EN BÜYÜK BAYRAM KUTLU OLSUN

EN BÜYÜK BAYRAM KUTLU OLSUN…                         

CUMHURİYETİN EVRAK-I METRUKESİ (1) 

Dr. Noyan UMRUK 

Türkiye Cumhuriyeti… XX. Yüzyılın en görkemli mucizesi… 

Cumhuriyetin kuruluş döneminde ülkenin ayakları üzerine dikilmesini kararlı adımlarla nasıl sağladığını yeniden anımsamakta büyük yarar var… 

Çok partili demokrasiye geçişe kadar olan 1923 – 1950 yılları arasını, 98nci yılını idrak edeceğimiz Cumhuriyetimizin kuruluş yılları olarak sayarsak, 

Cumhuriyet; çöken imparatorluktan, 

*Sanayi, eğitim, ulaşım altyapısı sıfıra yakın, 

*Osmanlı’nın trajik çöküşü ve sırasıyla Balkan. Çanakkale, I. Dünya ve Kurtuluş Savaşlarını yaşamış, 

*Okuma-yazma oranı %5’leri ancak bulan, 

*13 milyonluk nüfusu oluşturan halkı yoksul, yorgun, bitkin, salgın hastalıklarla boğuşan, 

*Kaybedilmiş Osmanlı topraklarından sürekli göç alan, 

*Perişan, her şeye hemen hemen sıfırdan başlayan bir ülke teslim almıştır… 

Gerçekten onurlu, saygın ve ayakları üzerinde durabilen genç bir Cumhuriyet yaratmak için 27 yıla sığdırılanları kronolojik olarak üşenmeyip sıralamakta ve hatırlamakta yarar var: 

İşte hayalken gerçek olanlar: Hayali cihan değer… 

1923- Daha Cumhuriyet ilan edilmeden İzmir İktisat Kongresi’nde yeni Türkiye’nin ekonomik sorunları tartışmak üzere toplanıyor; bu kritik dönemde, ekonomik sorunları düzenlemek için kararlar alan İzmir İktisat Kongresi’nde, savaşlardan yorgun çıkan ülke ve millete sosyoekonomik açıdan yön vermek ve harap olan yurdu kalkındırmak için yapılması gerekenleri tespit etmek amaçlanıyordu.  

İzmir İktisat Kongresi sonunda; kongreye katılanlar oybirliği ile Misak-ı İktisadı kabul ederek, modern ve müreffeh Türkiye için canla başla çalışmaya and içti. 

Alınan başlıca ilke kararları ise şunlardı:  

1. Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması, 

2. Özel girişimcilerin desteklenmesi, 

3. Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması, 

4. Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi, 

5. Önemli kuruluşların ulusallaştırılması, 

6. Sanayiyi özendirici yasaların çıkarılması, özellikle gümrük tarifelerinin ulusal sanayinin kalkınma gereksinimlerine göre değiştirilmesi. 

Atatürk döneminde kurulan fabrika, kurum ve kuruluşlar: 

İzmir İktisat Kongresinden sonra kurumlaşma ve gelişmeler şöyle cereyan etti: 

1923 – Cumhuriyet Halk Partisi Kuruldu. (9 Eylül 1923) 

1923 – CHP Genel Başkanlığına Mustafa Kemal Atatürk seçildi. (11 Eylül 1923 

1923 – Ankara Başkent ilan edildi. (13 Ekim 1923) 

1923 – Cumhuriyet ilan edildi (29 Ekim 1923) 

1923 – Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu. 

1924 – Hilafet kaldırıldı. 

1924 – Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) kabul edildi. 

1924 – İlköğretim zorunlu hale getirildi. 

1924 – Lozan Antlaşması yürürlüğe girdi. 

1924 – Gölcük’te ilk tersane ünitesi kuruldu. 

1924 – Devlet Demiryolları kuruldu. 

1924 – İstanbul – Ankara arasında ilk yolcu uçağı seferi yapıldı. 

