Türkiye Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde Sınıfta Kaldı

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir.

Dünya Bankası Uluslararası Yönetim Göstergeleri, hukukun üstünlüğünü şöyle  tanımlar: “Hukukun üstünlüğü, toplumun kurallarının bir uzantısıdır ve polis ve mahkemelerin güç kullanımı için toplumda yapılmış bir sözleşmedir.” Bir devletin, hukukun üstünlüğünü benimsemesi durumunda  yönetimine “nomocracy” ismi verilebilir. 

Yunancada  “nomos” (yasa)  kelimesi hukuk,  kratos kelimesi ise güç anlamına gelir. Kelime, hukukun gücü veya güncel haliyle hukukun üstünlüğü anlamındadır. Diğer bir deyişle yöneticiyi  yasanın üstünde gören diktatörlükler ya da teokratik sistemlerin aksine,  yasalar ve vatandaşlık hakları üzerine kurulmuş olan bir yönetimdir. Nomokraside  son otorite (egemenlik )  yasada vardır. Hukukun üstünlüğüne dayanan bir yönetim biçimidir.

Endekste yer alan ülkeler, 0 ile 1 puan aralığında değerlendirilirken puan 1’e yaklaştıkça söz konusu ülkenin hukukun üstünlüğü ilkesine olan bağlılığı da artar. 2020 yılı raporunda endekste kullanılan veri seti, 130 bin hane halkı araştırmasına ve dünya genelinde 4 bini aşkın uzmanla gerçekleştirilen anketlere dayanmıştır.

Endeksin amacı, ülkelerin hukuk alanındaki güçlü ve zayıf noktalarını göstererek hukukun üstünlüğü ilkesinin gelişmesine öncülük etmektir. Endeksin hedef kitlesi; politika yapıcılardan akademisyenlere, vatandaşlardan hukukçulara kadar geniş  kapsamdadır. Ülkelerin hukukun üstünlüğü ilkesine bağlılığını ölçmede kriter olarak alınan 8 ana başlık şunlardır: 

  • Hükümet Yetkilerinin Kısıtlanması,
  • Yolsuzlukların Önlenmesi,
  • Yönetimde  Saydamlık,
  • Temel Haklar, 
  • Düzen ve Güvenlik,
  • İdari Yaptırımlar,
  • Adil Hukuk,
  • Cezai Adalettir.

2020 yılında dünyanın her bölgesinde endeks puanlarında düşüşler  yaşanmış, çoğu ülke genel hukuk performansında ya geriye gitmiş ya da aynı kalmıştır. WJP, hukukun üstünlüğüne bağlılığı azalan ülkelerin iyileşme gösteren ülkelerden daha fazla olduğunu belirtirken gerileme yaşayan ülkelerin bir önceki yıl da benzer bir durumda olduğunu  açıklamıştır.

2020 yılında en iyi gelişmeyi Etiyopya ve Malezya gösterirken en ciddi düşüş Kamerun ve İran’da yaşanmıştır. 2020 yılı sıralamasında  Danimarka, Norveç ve Finlandiya başı çekerken geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu üç ülkeyi İsveç, Hollanda ve Almanya izlemiştir.

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir. -2020 yılında en iyi gelişmeyi Etiyopya ve Malezya gösterirken en ciddi düşüş Kamerun ve İran’da yaşanmıştır.

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir. -2020 yılında son sıraları paylaşan ülkeler  Kongo, Kamboçya ve Venezuela’dır. Bu ülkelerin yanı sıra sıralamada en geride bulunan diğer ülkeler, aynı puanı alan Afganistan, Moritanya, Kamerun ve  Mısır’dır. (0.36)

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir. - image

2020 Yılı Endeksinde 3 sıra yükselen Türkiye, 2020 yılında 128 ülke içinde 107. sıraya gelmiş, en düşük puanı “Hükümet Yetkilerinin Kısıtlanması” başlığında  almıştır. Endekste Türkiye, Meksika ve Mali gibi ülkelerin gerisinde kalmış,  Nijerya, (108)  İran (109) ve Angola  (110) ile aynı puanı   (0.43) paylaşmıştır. Son üç sırada Kongo (126-0,34), Kamboçya (127-0,33) ve Venezüella (128-0,27) yer almıştır.

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir. - Screenshot 1 1

Türkiye’nin de içinde yer aldığı “Doğu Avrupa ve Orta Asya” bölgesinde bulunan 14 ülke arasında Özbekistan ve Rusya’nın hemen ardından son sırada,  Kendi Gelir Grubu”ndaki 42 ülke arasında hukukun üstünlüğüne bağlılıkta Meksika’nın hemen ardında 41. sıradadır.

Türkiye’nin en kötü olduğu iki başlık, 128 ülke arasında 124. sırada geldiği “Hükümet Yetkilerinin Kısıtlanması” ve 123. sırada yer aldığı “Temel Haklar” başlıkları olurken en iyi sıralaması 128 ülke arasında 60. sırada yer aldığı Yolsuzlukların Önlenmesi” başlığındadır. Bu sonuç son gelişmelerin ışığında değerlendirildiğinde bana göre sürpriz olmuştur.

The World Justice Project, (WJP) her yıl Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ni yayınlamaktadır. 128 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2020 yılı endeksinde herkesin hukuk karşısında hesap verebilir ilkesi ile yasaların açık, anlaşılır olması ve temel hakları koruması  ilkeleri  vardır.   WJP; yasaların çıkartılması, yönetimi ve uygulanması süreçlerinin erişilebilir, adil ve etkili olması gerektiğini vurgularken, adaletin yetkin, etik, bağımsız ve tarafsız kimseler tarafından sağlanması gerektiğine  önem vermektedir. -Rusya bir önceki araştırmaya göre dört basamak düşüşle 128 ülke içinde 94’üncülüğe gerilerken, Türkiye ancak üç basamak yükselerek 107’nci sıraya  gelebilmiştir. Putin’in Rusya’sı bile Türkiye’nin önündedir. İlk 10 ülke arasında 7 ülke Avrupa Birliği üyesidir. Asyalı ve Afrikalı mültecilerin neden AB ülkelerine gitmek için canlarını bile feda etmekten çekinmediklerinin sebebi böylece açıklanmış olmaktadır.

Türkiye’de maalesef  yasalardan, kurumlardan normlardan ve bunlara sıkı sıkı bağlı kamudan oluşan sağlam bir sistem yoktur.  Bu sistemin dört evrensel kuralı vardır: Hesap verme, adil yasalar, açık yönetim, erişilebilir ve tarafsız anlaşmazlık çözümü. Bunlar sağlanmadığı sürece bizler daha çok Peker videoları izleriz, “adalet mülkün temelidir” deriz ama  gerçekten adalet Türkiye’de  mülküm temeli mi diye de sorarız.  


Yazıları posta kutunda oku


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir