Geçenlerde bir iş için Kızılay’da Sümer Sokak’a uğradım. Sokak tamamen olmasa bile Somalililerin açtıkları işyerleri ile doluydu. Kızılay’a gittiğinizde Somalili göçmenleri çok sık görebilirsiniz. Doğu Afrika ülkesi Somali’den gelen öğrenciler ve sığınmacılar, Ankara’nın göbeği olan Kızılay’daki iki sokağı kendi ülkelerine çevirmişler. Somali dilinde tabelalar asarak, lokanta, kafe, berber, butik, kuaför ve marketler açmışlar. Tıpkı bizimkilerin Almanya’da açtıkları gibi.
Kuzey Somali, Kızıldeniz’in giriş noktasında olup, stratejik bir konumdadır. Kuzey Somali şehirleri ilk defa Portekizler tarafından işgal edilmiş, Memlukler Portekizleri durduramamıştır. Kuzey Somali Osmanlıların idaresine girince 19’ncu yüzyıla kadar Osmanlı’nın kontrolünde kalmış, bölge daha sonra Mısır’a verilmiş, ardından İngiliz denetimine geçmiştir. Somali tarihinin 16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar olan dönemi, “Kuzey Somali’de Osmanlı Hâkimiyeti (1559-1916)” Salah, Mohamed Osman’ın 2015, Eskişehir) Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans tezinde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. )
ABD’de sözde Ermeni soykırımı karar tasarısı ile yaptırım tasarısı Temsilciler Meclisi’nde oylanırken dikkat çekici bir durumla karşılaşılmıştır. ABD’deki ara seçimlerde, Demokrat Partili Müslüman adaylar Arap kökenli Rashida Tlaib ile Ilhan Omar ABD’nin Michigan ve Minnesota eyaletlerinden Temsilciler Meclisi üyeliğine seçilmişlerdir. Böylece Tlaib ve Omar ABD Kongresi’nin ilk kadın Müslüman üyeleri olmuşlardır. Ilhan Omar ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın birlikte çekilmiş fotoğrafı yukarıdadır.
Türkiye Somali’ye büyük destek veren bir ülkedir. Kuraklık ve beraberinde açlık yaşayan Afrika ülkelerine daha önce insani yardımda bulunan Türk Kızılay’ı, kuraklığın yeniden hayati risk oluşturmasıyla birlikte kapsamlı bir insani yardım operasyonuna başlamıştır. Bu kapsamda 2011 yılından bu yana insani yardımda bulunduğu Somali’ye destek olmaktadır.
Türkiye 1991 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Somaliland bölgesel yönetimi ile Somali Federal Hükümeti arasındaki görüşmelerde 2013 yılından bu yana kolaylaştırıcı rol üstlenmiştir. Mogadişu Uluslararası Havalimanı ve Mogadişu Limanı halen Türk firmaları tarafından işletilmektedir. Türk şirketlerinin Somali’deki yatırımlarının toplam değeri 100 milyon dolardır. 1992 yılından sonra 1,092 Somali vatandaşı Türkiye burslarından yararlanarak Türkiye’de yükseköğrenim görmüştür.
Buraya kadar madalyonun bir yüzüdür. Diğer yüzü ise Türkiye’ye bir derstir. ABD Başkanı Biden Ermeni tehcirine “soykırım” deyince hükümet tarafından Biden’a gereken şekilde cevap verilmemiştir. Bu ifadede ABD’deki Ermeni lobisinin büyük etkisi vardır. Zaten seçim sürecinde hem Biden hem de yardımcısı Kamala Harris seçmene seçilirlerse soykırım diyeceğini açıklamış, seçildikten sonra da Biden sözünü tutmuştur.
Şimdi, Türkiye’ye gelen Somaliler ile ABD’de sözde Ermeni soykırımının tanınması arasında ne gibi bir ilişki var sorusu akla gelecektir. ABD’de Temsilciler Meclisi’nde yapılan oylamada hayır oyu veren 11 Temsilciler Meclisi üyesi arasında iki Müslüman üyenin bulunmamasıdır. Üstelik bunlardan biri Filistin kökenlidir. Filistin’e verilen büyük desteğe rağmen Filistin kökenli üyeye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gösterdiği yakınlığın bir anlamı olmadığı ortaya çıkmıştır. Cumhurbaşkanı BM Genel Kurulu’nda Filistin haritasını göstererek Filistinlilere sahip çıkmıştır ama Filistin kökenli Temsilciler Meclisi üyesi Rashida Thalib Türkiye aleyhine oy kullandığı için Ermeni kuruluşu ANCA tarafından onurlandırılmıştır. Tlalib, kendisine gönderilen “Deputy Rashida Tlaib, Photographs of nine Turkish citizens who lost their lives to vote against the bill that you use Turkey is attached” mesajıma cevap vermemiştir. Türkiye aleyhine oy kullanan bir diğer temsilci ise Somali kökenli İlhan Omar’dır.