1924 – Türkiye İş Bankası kuruldu. 

1924 – Türk Kadınlar Birliği kuruldu. 

1924 – Ankara ilk planlı şehir olarak tanzim edildi. 

1924 – Cumhurbaşkanlığı Orkestrası kuruldu. 

1924 – Türkiye Tütüncüler Bankası kuruldu. 

1924 – İlk milli sigorta Anadolu Sigorta faaliyete geçti. 

1924 – Bursa’da Karacabey Harası kuruldu. 

1924 – Milli Sahne Ankara’da ilk tiyatro olarak kuruldu. 

1924 – Topkapı Sarayı müze olarak ziyarete açıldı. 

1924 – Türkiye Cumhuriyeti yazılı ilk madeni para tedavüle çıktı. 

1924 – Atatürk’ün önerisiyle ismini de verdiği Cumhuriyet Gazetesi yayına başladı. 

1925 – Danıştay kuruldu. 

1925 – Türk Hava Kurumu (Türk Tayyare Cemiyeti) kuruldu. 

1925 – İstanbul’da Liman İşleri inhisarı kuruldu. 

1925 – Osmanlı’da köylülerden alınan Aşar Vergisi kaldırıldı. 

1925 – Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü kuruldu. 

1925 – Sanayi ve Madenler Bankası kuruluş kanunu kabul edildi. 

1925 – 1920’de Atatürk tarafından kurulan Anadolu Ajansı bir anonim şirkete dönüştürüldü. 

1925 – Ticaret ve Sanayi Odaları Kanunu kabul edildi. 

1925 – Gazi Orman Çiftliği kurulmaya başlandı. 

1925 – Eskişehir Cer Atölyelerinde demiryolu malzemesi üretecek birimler hizmete girdi. 

1925 – Adana Mensucat Fabrikası üretime başladı. 

1925 – Türkiye’nin ilk betonarme köprüsü Menderes Nehri üzerine yapıldı. 

1925 – İlk Cumhuriyet altını basıldı. 

1925 – Adana ve Bergama Müzeleri açıldı. 

1925 – Tayyare Cemiyeti’nin katkılarıyla Ankara’da Türk yapımı ilk planör uçuruldu. 

1925 – Şeker Fabrikaları kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi. 

1926 – Demir Çelik Sanayiinin kurulmasına ilişkin kanun yayımlandı. 

1926 – Uluslararası saat ve takvim uygulanmasına başlandı. 

1926 – Türk Medeni Kanunu yürürlüğe girdi. Kanunla kadın erkek eşitliği sağlandı. 

1926 – Türk Telsiz Telefon Şirketi kuruldu. 

1926 – Eskişehir Uçak Bakım İşletmesi açıldı. 

1926 – Yabancı gemilere tanınan ayrıcalıkları kaldıran Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi. 

1926 – İlk şeker fabrikası olan Alpullu Şeker Fabrikası işletmeye açıldı. 

1926 – Ankara otomatik telefonu işletmeye açıldı. 

1926 – İstanbul’da inşaat demiri üreten ilk haddehane açıldı. 

1926 – Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri kuruldu. 

1926 – Amasya, Sinop ve Tokat Müzeleri açıldı. 

1926 – Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası açıldı. 1950’li yıllarda Adnan Menderes hükümetince kapatılana kadar bu fabrikada toplam 112 savaş uçağı üretildi. 

1926 – Bakırköy Çimento Fabrikası kuruldu. 

1926 – Uşak Şeker Fabrikası işletmeye açıldı. 

1927- Çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu, sanayinin tanımını yapmakta ve sınıflara ayırmaktaydı. Her grup, kanunun getirdiği muafiyetlerden taşıdığı önem derecesinde faydalanmaktadır. Teşvik-i Sanayi Kanunundan faydalanılarak memlekette bazı sanayi kuruluşları kurulmuştur. Ayrıca, 1929 yılından itibaren, yüksek gümrük tarifeleri uygulama imkânı, memleket sanayiini dışarının rekabetinden koruyarak geliştirilmiştir. 

