I. Dünya Savaşı ardından, savaş sonrası yapılandırılacak barışın önemli bir unsuru olarak geniş bir Ermenistan’ın projelendirilmesi ve Amerika Birleşik Devletleri mandası altına konulabilmesi fikri ve girişimleri, ilgi çekici bir tarihî meseleyi oluşturur. Konunun sebebini ve sonucunu tayin eden etkenler içerisindeki ana faktörlerden birisi ise, Amerikan Başkanı Wilson’un ideallerle gerçeklikler arasında sıkışan duruş ve girişimleridir.
Manda konusu Paris Barış Konferansında gündeme gelmiş, bir süre çeşitli uğraş ve girişimlerin parçası olarak şekli ve boyutları şekillendirilmeye çalışılmış, sonunda Türk Barışı’nı yapılandıran
San Remo Konferansı’nda boyutu ve sorumluluğu Birleşik Devletlere havale edilen bir Ermenistan şeklinde somut ifadesini bulabilmiştir. Ancak Ermenistan hususunda manda ile muhatap kılınan Amerikan hükümeti ve Başkan Wilson, böyle bir yükümlülükle yüzleştiklerinde, bunu gerçekleştirebilmek için gereken siyasi yeterliklerini kaybetmiş durumdadırlar. Buna rağmen Başkan Wilson, 24 Mayıs 1920’de mandayı Amerikan Kongresi’nin gündemine getirmiş, ancak
bu girişim 1 Haziran günü Senato tarafından reddedilmiştir.
Bu makale, The New York Times gazetesinde yayınlanan haberler ekseninde manda teklifinin Amerikan Kongresi tarafından geri çevrilmesi sürecinde yaşanan gelişmeleri ve yansımalarını
değerlendirmektedir.
Anahtar Kelimeler
Ermeni Mandası, Amerika Birleşik Devletleri, Wilson, ABD Senatosu, The New York Times.