ADALET VE KALKINMA PARTİSİ DÖNEMİNDE TÜRKİYE-ORTA DOĞU İLİŞKİLERİNE KURAMSAL BAKIŞ-A THEORETICAL OVERVIEW OF TURKEY-MIDDLE EAST RELATIONS IN THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY PERIOD
Türkiye, sahip olduğu coğrafya itibariyle stratejik açıdan öne çıkan özellikler içermektedir. Bu durum ülkenin jeopolitik açıdan incelenmesini kayda değer kılmaktadır.
Birçok açıdan küresel ve bölgesel siyasetin döndüğü Orta Doğu’ya komşu olan Türkiye, bu coğrafyadaki gelişmelerden sıkça etkilenmektedir.
Bu tez öncelikle ilgili teorileri açıklayacaktır. İkinci bölümde 1908-2002 arası Türkiye-Orta Doğu ilişkileri özet olarak verilecek, zikredilen teoriler değerlendirilecektir. Son bölümde AK Parti dönemi Türkiye-Orta Doğu ilişkileri işlenecek, teoriler ile açıklanacaktır. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı sürecinde bölgeden çekilmeye başlamış, savaş sonunda ise yıkılmıştır. 1923 yılında kurulan Türkiye bölge ile siyasetini kuruluş ve tek parti döneminde Osmanlı döneminde kalma sorunları çözmeyi hedeflemiştir. Soğuk Savaş sürecinde NATO politikalarına uygun olarak Bağdat Paktı ile Orta Doğu’da etkin bir siyaset izlemeyi amaçlamış, ancak bunu başaramamıştır. Soğuk Savaş sonrasında Orta Doğu ülkeleri ile ilişkilerini geliştirmeye başlayan Türkiye için 1997 yılından itibaren bölge ile ilişkiler daha önem arz eden pozisyon almıştır.
Bu durumun etkisi ile 2002 yılında iktidara gelen AK Parti Orta Doğu’ya yönelik politikalarında komşularla sıfır sorun teorisi bağlamında ilişkileri derinleştirmiş, Türkiye’nin bölgesel güç olmasını amaçlamıştır. Çalışmada seçili yedi (İran, Irak, Suriye, İsrail, Mısır, Suudi Arabistan, Katar) Orta Doğu ülkesi ile Türkiye’nin ilişkileri kara hâkimiyeti teorisi, kenar kuşak teorisi bağlamında incelenmiş, bu teoriler kapsamında komşularla sıfır sorun politikasının ne kadar uygulanabildiği test edilmiştir. 2002-2015 yılları arasında Türkiye-Orta Doğu ilişkileri zikredilen teoriler açısından ele alındığında Arap Baharı’na kadar Türkiye’nin merkez ülke olabildiği ya da merkez ülke sinyalleri verdiği görülmüştür. Ancak bu süreçten sonra bölge içinde ve dışında olan devletler ile Orta Doğu’ya dair politika farklılıkları Türkiye’nin merkez ülke olabilme özelliğini yitirmesine neden olmuştur.
Yazıları posta kutunda oku