Hatay Devleti

29 Haziran 1939’da Hatay Türk Cumhuriyeti Meclisi, Türkiye’ye katılma kararı almıştı

Hatay Türk Cumhuriyeti  Meclisi 29 Haziranda Türkiye’ye katılma kararı alır. Bunun üzerine TBMM’ince 7 Temmuz 1939 tarihinde Hatay’ın Türkiye’nin bir ili olduğuna ilişkin bir yasa çıkarılır.  

***

OLAYLARIN AKIŞI:

– 12 Eylül 1938 tarihinde Hatay’da kurulan devletin ilk ve tek cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen’dir. 

– Başkenti Antakya olan devletin 1938 yılındaki nüfusu 237 bindir.

– Hemen anılan kararın yürürlüğe konması nedeni ile Hatay’da görevli son Fransız birliği 7 Temmuz 1939 günü Antakya kışlasında yapılan törenle Hatay’dan yollanır.

– Türkiye Cumhuriyeti, Fransızlara ait Suriye-Büyük Lübnan Bankası, Tütün İdaresi, Elektrik Şirketi, İskenderun Liman Şirketi’ni satın alır.

–  Suriye uyruğuna geçmek isteyen vatandaşlarına da bir tseçim hakkı tanınır. 

–  Suriye Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti temsilcilerinin katılımı ile oluşan komisyon sonucunda bugünkü sınır çizgisi tespit edilir.

– TBMM’de çıkarılan 7 Temmuz 1939 tarih ve 3711 sayılı yasa ile Hatay ili oluşturulur.

– Emniyet Genel Müdürlüğü ve Hatay Egemenlik Cemiyeti Genel Sekreteri Şükrü Sökmen  Süer Hatay’a vali olarak atanır. 

– Antakya’da, 23 Temmuz 1939 tarihinde TBMM adına gelen heyetle beraber yapılan anavatana katılma törenleri yapılır.

– Atatürk’ün sağlığında sonucunu göremediği büyük ülküsü olan Hatay meselesi, daima karşısında olduğu bir askeri harekat yerine, arzuladığı gibi siyaset yoluyla kesin sonuca ulaşır. – Kırk Asırlık Türk Yurdu anavatan sınırları içine alınmış olur.(1)  

MUSTAFA KEMAL VE HATAY SORUNU  

– Fransa, 1936’da sömürgesi olan Suriye ve Lübnan’ın egemenlik haklarını tanıyarak bölgeden askerlerini çekince Türkiye, aynı egemenlik hakkının Hatay’a da tanınmasını ister.

– Atatürk, 1936’da meclis açılış konuşmasında, “Bundan böyle Fransızlarla aramızda senelerdir sürüp giden davanın neticelenmesinin zamanı gelmiştir.” der.

– Atatürk, “Antakya – İskenderun ve Havalisi Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” başkanı olan Tayfur Sökmen’e “ …., bugünden itibaren davaya resmen el kondu. Antakya-İskenderun ve havalisinin adı bundan böyle Hatay(*)’dır. Cemiyetinizin adını “Hatay Egemenlik Cemiyeti” olarak değiştirin ve faaliyetinizi bu isim altında yürütün “ talimatında bulunur.

– Atatürk’ün ısrarla üzerinde durduğu Hatay konusu Milletler Cemiyetine taşınır.

–  1937’de Milletler Cemiyetinde Türkiye’nin bu konudaki görüşleri kısmen dikkate alınmak suretiyle o zamanki adıyla “Sancak” adıyla Hatay’ın özerk bir bölge olması kararlaştırılır. Ancak Hatay Sorunu çözülmüş değildir.(2 )

( 1 ) http://www.hatayvakfi.org.tr/icerik.php?SayfaId=42358052  

( 2 ) https://tarihibilgi.org/hatayin-turkiyeye-katilmasi-hakkinda-kisa-bilgi/