“PERSONA NON GRATA” dan Keskin Dönüşü Kim Yaptı?

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non gratailan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, istenmeyen kişidir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 1 4
Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 2 3
Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 3 1
Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 4

Bir  ülkede görev yapan diplomatlar  önemli  dokunulmazlık ve ayrıcalıklara sahiptir. Diplomatlar tutuklanamaz, yargılanamaz  ve de konutlarına girilemez.  Bunlar 18 Nisan 1961 tarihli Diplomatik İşlemler Viyana Sözleşmesi’nin 29-37’inci maddeleriyle uluslararası hukukta güvence altına alınmıştır.  Bir diplomatı “Persona non grata”ilan edilen ülke de ilan eden ülke, kendi diplomatlarına karşı mütekabiliyet (reciprocity)  kapsamında     tasarrufta bulunabilir. )

23 Kasım 2013 tarihinde Mısır’daki  “Sisi Darbesi” sonrasında Türkiye’den gelen eleştirileri Mısır “içişlerine karışmak” olarak tanımlayarak  büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı‘yı istenmeyen kişi ilan etmiş, diplomatik ilişkiler  maslahatgüzar (Chargé d’Affaire)  seviyesine düştürülmüştü. Türkiye de  Mısır’ın Ankara Büyükelçisi Abderahman Salaheldin‘i istenmeyen kişi olarak açıklayarak  Mısır’a geri göndermişti. 2016 yılında Bulgaristan bir Türk diplomatı din işleriyle ilgilendiği gerekçesiyle “Persona non grata” olarak açıklayınca, Türkiye de misilleme olarak  Bulgaristan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda görevli  konsolosu “istenmeyen kişi” ilan  ederek Bulgaristan’a  iade etmiştir.  

10  Büyükelçinin  ilk açıklamasıyla  son açıklama arasında  çelişki  yoktur. Çünkü,  yapılan açıklama  özür  anlamına gelmemektedir.10 Büyükelçinin  Osman Kavala konusundaki açıklaması, Viyana Sözleşmesi’nin 41. maddesine aykırı olarak Türkiye’nin içişlerine karışma amacını gütmeyip, Türkiye tarafından uluslararası anlaşmalardan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesine yöneliktir.  “Türkiye’nin  içişlerine karışıldığı” yolundaki görüş  Türk makamlarının yorumudur. “18 Ekim Bildirisi” ile ilgili  olarak ABD, Kanada ve Hollanda’nın Türkiye Büyükelçilikleri “Viyana Diplomatik İlişkiler Sözleşmesi’nin 41. Maddesine riayet edildiği” ni  açıklamışlardır. Bu  madde, diplomatik misyonların, bulundukları ülkelerin içişlerine karışmayacağına  ilişkindir

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 5

İlk olarak ABD Büyükelçiliği’nin  Twitter hesabından yapılan  açıklamada, “ABD, 18 Ekim tarihli açıklamaya ilişkin bazı soruların yöneltilmesi vesilesiyle, Diplomatik İlişkiler Hakkındaki Viyana Sözleşmesi’nin 41. Maddesine riayet etmeyi teyit eder” denilmiştir. ABD’nin açıklamasını, diğer büyükelçiliklerin açıklamaları  izlemiştir. Kanada Büyükelçiliği de, benzer açıklamayı Twitter hesabından  yapmıştır. Büyükelçiliklerin tamamı tarafından yeni açıklamaların konunun gündeme geleceği kabine toplantısının başladığı sıralarda yapılması dikkat çekicidir.

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 6
Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 7

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Türkiye ile yaşanan Osman Kavala gerilimine ilişkin yaptığı değerlendirmede, 18 Ekim’deki Kavala çağrılarının Viyana Sözleşmesi’nin 41. maddesiyle tutarlı olduğunu  açıklamıştır. Anlaşmazlıkları gidermek üzere herhangi bir NATO müttefikiyle olduğu gibi Türkiye ile de diyalog kurmaya devam edeceklerini belirten Price, ABD’nin Ankara Büyükelçisi David Satterfield’ın Türkiye’de görevinin başında olduğunu  açıklamıştır.

2 Mart-14 Nisan 1961 tarihlerinde Viyana’da toplanan Diplomatik İlişkiler ve Bağışıklıklara Dair Konferans’ın sonunda 18 Nisan 1961 tarihinde kabul edilerek 24 Nisan 1964 tarihinde yürürlüğe giren, 53 maddeden oluşan 1961 tarihli Viyana Sözleşmesi, diplomasi hukuku alanında uluslararasındaki temel belgelerden biridir. 192 devletin taraf olduğu  Viyana Sözleşmesi’nin 41. maddesi  aşağıdadır:

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - Screenshot 8

Türkiye; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine taraf, AİHM’nin zorunlu yargı yetkisini kabul etmiş ve  Anayasasının 90/5. maddesine “insan haklarıyla ilgili uluslararası hukuk belgelerinin iç hukuka üstünlüğünü”  anayasasına koymuş  bir ülkedir. AİHM Büyük Dairesi  “hak ihlali” olduğunu söyleyerek Kavala ve Demirtaş’ın tahliye edilmesine ve gerekiyorsa yargılama sürecinin tutuksuz devamını kararlaştırmıştır.  

 

Eğer büyükelçiler “Persona non grata” edilmiş olsalardı, Türkiye AİHS’ni değil, aynı zamanda Anayasamızı da da ihlal etmiş olacaktı. Neyseki bir yol kazası olmadan  sorun,  taraflara zarar vermeden giderilmiştir. Kriz, 10 ülkenin büyükelçiliklerinin yeni açıklamasıyla tatlıya bağlanmış ve elçilikler yeni açıklamada, Türkiye’nin içişlerine karışmadıklarını gerekçesi ile birlikte  açıklamışlardır.  Bu gelişmeler üzerine Ünal Çeviköz aşağıdaki paylaşımda bulunmuştur.

 

 

Cumhurbaşkanı Erdoğan batı dünyasındaki 10 büyükelçiyi “Persona non grata” ilan etmek için Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’na talimat vermiştir ama bu talimat  yerine getirilmemiş, aklı selim  sonunda galip gelmiştir. Öncelikle belirtilmesi gereken husus, Latince “Persona non grata” “adam” değil, "istenmeyen kişi”dir. Çünkü  istenmeyen kişi “hanım” da olabilir. Nitekim 10 büyükelçinin ikisi (Hollanda ve Yeni Zelanda)  hanımdır. Onları adam  diye tanımlamanız mümkün değildir.   “kişi” hem erkek, hem de  hanım olabilir. - image

 

Son söz: Diplomaside, önündeki  su dolu hendeğin büyüklüğünü  görmeden  atlayacağını sanarak hamle yaparsan, karşı yakaya geçmeden hendeğe düşer ve boğulursun.   


Yazıları posta kutunda oku


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir