Biliyorsunuzdur, söylemeye gerek yok:
Avrupa’da doğalgaz krizi var. İngiltere’de doğalgaz fiyatları adeta uçtu yüzde 250 zam geldi. Birçok ülke kışı zor geçirecek.
Bu dalganın ülkemizi de vurması bekleniyordu. Ancak, doğal gaz konusunda şanslı ve dengeliyiz.
Nedenine bakalım:
Avrupa’daki doğalgaz fiyatlarının zirve yaptığı koşullarda Rus gazının arzının Türk ekonomisine sağladığı avantajlara dikkat çeken Rus uzman Grivaç, Türkiye’nin Türk Akım gaz boru hattı sayesinde gaz bilançosundaki dengeyi oturtmayı başardığını ifade etti.
Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu Başkan Yardımcısı Aleksey Grivaç, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Soçi’de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmedeki “Avrupa doğalgaz pazarında sallantılı bir dönemden geçiliyor, ancak Türkiye, TürkAkım’ın devreye girmesi ardından kendini güvende hissediyor” açıklaması doğrultusunda Rus gazının arzının Türk ekonomisine sağladığı avantajlar üzerine dikkat çekmişti.
Bu yıl Türkiye’de gaz talebindeki objektif artışın ve hidroelektrik santrallerinde elektrik üretimindeki azalmanın sonucu olarak doğalgaza talebin arttığını vurgulayan Grivaç, şunları söyledi:
“Doğal gaz bu yıl hanelerden gelen talebin artması ve hidroelektrik santrallerindeki elektrik üretiminin azalması nedeniyle Türkiye’de yüksek talep görüyor. Enerji dengesinden düşen hacimleri büyük ölçüde telafi eden gaz istasyonlarıdır. Sonuç olarak, bu yıl gaz talebinin dörtte bir oranında artarak 60 milyar metreküpe ulaşması ve Türkiye’nin yeni bir rekor kırması bekleniyor.”
Rus uzman, genel olarak Rusya’dan yapılan gaz tedarikinin geçen yılın aynı dönemine göre neredeyse üç kat arttığına dikkat çekerek, “Rusya’dan yapılan (gaz) tedariki geçen yılın aynı dönemine göre neredeyse üç katına çıktı ve Türkiye’nin tüm doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yarısını sağlıyor” diye konuştu.
Özellikle Rus gazının ve Rus gazının tedariki ile ilgili projelerin Türkiye’nin ek maliyetlerden kaçınmasını ve gaz bilançosundaki dengeyi oturtmasını sağladığına dikkat çeken Grivaç, “Türk Akımı olmasaydı, spot fiyattan çok daha fazla sıvılaştırılmış gaz almak zorunda kalınırdı. Oysa oradaki fiyatların ne kadar hızlı arttığını ve bunun Türk tüketicisine nelere mal olabileceğini görüyorsunuz” dedi.
Halbuki doğalgaz krizi ile ilk tepkiler şöyleydi:
Küresel ısınma bu yaz rüzgar ve hidroelektrik enerji üretimini olumsuz etkileyince ihtiyaç doğalgazdan karşılandı. Ancak şimdi kış arifesinde gaz stokları son yılların en düşük seviyesinde. Bu da fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskıya neden oluyor. Doğalgaz maliyetindeki artış ısınma faturasını yükseltmesinin yanı sıra et ve taze gıda üretimini bile olumsuz etkilemeye başlarken, İngiltere’de rafların boş kalabileceği uyarısı yapıldı. Uzmanlara göre bu durum Türkiye’deki tüketicilerin doğalgaz faturalarına da yansıyabilir.
Soğuk havaların kendini hissettirmesine bir ay kala doğalgaz fiyatları rekor seviyeleri gördü. Vadeli işlemlerde gazın fiyatı 5 doların üzerine gelirken bu seviyeler en son 2014 senesinde test edilmişti. İngiltere özelinde yıl başından beri doğalgazın toptan fiyatındaki artış yüzde 250 olurken, ABD’de yüzde 100’lük tırmanış yaşandı. Gaz fiyatındaki artışa paralel İngiltere’de elektrik fiyatları bu ay içinde ikiye katlandı ve 2020’nin aynı dönemine göre 7 kat pahalı hale geldi.
Fransa, Hollanda ve Almanya’da da enerji fiyatları sıçrama yaptı. Almanya’da doğalgaz faturalarının bu kış yüzde 12 civarında zamlanması bekleniyor. Uzmanlar, havaların soğumasıyla doğalgaza olan talebin artmasının enerji fiyatlarını daha da arttıracağı uyarısında bulundu. Pandemi sonrası ekonomilerin toparlanmaya başlaması halihazırda doğalgaz fiyatlarını yukarı yönlü itiyordu ancak şimdi stoklardaki azalma fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyelerine taşıdı. Peki stoklar neden eridi?
ABD’de doğalgaz stoklarının önceki yıla göre yüzde 16.5 daha düşük olduğu hesaplanıyor. Avrupa’da da stokların ortalamanın yüzde 24 altına düştüğü değerlendiriliyor. Analistlere göre tanklar yaklaşık yüzde 70 dolulukta, geçen yıl aynı dönemde bu oran yüzde 93 seviyesindeydi. Buna karşın kuyu sayısı sabit kaldı. ABD’de 100 olan kuyu sayısı vadeli fiyatların 5 doların üzerine çıktığı 2014’te bugünkünden 3 kat daha fazlaydı.
Avrupa’nın gaz stoklarında görülen düşüş, fiyat tırmanışını tetiklerken bunun arkasında küresel ısınma yatıyor. Yaz boyu kuzey yarım kürede görülen aşırı sıcaklar rüzgarları olumsuz etkiledi. Önceki yıllara kıyasla çok daha az rüzgar eserken buna bağlı enerji üretimi ciddi ölçüde azaldı. Ayrıca Haziran-Temmuz aylarında görülen aşırı sıcaklar ve Kuraklık hidroelektrik santrallerini de vurdu. Bu iki kaynağın yokluğunda oluşan açığı telafi etmek için stoklardaki gaz kullanıldı. Dahası sıcak hava, klimalar için daha fazla enerji gerektirdi. Geçen ay Amerika’nın doğu kıyısında etkili olan Ida Kasırgası, Meksika Körfezi’ndeki neredeyse tüm doğalgaz ve petrol kuyularını durmaya zorladı.
Ancak şu notu düşelim:
Elektrik üretimimizin önemli bir bölümü doğalgazdan elde ediliyor. Doğalgaza gelen zam doğrudan elektrik fiyatlarına yansıyacak. Kısaca, bu kış elektrik fiyatları biraz daha jatlanabilir.
www.facebook.com/necdet.buluz
Yazıları posta kutunda oku