Bu dönemde devlet, temel tüketim ve ara malları alanında ithal ikamesi sağlamak amacıyla üç beyazlar ve üç siyahlar projesine öncelik vermiştir. Un, şeker, pamuklu üç beyazı: kömür, demir ve akaryakıt da üç siyahı temsil ediyordu. Bu temel malların yurt içinde üretilmesi ile hem döviz tasarrufu sağlanacak hem de dışa karşı bu maddeler için bağımlılık kalmayacaktı. 

1927 – Bünyan Dokuma Fabrikası hizmete girdi. 

1927 – Ankara – Kayseri demiryolu açıldı. 

1927 – Emlak ve Eytam Bankası kuruldu. 

1927 – İstanbul Radyosu yayınlarına başladı. 

1927 – Samsun – Havza – Amasya demiryolları açıldı. 

1927 – Bursa Dokumacılık Fabrikası açıldı. 

1927 – Eskişehir Bankası kuruldu. 

1927 – Ankara Arkeoloji Müzesi ve Sivas Müzesi kuruldu. 

1927 – Okullarda karma eğitime geçildi. 

1927 – İlk basketbol ligi düzenlendi. 

1927 – İlk Köy Öğretmen Okulu Kayseri’de açıldı. 

1927 – Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kâğıt parası tedavüle çıkarıldı. 

1927 – İzmir Müzesi açıldı. 

1927 – Ankara’da Çocuk Sarayı açıldı. 

1927 – İlk düzenli radyo yayını İstanbul’da başladı. 

1928 – Laiklik Cumhuriyetin temel ilkesi olarak kabul edildi. 

1928 – Anadolu Demiryolu Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1928 – Haydarpaşa-Eskişehir-Konya ve Yenice-Mersin Demiryolları yabancılardan satın alındı. 

1928 – Ankara Çimento Fabrikası açıldı. 

1928 – Türk halkına okuma-yazma öğretmek için Millet Mektepleri açıldı. (1936’ya kadar 16-45 yaş arasındaki yaklaşık 3 milyon kişiye temel eğitim verildi.) 

1928 – Ankara Numune Hastanesi açıldı. 

1928 – Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü kuruldu. 

1928 – Türk Eğitim Derneği (TED) Atatürk’ün koruyuculuğunda Ankara’da kuruldu. 

1928 – Türk Vatandaşlığı Yasası kabul edildi. 

1928 – İstanbul Bomonti’de Türk Mensucat Fabrikası hizmete girdi. 

1928 – Amasya – Zile demiryolu açıldı. 

1928 – Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki hakkındaki kanun kabul edildi. 

1928 – Malatya Elektrik Santralı açıldı. 

1928 – İlk defa Kadınlar Mahkemelerde Avukat olarak görev aldılar. 

1928 – Kütahya – Tavşanlı demiryolu açıldı. 

1928 – İstanbul’da Üsküdar, Bağlarbaşı ve Kısıklı’da tramvay hatları açıldı. 

1928 – Ankara’nın ilk büyük oteli Ankara Palas açıldı. 

1928 – Gaziantep’te Mensucat Fabrikası işletmeye açıldı. 

1929 – Mersin- Adana demiryolu yabancılardan satın alındı. 

1929 – Ankara ile İstanbul arasında telefon konuşmaları başladı. 

1929 – Ayancık Kereste Fabrikası açıldı. 

1929 – Trabzon Vizera Hidroelektrik Santralı hizmete girdi. 

1929 – İstanbul’da Fatih-Edirnekapı tramvay hattı hizmete girdi. 

1929 – Anadolu-Bağdat, Mersin- Tarsus Demiryolları yabancılardan satın alındı. 

1929 – Haydarpaşa Limanı yabancılardan satın alındı. 

1929 – Kütahya- Emirler, Fevzipaşa-Gölbaşı demiryolları açıldı. 

