Çarşı-Pazar yangın yeri. Hemen her ürün pahalı. Bu kadarla da kalsa “iyi” diyeceğiz ama her geçen gün pahalılık devam ediyor. Bu da enflasyonu azdırıyor.
Türkiye’de enflasyon yaz aylarından sonra sonbahar aylarına da yükselerek başladı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayında ‘‘enflasyon’’ olarak kabul edilen Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1,25 arttığını açıkladı. TÜİK bile artık baskılara dayanamıyor. Her ne kadar enflasyonu düşük göstermeye çalışıyorsa da yine de yükseliş karşısında bir şey yapamıyor.
Böylelikle bir yıllık enflasyon artışı yüzde 19,58 oldu.
Enflasyondaki artış sonrası geçtiğimiz haftayı 8,85’ten kapatan Amerikan Doları/Türk Lirası kuru, bir miktar artış göstererek 8,87 TL’nin üzerine çıktı
2020 yılının Ağustos ayından beri Tüketici Fiyat Endeksi’ni ölçen Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) hesapladığı 12 aylık enflasyonsa TÜİK’in ortaya koyduğu verilerin hayli üzerinde. Görünüyor. Çünkü çarşı-Pazar enflasyonu çok farklı. Eylül ayında bir önceki aya göre enflasyon artışının yüzde 2,89 olduğunu hesaplayan ENAG, son 12 aylık artış oranının ise yüzde 44,70 olarak kaydedildiğini duyurdu.
ENAG’ın verilerine göre Eylül ayında en yüksek artış yüzde 13,45’le giyim ve ayakkabıda görülürken bunu yüzde 9,74’le konut ve yüzde 7,97’yle haberleşme takip etti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 6 Eylül tarihinde açıkladığı güncellenmiş Orta Vadeli Program’da 2021 yılı enflasyon hedefi yüzde 16,2’ydi.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası da 20 Temmuz’da yayımladığı Enflasyon Raporu’nda, 2021 yılı için enflasyon hedefini güncelleyerek yüzde 12,2’den yüzde 14’1’e yükseltmişti.
Ancak Eylül ayı itibarıyla her iki hedefin de tutması mümkün görünmüyor.
Bu ayki enflasyon veri seti, 21 Ekim’de toplanacak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) kararının bu ay açıklayacağı politika faizinin ne olacağı hakkında da aydınlatıcı bilgiler içeriyor.
Geçtiğimiz ay piyasa beklentilerinin aksine politika faizi olarak kabul edilen bir hafta vadeli repo faiz oranını 100 baz puan indirime giderek yüzde 19’dan yüzde 18’e düşüren PPK, bu tutumuna gerekçe olarak ‘‘gıda fiyatlarındaki artış belirleyici olurken, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedilmiştir.
Ağustos ayında Türk lirası görece istikrarlı bir seyir izlemiş ve kura duyarlılığı yüksek olan kalemlerde daha olumlu bir görünüm kaydedilmiştir. Aynı dönemde, uluslararası petrol fiyatları gerilerken, tarım ürünleri ve endüstriyel metal fiyatlarında artış gerçekleşmiştir.
Bu görünüm altında, B ve C endekslerinin yıllık enflasyonları gerilerken, göstergelerin yakın dönem eğilimlerindeki yüksek seviyeler korunmuştur’’ ifadesiyle çekirdek enflasyondaki düşüşü göstermişti.
Ağustos ayında ‘‘işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ve altının hariç tutulduğu’’ B Endeksi yüzde 18,46 ‘‘enerji gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler, tütünle altının hariç tutulduğu’’ C Endeksi, yüzde 16,67 idi.
Ekonomi profesörü Hayri Kozanoğlu, çekirdek enflasyonu gerekçe göstererek bu ay yeni bir indirimin yapılamayacağına dikkat çekerken öncü göstergelerin, enflasyonun artışının süreceğini gösterdiğini söylüyor.
Profesör Kozanoğlu, “Merkez Bankası faiz indirimini Ağustos’ta B ve C endekslerindeki düşüşe bağlamıştı. Eylül’de iki endeks de yükselerek yüzde 18,63 ve yüzde 16,98 oldu. Böylelikle faiz indirimi için hiçbir gerekçe kalmadı. Ayrıca yazın bitmesi ve okulların açılmasıyla, ‘konut, ev eşyası ve eğitimde’ yüksek artışlar gerçekleşmiş. Gıdada mevsimsel koşullar nedeniyle fiyat artış hızı biraz yavaşlamış. Önümüzdeki aylarda, muhtemelen gıda ve enerji öncülüğünde yüksek bir enflasyon yaşamaya devam edeceğiz” dedi.
Özetleyelim:
Demek ki Merkez Bankası’nın faiz indirimi enflasyonu dizginleyemedi. Bu faiz indiriminin başka bir amaçla yapılmış olabileceği de açıkça ortaya çıkmış bulunuyor. Prof. Kozanoğlu da açıklamasında bu konuya vurgu yapıyor.
www.facebook.com/necdet.buluz