TÜRKLERDE YENİ YIL- NARDOGAN BAYRAMI

TÜRKLERDE YENİ YIL- NARDOGAN BAYRAMI-Doç. Dr. Shurubu Kayhan / turkishforum – Abdullah Türer Yener

Nardugan eski Türkler’de yeni yıl bayramıdır. Nar güneş, dugan, tugan doğan nardugan doğan güneş, Türklerde “güneşin yeniden doğuşu” anlamına gelmektedir. Nardugan, her yıl 22 Aralık’tan sonra gelen ilk dolunayda kutlanır. 21 Aralık günü en uzun gece olup ardından günler uzamaya başlar. Bu yüzden 22 Aralık günü Türkler için çok önemlidir ve bu günü takiben ilk dolunayın çıktığı ilk gün yeni yılın ilk günüdür.

Eski Türklerdeki mitolojik inançlara göre gece ile gündüz sürekli savaşırlarmış. Yine böyle bir 21 Aralıktaki savaşta uzun süren mücadele sonucunda gündüz geceyi yenmiş ve ardından yeni bir güçlü güneş doğmuş. Tek Tanrı’ya inanan Orta Asya Türk’leri yeni doğan, güçlü o güneşi zaferin simgesi olarak algılarlar ve sevinçle karşılarlar. Onlara göre yer yüzünün tam göbeğinde Akçaçam Ağaçları olduğu ve o ağaçların uzandığı noktada Yüce Tanrıları Ülgen’in insanları izlediğini düşünürler. Güneşin yeniden doğuşunu Türkler yeni bir başlangıç, yeni umut, yeni hedefler olarak düşünürler. Yüce Ülgenden de bu yeni umudu insanlara yeniden bağışladığı için ona minnet ederek, o ağaçların altında sevinç ve mutluluklarını paylaşmışlar. Ağacın dibine de Ülgen için en sevdikleri hediyeleri armağan olarak koymuşlardır.

Bu ağaçların insanlarla Tanrının arasındaki bağı sağladığı düşünülmüş. Böylece bu ağaçlar kutsal sayılmış ve insanların mutluluklarını, sevinçlerini Tanrıyla paylaştığı en önemli nokta olarak benimsemişler. Eski Türklere ait bu geleneksel inanışın izleri tüm Orta Asya Türkleri’nde olduğu gibi diğer Türk boylarının da el sanatlarına ve kültürel miraslarına yansıtıldığı malumdur.

Zaman içinde tüm Türkler, ölümsüzlüğün simgesi olan ve Türk Mitolojisi’ne göre tüm insanların türediği ağaç olan Akçaçam Ağaçlarını süslemişler ve altında çeşitli geleneksel oyunlar oynamışlar, kopuz eşliğinde şarkılar söylemişler ve eğlenceler düzenlemişlerdir.
Bu geleneğin kökeni yine Orta Asya Türk’leri olduğu bilinir. Geleneğin zamanla farklı nedenlerle Mezapotamya’ya göçen Sümerler’e Türklerden geçtiği oradan da Anadolu aracılığıyla Eski Roma’ya kadar uzandığı ve günümüze kadar gelip günümüzdeki 1 Ocak yılbaşının temelini oluşturduğu düşünülmektedir.

Ayrıca, Türklerdeki Paktıgan ve Koçagan bayramlarıyla da eş anlamdadır. Tatarlar bu bayrama “Koyaş Tuğa», yani «Güneş Doğan» günü derler, Başkurtlar, Udmurtlar «Nardugan» veya «Mardugan», Mişer Tatarları «Raştua», Çuvaşlar “Nartavan» ya da «Nartukan», Zırizyalar «Nardava», Mokşalar «Nardvan” olarak adlandırırlar.
Shurubu Kayhan