1929 – Deniz Ticaret Kanunu kabul edildi. 

1929 – Paşabahçe Rakı ve İspirto Fabrikası açıldı. 

1929 – Yeni Türk harfleriyle ilk posta pulları basıldı. 

1930 – Yürürlüğe giren “Umumi Hıfzıssıhha Kanunu” ve “ Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” düzenleme ve uygulamaları da, Atatürk döneminin konuya duyarlı yaklaşımının belirgin örnekleri ve sosyal politika belgeleridir. Ereğli maden işçileri ile ilgili yasa, özellikle işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından, zamanın İktisat Vekaleti denetiminde, dikkat çekici hükümler taşımaktadır:(1) 

1930 – Ankara – Sivas Demiryolu Hattı ulaşıma açıldı. 

1930 – Kadınlar Belediyelerde seçme ve seçilme hakkı kazandı. 

1930 – Ankara’da Ziraat Enstitüsü kuruldu. 

1930 – Kayseri – Şarkışla demiryolu açıldı. 

1930 – Türkiye Gazeteciler Birliği kuruldu. 

1930 – İstanbul Galata Köprüsü’nden 70 yıldan beri alınan köprü geçiş ücreti kaldırıldı. 

1930 – Ankara Etnografya Müzesi halka açıldı. 

1931 – Bursa- Mudanya demiryolu yabancılardan satın alındı. 

1931 – Gölbaşı – Malatya demiryolu açıldı. 

1931 – 10 ilde Bölge Sanat Okulları açıldı. 

1931 – Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu. 

1931 – Tekel Genel Müdürlüğü kuruldu. 

1931 – Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kuruldu. 

1931 – Uluslararası ölçü birimleri kabul edildi. 

1931 – Türk Tarih Kurumu kuruldu. 

1932 – Devlet Sanayi Ofisi (DSO) kuruldu. 

1932 – Samsun- Sivas demiryolu açıldı. 

1932 – Diyarbakır Tekel Rakı Fabrikası açıldı. 

1932 – Sanayi Teşvik Kanunu ile toplam 1473 işletme teşvikten yararlandırıldı. 

1932 – İzmir Rıhtım İşletmesi yabancılardan satın alındı. 

1932 – Türkiye Sanayi Kredi Bankası kuruldu. 

1932 – Kütahya – Balıkesir demiryolu açıldı. 

1932 – Ulukışla – Niğde demiryolu açıldı. 

1932 – Halkevleri açıldı. (1951’de Adnan Menderes hükümetince kapatıldıklarında 478 Halkevi, 4322 Halk Odası vardı. 

1932 – Türk Dil Kurumu kuruldu. 

1932 – Türkiye Milletler Cemiyetine üye oldu. 

1933- Kendi aklımızın ürünü olan Birinci Sanayi Planı (1933-1938) yürürlüğe konulmasını müteakip, 

1933 – Eskişehir Şeker Fabrikası açıldı. 

1933 – Sümerbank resmen faaliyete geçti. 

1933 – İstanbul – Ankara arasında düzenli uçak seferleri başladı. 

1933 – Adana-Fevzipaşa demiryolu açıldı. 

1933 – Ulukışla – Kayseri demiryolu açıldı. 

1933 – Yerel Yönetimlere finansal yardım için İller Bankası kuruldu. 

1933 – İstanbul Üniversitesi kuruldu. 

1933 – Zonguldak Yatırım Bankası ve Kayseri Milli İktisat Bankası kuruldu. 

1933 – Havayolları Devlet İşletmesi kuruldu. 

1933 – Samsun- Çarşamba demiryolu hattı yabancılardan satın alındı. 

1933 – Halk Bankası kuruldu. 

1933 – Ankara’da Yüksek Ziraat Enstitüsü açıldı. 

1934 – Bandırma- Menemen- Manisa demiryolu yabancılardan satın alındı. 

1934 – İlk Türk Operası sahnelendi. 

