Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ağustos ayı sonunda Ukrayna’yı ziyaret etti. Kendini “Ekümenik patrik” ve “primus inter pares” (“eşitlerin birincisi”) adlandıran Fener Patrikhanesinin başkanı, Kiev’e din adamı olarak gelip tam siyasetçi gibi davrandı. İlk olarak Patrik, Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin daveti üzerine ülkeye geldi. Bunun yanı sıra, ziyaretin sırasında Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Başbakan Denıs Şmıhal, Yüksek Şurası’nın Başkanı Dmytro Razumkov, Lviv Belediye Başkanı Andriy Sadovyi, eski Cumhurbaşkanları Petro Poroşenko ve Viktor Yuşçenko ile temaslarda bulundu, Ukrayna ve Yunan diplomatlarıyla görüşmekle bitlikte “Ukrayna 30” forumu gibi siyasi faaliyetlerine aktif olarak katıldı. Ayrıca istihbarat teşkilatlarımız Bartholomeos’un güvenliği sağladı.
Bununla birlikte Türkiye’deki Yunan Ortodoks Hristiyan azlığının ve Yunanistan’daki Müslüman azlığın korunması sağlayan 1923 tarihli Lozan antlaşmasının kurallarının aleyhinde Bartholomeos uzun zamandır siyasi alanda bir rol oynamaya çalışıyor.
Moskova’ya ve kilise kanuna göre meşru olan Moskova Patrikhanesi’ne bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne baskı yapmak amacıyla eski Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko tarafından 2018 yılında kurulan “otosefal” Ukrayna Ortodoks Kilisesi, Fener Rum Patrikhanesi başkanının başlayan en önemli siyasi projesidir. O zaman Ukraynalı ve ABD’li siyasetçiler, diplomatlar ve iş adamlar her hafta Fener’i ziyaret ettiler. Gerçekten bu çabalar sonucu olarak Ortodoks ayrılımı ortaya çıktı. Şu ana kadar 15’ten bağımsız Ortodoks kilisesinden sadece dört otosefal kilise Ukrayna “otosefal” Ortodoks Kilisesini kabul ettiler. Müttefiklerinin desteklendiği Rus Ortodoks Kilisesi ise Fener ile ilişkilerini kesti. Bartholomeos’un geçen Ukrayna ziyareti aslında Ortodoks kamuoyunun “otosefal” Ukrayna Ortodoks Kilisesini kabul etmesine hiç yarar vermemiş.
Kovid-19 salgınından önce Fener Rum Patriği yılda onlarca siyasetçi ve diplomat ile görüşme yapıyordu ve şimdi faaliyetlerini hiç durmadı. 18 Ağustos tarihinde Ukrayna’ya gitmek üzereyken ABD’nin Türkiye büyükelçisi ile bir araya geldi; Ekim ve Kasım ayında ABD ve Küba ziyaretleri planlanıyor. Avusturya Kathpress Katolik portalı bildirdiği gibi Bartholomeos’un ABD ile Küba arasındaki görüşmelerin çerçevesinde arabuluculuk görevi alması için Patrik din adamı değil, siyasetçi olarak adayı ziyaret edecek.
Aslında Washington ile Fener, yakın ve uzun ilişkilerinin tarihine sahip olmaktadır. Bartholomeos’un önceli Patrik Afinagor CİA ve ABD Başkanı Harry Truman’a bağlıydı. 1948 yılda Patrik Maksim V. devrildikten sonra Amerika başpiskoposu Afinagor Washington desteğiyle Fener Rum Patrik görevine atandı. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan Afinagor, TC Hükümetinin İstanbul Patriği seçim ile ilgili kararına aykırı olarak Ankara tarafından görevine atandı. Yeni Patriği’nin Türkiye’ye ABD Başkanı’nın özel uçağıyla geldiğini de dikkat çekiyor. Genel Konsolos LeVern Boldwin söylediğine göre Afinagor, “Patrik faaliyetleriyle gerçekleştirmeye çalıştığı amerikancılığını, iyi komşuluk politikasına, demokrasi yöntemlerine, Amerika’nın cesaretine ve samimiyetine inandığını defalarca vurguladı”.
Bartholomeos’un çevresindekileri şimdiye kadar Amerika siyasi eylemlerine katılıyorlar. Washington siyaset, finans ve istihbarat çevrelerinde geniş ilişkilerine sahibi kudretli siyaset simsarı Alex Karloutsos Fener’in ABD’de ana lobicilerinden biridir. Bu papazın şimdiki ABD Başkanı’nın Joe Biden ile bağlı olduğunu ve onun seçim kampanyasını desteklediğini vurgulayalım. Ayni zamanda Karloutsos FETÖ ile eskiden bağlıdır. Aydınlık bilgilerine göre bu papaz 1999 yılda CIA’nin Fethullah Gülen ABD’ye getirilmesine ve 15 Temmuz darbe girişiminden sonra FETÖ yüksek kademli üyelerinin kaçırılmasına destek sağladı.
Bugünkü Amerika Başpiskoposu (ve eski Bursa metropoliti) Elpidophoros Lambriniadis de Amerika istihbaratına ve fethullahçılara bağlıdır. Onun desteğiyle eski CİA casusu Henry Barky Patrik Bartholomeos’un 15 Temmuz darbesinin hazırlandığı konusunda uyardı. Bu uyarı yararına gelmişti ve Bartholomeos darbesinin başlanmasından 3 saat önce Türkiye’den ayrılıp ABD üssünde sakladı.
Başpiskopos Elpidophoros ve Yunanistan-Amerika lobisi Türkiye’ye karşı düşmanca davranmaktadır. Amerika’nın Yunan Ortodoks Başpiskoposluğu cemiyetinin uyeleri olan nüfuzlu Yunan ABD vatandaşlarından oluşturan Aziz Andreas Nişanı, Türkiye’ye çatmaya çalışarak durmadan ülkemizi inanlılara karşı baskı yapması ile suçluyor. Temmuz 2020 tarihinde Donald Trump ile görüşme sırasında başpiskopos “Türkiye azlıklarının hakların ve din özgürlüklerinin korunması konusunda” kendini kaygılandırdığını ifade etti. Fener farklı Yunan örgütleri aracılığıyla Patrik ve Kutsal sinod adaylarının Türkiye vatandaşı olması talebini ve Patrik makamına getirdiğinin onayını İstanbul validen alınması talebini iptal edilmesini zorlamaya çalışılmaktadır.
Elpidophoros’un yeni Fener Rum Patrik en melhuz adayı olduğunu da dikkat çekiyor.
Patrik Bartholomeos çevresindekilerine dayanarak siyasi ve dini gücü toplamakla beraber Fenere bağlı ağ bütün dünyayı adım adım örtüyor. Fener Rum Patriği’n Roma Papalar’ın ünü ve nüfuzu kazanmak ve Ortodoks Vatikan’ı kurmak istemesi açıktır. Bunun yanı sıra, Konstantinopolis piskoposların sürekli ekümeniklik ve Katolik kilisesi ile ilişkilerin yeniden kurulması açıklamaları yapması ile her şey Bartholomeos’un Orient (Doğu) Papa unvanı uygun değerlendirdiğini gösterir.
Bunu ile ilgili bir sorun ortaya çıkıyor. Siyasete dönen din adamına ve Amerika ve Yunanistan çıkarlarını koruyan ve ülkemizi daimi eleştiren çevresindekilerine ihtiyacımız var mı? Belki de Patrik Bartholomeos yalandan Türk yapmak yerine ABD’li cemaatinin çoğunluğuna taşınacak mı?
Melih Yıldız