Büyük Söylev’in yıldönümünde neleri anımsamalıyız?

Gazi Mustafa Kemal(*)in Büyük Söylev’ini okumasının 93. yıldönümünde neleri anımsamalıyız?

Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2. Büyük Kongresi 94 yıl önce,15 Ekim 1927 Cuma günü başlar.Bu Kongrede Gazi Mustafa Kemal Büyük Söylev’i okumaya başlar, 20 Ekim Çarşamba günü tamamlar.

Gazinin Son Tümceleri:
 “…Baylar, bu demecimle, ulusal bağımsızlığı sona ermiş sayılan büyük bir ulusun, bağımsızlığını nasıl kazandığını; bilim ve tekniğin en son ilkelerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım.Bugün ulaştığımız sonuç, yüzyıllardan beri çekilen ulusal felaketlerden uyanışın ve kutsal vatanın her köşesini sulayan kanların bedelidir. Bu neticeyi, Türk gençliğine emanet ediyorum.”

 Ve Nutuk Gazi’nin Gençliğe Seslenişiyle Sona Eriyordu:“ Ey Türk Gençliği !  Birinci ödevin; Türk bağımsızlığını, Türk Cumhuriyeti’ni sonsuzluğa değin korumak ve savunmaktır… Bir gün bağımsızlığını ve cumhuriyetini savunmak zorunda kalırsan; ödeve atılmak için, içinde bulunacağın  durumun olanaklarını ve koşullarını düşünmeyeceksin! Bu olanak ve koşullar çok elverişsiz olabilir… daha acıklı ve daha korkunç olmak üzere, yurdunda, iş başında bulunanlar, aymazlık ve sapkınlık içinde  olabilirler; üstelik hainlik da yapabilirler. daha kötüsü, iş başında bulunan kişiler, kendi çıkarlarını,yurduna girmiş olan düşmanların siyasal erekleriyle birleştirebilirler…Ey Türk geleceğinin gençliği!İşte bu ortam ve koşullar içinde bile ödevin, Türk bağımsızlığını ve Cumhuriyetini kurtarmaktır!  Bunun için gereken güç, damarlarındaki soycul kanda mevcuttur.”
****

Gazi Mustafa Kemal,15 Ekim 1927 okumaya başladığı “Büyük Nutuk”u 20 Ekimde bitirdi                                                     

 “Sayın Baylar, sizi günlerce işlerinizden alıkoyan uzun ve ayrıntılı sözlerim, en sonu tarihe malolmuş bir çağın öyküsüdür. 
“Bunda, ulusum için ve yarınki çocuklarımız için dikkat ve uyanıklık sağlayabilecek kimi noktaları belirtebilmiş isem kendimi mutlu sayacağım…” 
Gazi Mustafa Kemal 80 yıl önce, 15 Ekim 1927 Cuma günü toplanan Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2. Büyük Kongresi’nde, Büyük Nutku’nu okumaya başlamıştı.

Gazi CHP’yi 9 Eylül 1923 Tarihinde Kurmuştu. 
Kuruluştan sonraki ilk büyük kongre yapılıyordu ama Sivas Kongresinde alınan bir kararla “Anadolu” ile “Rumeli” Müdafaa-i Hukuk Dernekleri birleştirilmiş, böylece verilecek mücadelede bir bütünlük sağlanmıştı. 

İşte ortaya çıkan bu  “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Derneği”, ileri yıllarda siyasal bir hareket olarak CHP’nin 1. Büyük Kongresi kabul edilmişti. O nedenle şimdikine “2. Büyük Kongre” denmişti. 

20 Ekim Çarşamba gününe kadar,tam 36 saat 33 dakika süren Gazi’nin bu sunumu, sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada beklendiği gibi çok büyük yankılar uyandırmıştı. 
Cumhuriyet henüz 4 yaşındaydı ama öylesine olağanüstü dönemlerden geçilmişti, öyle dar boğazlar aşılmıştı ki, bunu birinci ağızdan yazıp söylemekte gelecek kuşaklar açısından büyük yarar görmüştü. 

O nedenle de, uzun zamandan beri hazırlamakta olduğu bu nutku okumak için, Gazi, parti genel kurulunun daha uygun bir ortam olacağına karar vermişti. 

Böylece orada sadece milletvekillerine ve hükümet üyesi bakanlara hitaben değil, aynı zamanda tüm illerden gelecek CHP delegelerine, parti ileri gelenlerine, bürokraside yer alan üst düzey yöneticilere, komutanlara, kordiplomasiye mensup tüm büyükelçilere hitaben bu uzun konuşmasını yapabilecekti. 

Öyle de oldu. 
TBMM Genel Kurul Salonu sonuna kadar doluydu ve insanlar adeta nefeslerini tutarak 6 gün boyunca Gaziyi dinlemişlerdi.   
Kürsüde son derecede şık ve yakışıklı, yaptıklarından müthiş gururlandığı her halinden belli, kimi zaman sesini yükselterek kimi zaman alçaltarak, dost düşman tüm dünyaya sesleniyordu: 

“…1919 yılı Mayısı’nın 19’uncu günü Samsun’a çıktım….”
Genel durum ve görünüş:”   Bilginize…15 Ekim 2021Cuma 
( tamamı ek dosyada olan Orhan Çekiç’in yazından alıntıdır) (*) Soyadı Yasası 21 Haziran 1934’te kabul edildi

(1 ) https://www.slideserve.com/keena/80-yilinda-b-y-k-nutuk-s-ylev