1934 – Kadınlar birçok Avrupa ülkesinden önce genel seçimlerde seçme/seçilme hakkı kazandı. 

1934 – İzmir-Kasaba demiryolu yabancılardan alınarak devletleştirildi. 

1934 – Keçiborlu Kükürt Fabrikası üretime başladı. 

1934 – Soyadı Kanunu kabul edildi. 

1934 – Turhal Şeker Fabrikası açıldı. 

1934 – Isparta Gülyağı Fabrikası üretime başladı. 

1934 – Kayseri Uçak ve Motor Fabrikasında yapılan ilk uçağın deneme uçuşu yapıldı. 

1934 – Basmane /İzmir – Afyon demiryolu yabancılardan satın alındı. 

1934 – Sümerbank Bakırköy Bez Fabrikası’nın açılışı yapıldı. 

1934 – İlk Süttozu Fabrikası Bursa’da açıldı. 

1934 – Zonguldak Kömür Yıkama Fabrikası işletmeye açıldı. 

1934 – Demiryolu Elazığ’a ulaştı. 

1935 – Hafta Sonu tatili Cumartesi-Pazar olarak kabul edildi. 

1935 – Aydın Demiryolları yabancılardan satın alındı. 

1935 – MTA Enstitüsü kuruldu. 

1935 – ETİBANK kuruldu. 

1935 – Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. kuruldu. 

1935 – Türk Kuşu kuruldu. 

1935 – İstanbul Rıhtım Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1935 – Ankara’da troleybüs hattı işletmeye açıldı. 

1935 – Fevzipaşa-Ergani-Diyarbakır demiryolları açıldı. 

1935 – İlk Arkeolojik kazılar Alacahöyük’te başladı. 

1935 – Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası üretime başladı. 

1935 – Zonguldak Türk Antrasit Fabrikası işletmeye açıldı. 

1935 – Afyon – Isparta demiryolu açıldı. 

1935 – Sümerbank Kayseri Dokuma Fabrikası’nın açılışı yapıldı. 

1935 – Ankara Mamak’ta Gaz Maskesi Fabrikası açıldı. 

1935 – Ayasofya müze olarak ziyarete açıldı. 

1935 – Ankara’da Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi açıldı. 

1936 – Kabotajın Deniz Yolları İdaresi’ne geçmesi sağlandı. 

1936 – Ankara Çubuk Barajı açıldı. 

1936 – Montreux Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. 

1936 – Çanakkale ve İstanbul Boğazlarında askerden arındırılmış bölgelere Türk askerleri yerleştirildi. 

1936 – Ankara’da Devlet Konservatuarı açıldı. 

1936 – Edirne-Sirkeci Şark Demiryolları yabancılardan satın alındı. 

1936 – Haydarpaşa Numune Hastanesi hizmete girdi. 

1936 – Sümerbank Malatya İplik ve Bez Fabrikası kuruldu. 

1936 – İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası hizmete girdi. 

1936 – Elâzığ Şark Kromları İşletmesi kuruldu. 

1936 – İzmir Enternasyonal Fuarı açıldı. 

1936 – İzmir Havagazı Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1936 – İstanbul Telefon Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1936 – SEKA’nın İzmit’teki fabrikasında ilk kâğıt üretildi. 

1936 – Ankara 19 Mayıs Stadyumu hizmete açıldı. 

1937 – Sümerbank Konya Ereğlisi Dokuma Fabrikası üretime başladı. 

1937 – Ziraat Bankası Kanunu kabul edildi. 

1937 – Kozlu Kömür İşletmeleri yabancılardan satın alındı. 

1937 – Çatalağzı – Zonguldak demiryolu açıldı. 

1937 – İstanbul Resim Heykel Müzesi açıldı. 

1937 – Ankara’da ilk Bira Fabrikası kuruldu. 

1937 – Toprakkale – İskenderun demiryolu yabancılardan satın alındı. 

1937 – Ankara’da Motorlu Tayyarecilik Okulu açıldı. 

