Geçenlerde merdiven altı üretimle ilgili bir yazı yazmış ve “Bazı ürünlere yapılan aşırı zam sahteciliği patlatıyor” demiştik. İlgililer ve tüketicilerin bu konudaki açıklamaları sıkıntının giderek büyümekte olduğunu gösteriyor. Piyasaların da iyi denetlenmesi gerektiği gerçeğini gösteriyor.
Türkiye’de enflasyonu düşürme gerekçesi ile faiz indirimi politikasına devam edilmesi nedeniyle döviz kuruna bağlı fiyat artışlarıyla alkollü içeceklerde sahte üretimi ve satış riskini de arttırıyor.
Sahte içki tüketimine bağlı ölüm riskine karşı TMMOB Kimya Mühendisleri Odası ve Türkiye Tekel Bayileri Platformu gibi kuruluşlar yüksek vergilendirmeden vazgeçilmesi gerektiğini işaret ediyor.
Alkollü içecek fiyatları ithal hammadde girdileri nedeniyle yerli ürünler de dahil olmak üzere döviz kurundaki tırmanış gerekçesiyle zamlanırken, Türkiye’de son bir hafta içerisinde sahte içki tüketiminden dolayı en az 50 can kaybı gerçekleşti. İstanbul Valiliği’nce sadece Aralık ayı içerisinde sahte içki kaynaklı zehirlenme vakası olarak en az 43 kişi sağlık kuruluşlarına başvuruda bulundu.
Son olarak Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), “yeni yıl öncesi öncesinde piyasaya sahte içki sürerek halk sağlığını tehlikeye atan suç örgütlerine yönelik harekete geçildiğini” açıkladı. Ülke genelinde “Zehir” kod adıyla operasyonlar yürütülmeye başlandığı vurgulanan açıklamada, “60 şüpheli şahıs yakalandı ve 31 bin 343 litre sahte/kaçak alkollü içki, 5 bin 220 etiket, 102 adet sahte bandrol ile 61 şişe alkol aroması ele geçirildi. Operasyon ile ilgili çalışmalar devam ediyor” bilgisi paylaşıldı.
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Başkanı Ali Nar ise, kimya uzmanlığı gerektirmesine rağmen ülke genelinde alkollü içecek üretiminin yaygınlaştığına dikkat çekti. Nar, bunun yüksek vergi oranlarıyla pahalı ürün fiyatlarından kaynaklandığını vurguladı.
Türkiye Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş da etil alkol satışına önce izin verilmişken sonra içki firmaları girişimiyle bunun yasaklandığını anımsatarak, alkollü içeceklere son beş yılda yüzde 234 oranında zam gelmesiyle birlikte özellikle de yılbaşı öncesinde yaygın şekilde sahte içki sorunu yaşandığını söyledi.
Tüketiciler ise, “sağlık her şeyin başı” yaklaşımıyla tekel bayilerinden alkollü içecek aldıklarını belirtirken, ancak hem fiyat artışlarından şikayetçi oldu hem de çevrelerinde çok fazla evde alkol üretimi yapanlar olduğunu anlattı.
TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Ali Nar, geçtiğimiz yıllara kıyasla şu anda sahte içki kaynaklı zehirlenme olaylarında ciddi artış görüldüğünü belirterek, “Hem ÖTV’nin hem KDV’nin yüksek olması nedeniyle insanlar daha ucuz ürünlere güvenli olup olmadığını çok fazla düşünmeden yöneliyor. Bu da insan sağlığı açısından kör olmak, zehirlenmek ve hatta ölüm gibi pek çok hayati soruna yol açıyor. Vergi oranlarından dolayı içkinin pahalı olması, tüketiciyi ister istemez merdiven altı ürünlere yöneltiyor” dedi.
Yılbaşı öncesinde sahte içki kaynaklı olaylarda artış olabileceğini işaret eden Ali Nar, “Kimya ile tanışmış olmak kimyager olmak anlamına gelmiyor. Üretim ve arz şekli ciddi bir iş. Üretiminde devletin denetiminde özellikle kimya mühendisi, biyoloji mühendisi veya kimyager gibi uzmanlar gözetiminde işlemler yapılması gerekiyor. Bilinçsiz üretici ya da tüketici bunun farkında değil. Tüketicileri kurumsal olmayan yapılardan, resmi bayi olmayan yerlerden alkollü içecek almamak gerektiğini konusunda uyarmak gerekiyor. Devlet mutlaka vergileri düşürmeli ki ucuz ürün arayışı oluşmamalı. Vergiler düşürülemiyorsa da piyasaya güvenilir denetim mekanizması içerisinde etil alkol sağlanmalıdır. Sonuçta alkollü içkiyi tüketici tüketiyor. En azından ölümleri önleyebiliriz” diye konuştu.Etanol tarımsal bir ürün iken metanol kimyasal bir ürün olduğu için körlüğe ve hatta ölümlere yol açtığını söyleyen Nar, bu nedenle kimyager olmasalar da evlerinde içki üretmek isteyenlere piyasada denetimli etil alkol satışı olursa hayati riskin azaltılacağını anlattı.
Türkiye Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş da, köylülerce taşrada usulüne uygun şarap üretenler olduğunu anımsatarak, “Genellikle de son beş yıldır her yılbaşı öncesinde sahte içki meselesi göz önüne geliyor. Oysa Avrupa’da yaşayanlar kendi içkilerini üretebiliyor. Burada sorun etil alkol satışı içerisine metil alkol karıştırılması. Merdiven altı, fason işletmecilerde alkollü içki üretimi için diye etil yerine metil alkol satışı yapılıyor” tespitini aktardı.
İnternet aracılığıyla yüzlerce işletme tarafından etil alkol satışı yapılmaya devam edildiğini kaydeden Aybaş, “1 Mart 2018 itibariyle tekel bayilerince etil alkol satışı yapılması yasaklandı. Oysa bizlerde TAPDK (Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı) denetiminde ruhsatlı satış yapılıyordu. Bu kaçak alkol sorunu büyümeye devam edecektir çünkü yüksek derecede vergi oranı var ve zamlar var. Son beş yılda alkole gelen zamlar yüzde 234’tür. Dünyada hiçbir yerde yok. Mesela bu nedenle bizim ülkemizde üretilen, Türk malı Yeni Rakı bile Avrupa’dan kaçak girdi. Maalesef izahı olmayan şey. Ve bu yaşandı ülkemizde” dedi.
www.facebook.com/necdet.buluz