Asırlık Türkiye Cumhuriyeti, 45 yaşındaki Tlalip ve 39 yaşındaki İlhan Omar’ın oyuna muhtaç olmamalıydı. Çünkü Filistin 401 yıl (1516-1917), Somali ise 361 yıl (1554-1885) Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Bu sürede Osmanlı kendi dilini bölge halkına öğretememiştir. Oysa İngiltere, Fransa, İspanya ve hatta küçük Portekiz bile sömürgelerine kendi dillerini öğretmiştir. İngilizce 53, Fransızca 29, İspanyolca 20 ülkenin resmi dilidir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile fotoğraf çektiren Temsilciler Meclisi üyesi Ilhan Omar (D-Minn.) ise 24 Nisan 2020 tarihinde soykırım kararına verdiği desteği tweetlemiştir: “Minnesota ve dünyadaki Ermenilere kayıp yaşamları yas tutmak için katılıyorum ve Ermeni halkının olağanüstü dayanıklılığını onurlandırıyorum.”
ABD’ye Somali’li bir mülteci olarak gelen Ilhan Omar (D-Minn.) Temsilciler Meclisi’ndeki oylamada “evet” oyu vermiştir ama Rashida Thalib’ten farklı olarak önemli bir tespitte bulunmuştur:
“Soykırımın hesap verilebilirliği ve tanınması siyasi bir mücadelede kullanılmamalıdır. İnsanlığa karşı yapılan tarihsel suçların gerçek bir kabulü, 20. yüzyılın hem soykırım soykırımlarını hem de bu ülkede yüz milyonlarca yerli insanın hayatını alan, transatlantik köle ticareti ve Amerikan yerlilerinin soykırımı gibi daha önceki toplu katliamları içermelidir.”
Türkiye koronavirüsle mücadele eden Somali’ye askeri kargo uçağı Koca Yusuf ile ilaç ve tıbbi koruyucu ekipman gönderirken Somali kökenli Ilhan Omar (D-Minn.) Türkiye aleyhine ABD’de oy kullanmıştır. Somali’ye yardım gönderilirken hiç kimse İhan Omar’a bu durumu hatırlatmak istememiştir, benden başka. (Turkey is sending military cargo plane Koca Yusuf, with medicine and medical protective equipment to Somalia, which is fighting coronavirus, while Somali-born Ilhan Omar (D-Minn.) The United States is using y against Turkey, but no one who sends aid to Somalia wants to remind Ilhan Omar of this situation for this reason.)
İlhan Omar sekiz yaşındayken Somali’deki doğum yeri Mogadişu’dan kaçmış ve Amerika Birleşik Devletleri’ne taşınmadan önce Kenya’da bir mülteci kampında dört yıl yaşamıştır. 1995’te mülteci olarak Virginia, Arlington’a yerleşmiş ve daha sonra Minneapolis’e taşınmış, 2000 yılında ABD vatandaşı olmuştur. İlhan Omar’a gönderdiğim e postam aşağıdadır.
Şimdi, Türkiye’de Sümer Sokak’ta işyeri açan, Türkiye’ye okumaya gelen Somalili öğrenciler İlhan Omar’ın aşağıdaki adresine tepkilerini göndermelerini bekliyorum: “Turkey has opened its arms to us. We are pleased to live in Turkey. But, as Somalis living in Ankara, we condemn your voting yes to the so-called Armenian genocide bill.” (Türkiye bize kucağını açtı. Biz Türkiye’de yaşamaktan memnunuz. Ama sizin sözde Ermeni soykırım tasarısına evet oyu vermenizi Ankara’da yaşayan Somaliler olarak kınıyoruz. , Mailing Address:
Human Assistance & Development International Inc. (HADI Inc.)
P.O. Box 4598
Culver City, CA 90231
U.S.A.)
Yazıları posta kutunda oku