1937 – Urfa’da Ceylanpınar Devlet Üretme Çiftliği açıldı. 

1937 – Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası açıldı. 

1937 – Denizbank kuruldu. 

1937 – İstanbul ve Trakya Demiryolları yabancılardan satın alındı. 

1937 – Diyarbakır – Cizre Demiryolu açıldı. 

1937 – Yozgat Termo-Elektrik Santralı hizmete girdi. 

1938 – Gemlik Suni İpek Fabrikası açıldı. 

1938 – İzmir Telefon Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1938 – Ankara Radyoevi hizmete girdi. 

1938 – Divriği Demir Madenleri üretime başladı. 

1938 – Bursa Merinos Fabrikası faaliyete geçti. 

1938 – Murgul Bakır İşletmeleri satın alındı. 

1938 – Türk askerleri Hatay’a girdi. 

1938 – Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü kuruldu. 

1938 – Devlet Havayolları Genel Müdürlüğü kuruldu. 

1938 – Eskişehir İspirto Fabrikası açıldı. 

1938 – İstanbul Elektrik Şirketi yabancılardan satın alındı. 

1938 – Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) kuruldu. 

1938 – Sivas – Erzincan demiryolu açıldı. 

1938 – Giresun’da Fiskobirlik kuruldu. 

ATATÜRK’ün VEFATINDAN SONRA 

1939- Hazırlanan II. Sınırlı Sanayi planı II. Dünya harbinin başlaması nedeniyle yürürlüğe konulmasına ve harbin bütün şiddeti ile devam etmesine rağmen, 

1939 – Ergani Bakır İşletmesi hizmete girdi. 

1939 – Karabük Demir Çelik Kok Fabrikası üretime başladı. 

1939 – İstanbul’da yabancıların işlettiği Tramvay Şirketi tesislerini hükümete devretti. 

1939 – İstanbul’daki Tünel İşletmesi tüm tesislerini hükümete devretti. 

1939 – Bursa ve Mersin elektrik tesisleri devletleştirildi. 

1939 – Adana Elektrik Şirketi devletleştirildi. 

1939 – Sivas Demiryolu Makinaları Fabrikası kuruldu. 

1939 – Aydın’da 4000 köylüye toprak dağıtıldı. 

1939 – İstanbul’da İETT kuruldu. 

1939 – Fransız askerleri Hatay’dan çıkartıldı, Hatay Türkiye’ye katıldı. 

1939 – Karabük Demir Çelik Fabrikası Yüksek Fırınları hizmete girdi. 

1939 – Ankara Havagazı Şirketi devletleştirildi. 

1939 – Karabük Demir Çelik Boru Fabrikaları hizmete girdi. 

1939 – Milli Piyango İdaresi kuruldu. 

1939 – Unkapanı Atatürk Köprüsü açıldı. 

1939 – İlk Türk denizaltısı Haliç’te denize indirildi. 

1939 – Sivas – Erzurum demiryolu açıldı. Cumhuriyetin ilk 15 yılında yapılan demiryolu 3.000 km’ye ulaştı. 

1939 – Tekirdağ Şarap Fabrikası hizmete açıldı. 

1940 – Koza Birlik kuruldu. 

1940 – Türk Petrol Şirketi kuruldu. 

1940 – Köy Enstitüleri kuruldu. (Toplam sayısı 21’i bulan köy enstitüleri 1954 yılında Adnan Menderes Hükümeti tarafından tamamen kapatıldı.) 

1940 – İstanbul Radyo İstasyonu hizmete girdi. 

1940 – Ereğli Kömür İşletmesi kuruldu. 

1940 – Haliçte yapılan İkinci Türk denizaltısı donanmaya katıldı. 

1940 – Taksim Gezi Parkı İstanbul’da açıldı. 

1940 – Eğitim amaçlı Halk Odaları kuruldu. İlk etapta 141 Halk Odası açıldı. 

1940 – Ankara’da Milli Halk Kütüphanesi açıldı. 

