TÜRK BOYLARININ ORTAK KÜLTÜRÜ KURUT-Doç. Dr. Shurubu Kayhan / turkishforum – Abdullah türer Yener
Kurut göçebe Türk halklarına ait bir yiyecektir. Orta Asya’dan Altaylara kadar uzanan topraklarda kurut, özellikle göç ve savaş zamanlarında, avcılık sırasında halkın yanlarında taşıyarak yedikleri, doyurucu, tok tutan ve sağlıklı yiyeceklerindendi.
Shurubu kayhanTürk halklarının geleneksel yiyeceği olan kurut, farklı yapılış tarzı ile de bir birlerinden ayırt edilir. Kurut suyu süzülmüş süzme yoğurttan yapılır. Süzme iyice ele yapışmayacak kıvama gelene kadar yoğrulur. Daha sonra küçük parçalara ayrılarak yuvarlak şekil verilir. Yuvarlanmış topçukları çiğ üzerinde veya ağaç örgülü sepetlerde açık havada kuruturlar. Kurutulmuş kurutları bir bez torbaya koyup asarak saklarlar.
Kurutun diğer bir türü ise saatlerce kaynatılarak pişirilen sütten yapılır ve adına haşlanmış kurut denilir. Kurutun bu türü genelde çorba veya sulu yemeklere katmak için hazırlanır.
Kurutun en yaygın geleneksel türü koyun, keçi ve inek sütünden yapılır. Kazakistan’da kısrak sütü ile yapılan kurut da yaygındır. Yoğurdu gölge bir ağacın dibinde bir bez torbaya doldurup suyunun tamamen damlayarak düşüp katılaşmasına kadar asarak bekletirler. Bu işlem günler sürer. Elde edilen süzmeye yuvarlak şekil vererek kuruturlar. Kurutun tuzla yapılış nedeni ise çabuk bozulmasını önlemek içindir. Güneş ve rüzgârla kuruyan kurutu uzun süre açık havada bırakırlar. Bunun nedeni ise ne kadar sert ve kuru olursa o kadar saklama süresi uzar. Uzun süreli göçlerde bunun önemi büyüktür. Kurutun muhafaza ediliş şekli her tür şartlara uygundur. Yazın en sıcak günlerinden, kışın en soğuk şartlarına kadar dayanıklıdır.
Yuvarlak şekli hem göze, hem de damağa hitap eder. Şekli ve yapımı açısından her halkta ayrı farklılık göstermektedir. Kimi halklara göre büyüklüğü en fazla kaysı kadarken bazı halklarda daha büyüktür. Başkurt Türkleri’nde ise büyüklüğü şeftali kadardır.
Kuruta bazı bölgelerde, bazı halklar kendi damak zevklerine göre şeker, bal, yarma da ilave ederek çeşitlilik yaratırlar. Kurutun diğer bir özelliği de mide bulantısı ve kusma gibi rahatsızlıklara iyi gelmesidir.
Nesilden nesile aktarılarak asırlardır süre gelen bu yemek geleneği günümüzde de devam etmektedir. Şimdilerde de kurut tıpkı eskide olduğu gibi uzun yolculuklarda ve kış için hazırlanan erzakların içinde en başta gelen yiyeceklerdendir.
Yazıları posta kutunda oku