1 Ocak 1929’ta uçmağa varan Türk eğitiminin efsane ve en genç Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati’yi anarken
Dün 2022’nin ilk günü idi….
-Kurtuluş Savaşında cephenin en önüne, ateşin içinde yer almış,
-Kemalist Devrimlerinin en bilinçli ,ateşli savunucusu/uygulayıcısı, ve Türk eğitiminin efsane ve en genç Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati’nin 1 Ocak 1929’da ölümünün 92.yıldönümü idi! (1) Kısacık ömrüne ( 35 yıl 9 bu kadar çok önemli şeyi sığdırabilmiş kaç kişi tanıyorsunuz? Hele yakın zamanda! Eğitim Devrimcisi Mustafa Necati, müdahalede geç kalınmış apandisit patlaması yüzünden 35 yaşında 1 Ocak 1929’da uçmağa varmıştı. Işık içinde olsun.(2 )
02.01.2021 C.tesi
M.Necati’in ölüm yıl dönümü anmalığı olarak G.KAFKAS’ın (Cumhuriyet’te 02.01.2007 Tarihinde yayınlanmış) yazısı aşağıya alınmıştır.
Bilginize..
****
1 Ocak, eğitim devrimcisi Mustafa Necati ‘nin ölüm yıldönümüdür, 1894’te İzmir’de doğan Mustafa Necati, İzmir İdadisi ve İstanbul Hukuk Mektebi’ni bitirdi, İzmir’de öğretmenlik ve avukatlık yaptı, Yunanlıların İzmir’i işgal edeceğini öğrenince Bahribaba Parkı‘nda halkı direnişe çağırdı. Balıkesir’e geçti, işgal kuvvetlerine karşı çeteler kurdu. Arkadaşı Vasıf Çınar ‘la birlikte, Yunanlılara karşı koydu. Halkı bilgilendirmek amacıyla Balıkesir’de “İzmir’e Doğru” gazetesini çıkardı.
1924’lerde Fransa’nın devrimci gazetesi La Populaire’nin yazarı Colette Cordier, Gazi’nin devrimlerini Fransız halkına duyurmak için Türkiye’ye gelmişti. Atatürk ‘le yaptığı röportajda sık sık Mustafa Necati’nin eğitim alanındaki başarıları nedeniyle adı geçmişti. Colette, anlatılanlar karşısında büyülenmişti. Mustafa Necati ile tanışmak istiyordu. Yakın arkadaşı Samim Rıza, onu Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati’yle tanıştırdı. Necati, Colette’e kimlik bilgilerini ve hizmetlerini anlattı. Necati ve Vasıf, Soma, Akhisar ve Bergama bölgesinde; Bulgurcu Mehmet Efe’ yle birlikte kurdukları çeteyle, Yunanlılara karşı koydular. Ege Bölgesi’nin Kuvayı Milliye komutanlığına getirildi. Bu bölgede, bir yandan Yunanlılarla, öte yandan Anzavur kuvvetleriyle savaşıldı.
***
1920’de birinci dönem Millet Meclisi’nde Saruhan mebusu seçildi. Kastamonu’da kurulan İstiklal Mahkemesi Başkanlığı’na getirildi. İzmir’den milletvekili seçildi. 1923’te, Mübadele (değişim) İmar ve İskân Bakanı seçildi. Balkanlar’dan Anadolu’ya gelen göçmenlerin yerleştirilmeleriyle ilgili çalışmalar yaptı. 1924’te Adalet Bakanlığı görevi verildi. Şeyh Sait isyanı nedeniyle Güneydoğu’da kurulan İstiklal Mahkemesi Başkanlığı’na atandı. 1925’te Milli Eğitim Bakanlığı’na getirildi. Necati’nin en başarılı hizmetleri ve emeği, ülkenin eğitim alanında olmuştur.
Mustafa Necati, Fransız gazeteci Colette’e İstiklal Savaşı ve kuruluş dönemindeki hizmetlerini anlattıkça, Colette; “Ben, sizin büyük devrimler yaptığınızı hep duydum. Anlaşılan, siz, bu hizmetlerin hem beyni hem de uygulayıcısısınız” der. Mustafa Necati, tüm hizmetlerinde yol göstericisi ve yönlendiricisinin Mustafa Kemal olduğunu söyler.