1940 – Garp Linyitleri İşletmesi kuruldu. 

1941 – Gebere Barajı açıldı. 

1941 – Petrol Ofisi kuruldu. 

1941 – Türk Hava Kurumu Ankara’da uçak fabrikası kurdu. 

1941 – THY Yurtiçi uçuş merkezlerinin sayısı 11’e çıktı. 

1942 – Ankara Etimesgut’ta üretilen ilk Türk uçağı deneme uçuşları yaptı. 

1942 – Türk Devrim Tarihi Enstitüsü kuruldu. 

1942 – İlköğretim seferberliği başladı. 

1942 – Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı. 

1942 – Dalaman ve Hatay Devlet Üretme Çiftlikleri kuruldu. 

1942 – Bursa, Denizli, Mersin, Çorum ve Urfa’da Kız Sanat Enstitüleri açıldı. 

1942 – İlk büyük Türk ilaç fabrikası Eczacıbaşı İlaç Fabrikası Levent’te açıldı. 

1942 – Atatürk Devrim Müzesi açıldı. 

1943 – Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsası Kanunu kabul edildi. 

1943 – Zonguldak-Kozlu demiryolu hattı açıldı. 

1943 – İstanbul’da Atatürk Bulvarı açıldı. 

1943 – Ankara’da Gençlik Parkı açıldı. 

1943 – Diyarbakır – Batman Demiryolu açıldı. 

1943 – Seyhan Regülatörü açıldı. 

1943 – Sivas Çimento Fabrikası açıldı. 

1943 – İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü kuruldu. 

1943 – İstanbul’da Yıldız Parkı açıldı. 

1943 – Ankara Fen Fakültesi açıldı. 

1944 – Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK) kuruldu. 

1944 – İzmit Klor Alkali Fabrikası hizmete girdi. 

1944 – İzmit Selüloz Fabrikaları işletmeye alındı. 

1944 – Türk Hava Kurumu’nun Ankara’daki uçak fabrikasında 140 eğitim uçağı, ambulans uçakları ve çok sayıda planör üretildi. 

(Ne yazık ki; Ankara, Kayseri ve Eskişehir’deki Uçak ve Uçak Motoru Fabrikalarının tamamı 1950’li yıllarda Adnan Menderes hükümeti tarafından kapatılmıştır. 

1944 – İzmit’te Gazete ve Sigara Kâğıdı Fabrikası açıldı. 

1944 – Yeşilköy’de yerli sermaye ile üretilen ilk Türk özel yolcu uçağının denemesi yapıldı. 

1944 – Anıtkabir’in temeli atıldı. 

1944 – İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) kuruldu. 

1944 – Mersin Limanı hizmete açıldı. 

1944 – Gaziantep Havaalanı açıldı. 

1944 – Fevzipaşa – Malatya ve Diyarbakır – Kurtalan demiryolları hizmete girdi. 

1944 – Sakarya’da Ziraat Alet ve Makinaları Fabrikası üretime başladı 

1944 – İzmir’de Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu açıldı. 

1945 – Şirketi Hayriye devlet tarafından satın alındı. 

1945 – Türkiye Birleşmiş Milletlere kurucu üye olarak katıldı. 

1945 – İskenderun Limanı hizmete girdi. 

1945 – Türkiye ilk defa yerli ampul üretimine başladı. 

1945 – Balıkesir, Van, Rize, Erzurum, Erzincan ve Çankırı’da liseler ve enstitüler açıldı. 

1945 – Çiftçiyi ve Köylüyü Topraklandırma Kanunu kabul edildi. 

1945 – Ormanlar koruma amacıyla devletin mülkiyetine geçti. 

1945 – İstanbul – Londra ve İstanbul – Paris uçak seferleri başladı. 

1946 – İş ve İşçi Bulma Kurumu hizmete başladı. 

1946 – İşçi Sigortaları Kurumu yürürlüğe girdi. 

