Afganistan’daki iç savaşta üç nokta önemli:
Kabil Uluslararası Havaalanın Türk askerlerince korunması. Rusya’nın Taleban’ın ilerleyişinden kuşku duyması. Düzensiz göçün Türkiye’nin omuzlarında kalması.
ABD askerlerinin çekilme süreciyle birlikte Afganistan’da kontrol altında tuttuğu bölgeleri hızla arttıran Taleban, başkent Kabil’e doğru ilerliyor. Son olarak Taleban militanları Kabil’in 150 kilometre kuzeydoğusundaki Gazne şehrinde de denetimi ele geçirdi.
Adının açıklanmasını istemeyen bir ABD savunma yetkilisi, ABD istihbaratı verilerine göre başkent Kabil’in de 90 gün içerisinde Taleban’ın denetimine girebileceğini söyledi. Yetkili, Taleban’ın bir ay içerisinde şehri kuşatabileceği, 90 gün içerisinde de kontrolü ele alabileceğini belirtti.
Bu kentte Amerikan Büyükelçiliği var ve şimdi boşaltılacak. Eğer Büyükelçilik boşaltılırsa Türkiye’nin Kabil Havaalanını korumasına da gerek kalmayacağı belirtiliyor. Bu sevindirici bir gelişme.
Almanya’nın ardından ABD de vatandaşlarına Afganistan’ı bir an önce terk etmeleri çağrısında bulundu. Kabil’deki ABD Büyükelçiliği’nin internet sitesinde yer alan uyarıda, ABD vatandaşlarına mevcut ticari uçuş seçeneklerini kullanarak Afganistan’ı derhal terk etmeleri çağrısı yapıldı.
Uyarıda, uçak bileti satın almaya gücü yetmeyen ya da ABD vatandaşı olup da eşi veya reşit olmayan çocuğu için göçmen vizesi beklerken ülkeden ayrılmayı erteleyenlerin de büyükelçilikle iletişime geçmeleri istendi.
Almanya da Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayınlanan uyarıda, “Sahada bulunan Alman vatandaşlarına, mümkün olan en kısa sürede tarifeli uçuşlarla ülkeyi terk etme fırsatlarını değerlendirmeleri şiddetle tavsiye ediliyor” ifadeleri yer aldı.
Almanya Savunma Bakanı hafta başında, Alman birliklerinin on yıl boyunca konuşlandırıldığı Kunduz kentinin Taleban’ın eline geçmesinin ardından, Afganistan’a askerlerin geri gönderilmesi çağrılarını reddetmişti
Almanya, Afganistan’da ABD’den sonra en büyük ikinci askeri birliğe sahipti ve Kunduz’da İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana herhangi bir yerde olduğundan daha fazla asker kaybetti.
ABD istihbaratı mevcut durumda yaklaşık 90 günde başkent Kabil’in de Taleban denetimine geçebileceğini belirtiyor.
Taleban son dönemde kaydettiği ilerlemeyle birlikte ülkenin üçte ikisinde denetimi ele geçirmiş oldu. Gazne, Taleban denetimine geçen dokuzuncu eyalet başkenti oldu.
Üst düzey bir Afgan yetkili, Kandahar ve Kabil yolu üzerinde ortada bulunan Gazne’de Taleban’ın denetimi ele geçirdiğini ve şehirdeki tüm devlet dairelerine girdiğini söyledi. Şehirde öncesinde ağır çatışmalar yaşandığı haber veriliyor. Aynı yetkili, şehirdeki tüm devlet görevlilerinin Kabil’e doğru yola çıktıklarını söyledi.
Taleban’ın denetimi ele geçirdiğini açıkladığı Kandahar’da da çatışmalar sürüyor. Görgü tanıkları gece boyunca şehirde çatışma seslerinin sürdüğünü anlatıyor.
Taleban ayrıca kuzeyde Şibirgan, batıda Ferah’ta ve Kunduz şehrinde havalimanında denetimi ele geçirdiğini açıkladı.
Ülkede hali hazırda birçok bölgede Taleban ve Afgan ordu güçleri arasında çatışmalar devam ediyor. Taleban, daha önce ülkede denetimini elinde bulundurduğu dönemde egemenliği altına alamadığı kuzeyde bile bu kez ilerleyişini sürdürüyor.
ABD Başkanı Joe Biden, Afganistan’dan asker çekme konusundaki eleştirilere verdiği yanıtta kararından pişman olmadığını söyledi. Biden, Afgan liderlerin kendi ülkeleri için savaş vermeleri gerektiğini söyledi.
ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby de dünkü basın brifinginde ABD’nin kısıtlı da olsa Afgan güçlerine operasyonlarda hava desteği vermeyi sürdüreceğini söyledi.
Birleşmiş Milletler verilerine göre son bir ayda ülkede yaşanan çatışma ve şiddet olaylarında binden fazla sivil hayatını kaybetti. Taleban ise sivilleri hedef aldığı iddiasını yalanlıyor.
Taleban, Afganistan’da 1996 ve 2001 yılları arasında kontrolu elinde tutuyordu. 11 Eylül saldırılarının ardından ABD’nin başlattığı operasyonla örgüt geriledi. Ancak örgüt, geçen yıl Şubat ayında ABD ile imzalanan anlaşmadan sonra ABD askerlerinin çekilme sürecinin başlamasıyla birlikte ülkede yeniden denetimi ele geçirmeye başladı.
ABD ve uluslararası yetkililer, Taleban’ın zorla yönetimi ele geçirmesinin asla kabul edilmeyeceği ve Taleban yönetiminin uluslararası kamuoyu tarafından tanınmayacağı konusunda uyarıda bulunuyor.
Özetleyelim:
Talaben konusunda Rusya ile ortak hareket edilmesi gerekiyor.
Düzensiz göçün önlenmesi de sözlerle değil, ortaya konulacak siyasi irade ile önlenebilir görüşündeyiz.
Gelişmeler çok hızlı hareket etmemizi ve sonuç alabilecek noktalara ulaşmamızı zorunlu hale getirmiş durumda.
www.facebook.com/necdet.buluz