Necati, direniş ve bağımsızlık savaşının öncülerinden olmuş, kurtuluş ve kuruluş döneminde de devrimciliğiyle önder olmuştu. Ülkenin çıkarlarını, yenileşmeci çalışmalarıyla desteklemişti. Cumhuriyeti ve devrimleri başarıya ulaştırmanın öncülerinden oldu. Yeni devletin altyapısı çağdaş eğitim olacaktı. Amaç, gelecek için etkin kimlikli, aydınlık düşünceli bireyler yetiştirmekti. Demokratik, çağdaş, laik cumhuriyetin sürekliliği ve halkın gönenci için bu koşuldu. Atatürk, yenileşmenin sürekli gelişme ve dinamizm içerdiğini söylüyordu.
***
Eğitimdeki hedef, bilgisizliği yok etmek olacaktır. Osmanlı’nın cemaat halindeki yaşantısı yerine, ulus olma çabası gerçekleşmişti. Mustafa Necati, Atatürk’ün “Okul genç dimağlara, insanlığa saygıyı, ulusa ve yurda sevgiyi, onuru, bağımsızlığı öğretir” özdeyişini gerçeğe dönüştürmüştü.
- Yeni harfler halka öğretildi.
- Köy eğitimine önem verildi.
- Gazi Eğitim Enstitüsü kuruldu.
- Öğretmenlik ilk, orta, lise ve yüksek diye paydaşlaştırıldı. “Halkevleri/Halkodaları” açıldı.
- Eğitim seferberliği uygulandı.
- Millet Mektepleri Yasası’yla eğitim yaygınlaştırıldı.
- Osmanlı’daki çok başlı eğitim Tevhid-i Tedrisat (Eğitimde Birlik) birleştirildi.
- Devrim halka yayıldı.
Mustafa Necati’nin Milli Eğitim Bakanlığı dönemi “öğretmenlerin altın çağı” olmuştur.
Arkadaşları, “Mustafa Necati, başı yükseklerde, gözü yıldızlarda, temiz ve çetin bir yenilikçi gibi durmadan çalışır, üretir” diyorlardı.
Atıf Kansu ; “Mustafa Necati, hayat dolu, şen, ümitli ve gür sesli bir devlet adamıdır” der.
Atatürk; “Ben Mustafa Necati’den çok iş bekliyorum. O, hepsini yapacaktır. Buna inanıyorum” sözleriyle beğenisini dile getirmişti. Ülkenin eğitimle gelişeceğine inanan eğitim emekçisiydi. Yaşam sevinciyle dolu, çalışkan ve başarılı Mustafa Necati, 1928’de “daha yapacak çok hizmeti varken” 35 yaşında, rahatsızlanarak öldü.
Atatürk’ün çok üzüldüğü, ağladığı ve “Yazık olur, çok yazık olur, kurtarılmalıydı” dediği bilinir.
Tabutunun arkasından “Ne evlattı o!..” diye gözyaşı döktüğü, Afet İnan ‘ın anlatımından öğrenildi.
Eğitimdeki yenileşmeci çalışmaları, topluma “yıldız öğretmen” kavramını benimsetme başarısı unutulmazlardandır. Mustafa Necati, Cumhuriyetin kuruluş yıllarının “eğitim emekçisi ve eğitim ışığı olmuştu.” O, eğitimimizi bilgi, sanat ve teknoloji ile çağdaş (batı!) uygarlığına yönlendirmeyi öz değerlerimizi yitirmeden gerçekleştirmek istiyordu. Devrimciler ölürken, kalanlardan ve yeni kuşaktan beklentileri “Cansız bileklerde sallanan kutsal görev, bayrağının kavranıp daha yükseklerde dalgalandırılmasıdır” sözleriyle dile getirilir.
1 Ocak’larda Mustafa Necati’nin fırtına kuşu ve yıldız olup / karanlıkları aşıp/ eğitimimizin gelişmesini / ülkemizin aydınlanmasının / önderi ve gönül rehberi olduğunu hatırlatır. Işığı bol olsun, onu saygı ile anıyoruz.
(İ. GÜRŞEN KAFKAS-Cumhuriyet 02.01.2007 )
