuta ettiğiniz kuvvetleri buyruğuma veriniz. (Tüm orduyu değil, Conkbayırı bölgesindeki kuvvetleri kastediyor)

Alaylı bir karşılık alır:

– Çok gelmez mi?

– Az gelir!

Telefonda çok gelmez mi diyen Liman Paşa, daha sonra Mustafa Kemal’i Anafartalar Grup Komutanlığına getirerek istediğinden daha fazla kuvveti emrine verecek ve Mustafa Kemal de Anafartalar Kahramanı olarak anılmasına neden olacak büyük bir askeri başarıyla düşmanı Anafartalar’da durdurarak geri çekilmelerini sağlayacaktır. ( *)(1) https://kho.msu.edu.tr/hakkinda/harbiyeli_ataturk/askeri_gorevleri.html
(1) http://www.canakkale.gov.tr/kara-savaslari-oncesi (*)