1946 – İstanbul – Ankara arasında yataklı tren seferleri başladı. 

1946 – Ankara Üniversitesi kuruldu. 

1946 – Elâzığ Tekel Şarap Fabrikası açıldı. 

1946 – İstanbul ve Ankara Gazeteciler Cemiyeti kuruldu. 

1946 – Türkiye’nin ilk çok partili seçimleri yapıldı. 

1947 – Heybeliada Sanatoryumu hizmete girdi. 

1947 – İstanbul Açıkhava Tiyatrosu açıldı. 

1947 – İşçi ve İşveren Sendikaları Kanunu kabul edildi. 

1947 – Palu-Genç demiryolu açıldı. 

1947 – Türkiye Dünya Sağlık Örgütüne üye oldu. 

1947 – Rize Çay Fabrikası hizmete girdi. 

1947 – Eskişehir Demiryolu Takım Fabrikası hizmete girdi. 

1947 – İstanbul’da İnönü Stadyumu açıldı. 

1948 – Köprüağzı – Maraş demiryolu açıldı. Açılan son demiryolu hattı oldu; çünkü 1950’deki Adnan Menderes hükümetinden itibaren demiryolu yapımları durduruldu. 

1948 – Çatalağzı Termik Santralı hizmete girdi. 

1948 – Türkiye Milli Talebe Federasyonu kuruldu. 

1948 – Milli Kütüphane hizmete girdi. 

1948 – Ankara Etimesgut’ta kurulan Uçak Motor Fabrikası hizmete girdi. 

1949 – Porsuk Barajı açıldı. 

1949 – Emekli Sandığı kuruldu. 

1949 – Türkiye İnsan Hakları Bildirgesini onayladı. 

1949 – Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü kuruldu. 

1949 – İstanbul’da Kartal- Yalova araba vapuru hattı açıldı. 

1949 – Sümerbank Ateş Tuğla Fabrikası Filyos’ta açıldı. 

1949 – Muş’ta Alparslan Devlet Üretme Çiftliği kuruldu. 

1949 – Murgul Bakır İşletmeleri üretime başladı. 

1949 – Türkiye Avrupa Konseyi’ne kabul edildi. 

Tüm bu eserler ve 48 fabrikayı da içeren yatırımlar gerçekleştirilirken tek bir kuruş dahi borç alınmamıştır. 

Borç alınmadığı gibi Osmanlı’nın bıraktığı Düyun-u Umumiye borçları da ödenmiştir. 

1929 -1932 arası Dünya tarihinde şu ana kadar yaşanan en büyük kriz olan “Dünya Ekonomik Bunalımı” dönemidir. 

1939 – 1945 arası tüm dünyanın yıkıma sürüklendiği II. Dünya Savaşı dönemidir. 

Bu dönemde tüm dünya kana bulanırken ve komşu ülkelerde bile milyonlarca insan ölürken; tek bir Türk vatandaşının burnu dahi kanamamıştır. 

Veeee içimiz yanarak belirtmek gerekir ki son yirmi yıllık dönemde; bu üretim tesislerinin hemen hemen hepsi yağma Hasan’ın böreği yaklaşımı ile haraç-mezat satılmış; başta yargı olmak üzere Cumhuriyet’in tüm güzide kurumları ise ya soysuzlaştırılmış ya da çökertilmiştir… 

Büyük bir coşku içinde kutlamamız gereken Cumhuriyetin 98nci yılında, yüzüncü yılına iki kala, kuruluş yıllarında gerçekleştirilenleri ve bunları canlarını dişlerine takarak gerçekleştirenleri tazimle, minnet ve şükranla bir kez daha anarken, bu mucize emanete ne denli sahip çıkıldığını iyice bir düşünmek, değerlendirmek umudu ile … 

 (1) Eskimiş, unutulmuş, artık kullanılmayan evrak  

(2)TALAS, Cahit; Sosyal Politika, A.Ü.S.B.F. Yayını, 1967, s:182-184