«Нардоган» – новый год у Тюрков

«Нардоган» – это празднование нового года у древних Тюрков. «Нар гюнеш, дуган, туган, нардуган гюнеш» на тюркском означает «рождение солнца». «Нардоган» отмечается каждый год в полнолуние после 22 декабря. Ночь 21 декабря – самая длинная, далее дни начинают удлиняться. Поэтому 22 декабря для Тюрков очень важный день. С первым днем полнолуния начинается новый год.
В мифологии древних Тюрков говорится о том, как день и ночь постоянно сражаются друг с другом. На одном из сражений, 21 декабря, после долгой борьбы день победил, а вслед за этим родилось сильное солнце. Верующие в единого Бога Тюрки радостно приняли новорожденное солнце и сделали его символом победы. По их верованию, в центре Земли находится место, где растут деревья Акчачам, и откуда Всемогущий Бог Ульген наблюдает за людьми. Рождение нового солнца Тюрки принимают как новое начинание, возрождение, новые надежды и цели. Люди благодарят и молятся Всемогущему Ульгену с новыми надеждами, под деревьями Акчачам делятся друг с другом радостью и счастьем. У подножия все оставляют подарки и дары, предназначенные Богу Ульгену.
Считается, что эти деревья обеспечивают связь между людьми и Богом. Таким образом эти священные деревья считались местом, где народ мог поделиться с Богом своим счастьем и радостью. Эти древнетюркские традиции отразились в искусстве и культурном наследии не только Тюрков Центральной Азии, но и всех других тюркских народов.
Согласно древнетюркской мифологии дерево Акчачам есть символ бессмертия и от него произошли все люди на земле. Со временем дерево стали украшать, а под ним устраивали традиционные игры, веселились, пели песни и играли на лютне.
Как полагают, традиция эта произошла от тюркских народов Центральной Азии. С течением времени эта традиция распространилась с шумерами-кочевниками в Месопотамии, а далее уже через Анатолию дошла до Древнего Рима. Сейчас же это дерево стало символом Нового Года, празднуемого 1 января. Это также связано с тюркскими праздниками «Пактыган» и «Кочаган». Татары называют это «Кояш Туга» либо «Раштуа», то есть «день рождения солнца», Башкиры и Удмурты – «Нардоган» или «Мардуган». По-чувашски это звучит как «Нартаван или Нартукан, на языке Мокши «Нардван», а у Зыризов – «Нардава»

Nardogan» – New Year of Turks

«Nardogan» is a celebration of the New Year of ancient Turks. «Nar guhesh, dougan, tougan, nardougan gunesh» in Turkic language means «the birth of the sun». «Nardogan» celebrated each year on the full moon after December 22. Night of 21 December – the longest, then the days begin to lengthen. Therefore, December 22 is a very important day for Turks. With the first day of the full moon, a new year begins.
In the mythology of the ancient Turks stated that both day and night constantly fight with each other. In one of the battles«, on 21of December, after a long struggle Day won, followed by birth of a strong sun. Turks that believe in one God happily accepted a newborn Sun and made it a symbol of victory. According to their beliefs, in the center of the Earth is the place where grow Akchacham trees, and where almighty God Oolgen is watching after people. The birth of the new Sun, Turks accepted as new beginning, rebirth, new hope and purpose. People give thanks, pray to almighty Oolgen with new hope, and share their joy and happiness under the trees Akchacham. At the trees’ foot, everyone left presents and gifts designed to God Oolgen.
It believed that these trees provide the link between people and God. Thus, these sacred trees considered a place where people can share with God with their happiness and joy. These ancient Turkic traditions have had an impact for the art and cultural heritage not only of the Turks of Central Asia, but also all other Turkic folks.
According to the ancient Turkic mythology the Akchacham tree is a symbol of immortality and all people on Earth were descended from it. Over time, people began to decorate the tree and under it staged traditional games, sang songs and played on the lute.
It is believed that this tradition have originated from the Turkic folks of Central Asia. Over time, this custom of Turks spread to Sumer-nomads in Mesopotamia and then through Anatolia reached ancient Rome. Now, this tree became the symbol of the New Year, celebrated on January 1. It is also associated with the Turkish holidays «Paktygan» and «Kochagan». The Tatars call it «Koyash Tuga» or «Rashtua», meaning «birthday of the Sun», Bashkirs and Oodmurt people – «Nardogan» or «Mardougan». In Chuvash, it is sounds like «Nartavan» or «Nartoukan», in Moksha language «Nardvan» and Zyrizes called it «Nardava».