Koronavirüs belasından tüm dünya turizmi etkilendi. Türk turizmi de bu yaşanan sıkıntılardan nasibini alan ülkelerin başında geliyor.
Yukarıdaki başlığa bakıp “Yine neler oluyor?” diyebilirsiniz. Bir şey olduğu yok. Koronavirüs nedeni ile daha önce başlatılan kısa çalışma ödeneğinin Mart sonunda bitecek olması, birçok sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de sıkıntı yarattı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Şubat 2021 günü gerçekleşen kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada kısa çalışma ödeneği uygulamasının 2021 Mart ayında sona ereceğini duyurmuştu.
Pandemi sürecinde gemisini krediyle yüzdüren turizm sektörünün yeni sezona nasıl hazırlanacağını, istihdamı nasıl koruyacağını düşündüğünü belirten Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Mehmet İşler, kısa çalışma ödeneği uygulamasının Haziran ayı başına kadar uzatılmasını istedi.
Bu durumda kısa çalışma ödeneğinin Mart ayında son kez hesaplara yatırılacağını belirten Ege Turistik İşletmeler ve Konaklamalar Birliği (ETİK) Başkanı ve Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkan Yardımcısı Mehmet İşler, uygulamaya son verilmesi kararının turizm sektörünü tedirgin ettiğini söyledi. İstihdamın korunması konusunun turizm sektörü için son derece önemli olduğunun altını çizen İşler, şu görüşleri dile getirdi:
“Tüm sektörlerin eşit şekilde yararlandığı kısa çalışma ödeneği uygulaması turizm sektöründe olumlu etki yaratmıştı. Turizm sektörü çalışanlarının başka sektörlere, başka mesleklere kaymasını önemli ölçüde önlemişti. Uygulamaya son verilmesi, rekorların kırıldığı turizm sezonunun sona ermesiyle 2019 yılının Kasım ayından 2020 yılının Haziran ayına kadar hiç iş yapamayan, kapalı kalan turizm sektörünü olumsuz etkileyecektir. Pandemi sürecinde sağlanan desteklerden tüm sektörlerin yararlandığını bliyoruz. Diğer sektörlerde işletmeler açık, hala çalışıyor, fatura kesiyor. Oysa pandemi sürecinde en büyük bedeli kapalı kalan turizm sektörünün paydaşları ödüyor” dedi. Turizm sektörünün gemisini krediyle yüzdürmeye çalıştığını vurgulayan İşler, “Kredi Garanti Fonu garantili kredilerin geri ödeme zamanı geldi. Bankalar yeni kredi vermiyor ya da güncel faizleri uyguluyor. Pozitif ayrımcılık beklerken krediye ulaşmakta güçlük çeken sektör bunları hak etmiyor. Pandemi sürecinde alınan önlem, kısıtlama ve düzenlemeler nedeniyle iç ve dış pazarda umulan hareketlilik de beklendiği gibi görülmedi. Hedef pazarlardaki turizm otoritelerinin açıklamalarına bakıldığında, Haziran ayından önce uluslararası seyahat planlamalarından söz edilmediği, Türkiye’ye operasyon yapılmayacağı görülüyor. Sektörde çalışanların parası kalmadı. Kısa çalışma ödeneği kesilirse, önümüzdeki Mart, Nisan, Mayıs aylarını nasıl geçireceğiz? İstihdamı nasıl koruyacağız? Yeni sezona nasıl hazırlanacak, sezonu nasıl açacağız? Kısa çalışma ödeneği uygulamasının Haziran ayı başına kadar uzatılmasını istiyoruz.”
Özetleyelim:
Kısa çalışma ödeneğinin kaldırılması ile işten çıkarmalarda da hızlanma olabilir. Bu da işsizler ordusuna yenilerinin katılması demektir.
Kısa çalışma ödeneğinin işçi ve patrona tanıdığı haklar incelendiğinde emekçiler ücretlerini alsa da asıl yararın sermaye lehine olduğu görülüyor. Ücretli izin vermek yerine basit hijyen önlemleriyle üretime devam eden patronlar, yıllık izin veya ücretsiz izin yöntemlerine başvurarak yine kârında vazgeçmemişti.
Şimdi de kısa çalışma ödeneği kapsamında gerekli şartları denetleyecek müfettişler ve bakanlığın harcamaları dahil olmak üzere ödeneğin tüm maliyeti İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Kısa çalışma ödeneği yönetmeliğinde geçen yıl yapılan değişiklikte “zorlayıcı sebep” tanımına “Dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar” ibaresinin eklenmesi ve “Somut belge zorunluluğu”nun kaldırılmasıyla zaten kolaylık sağlanmıştı. Şimdi de koronavirüs salgını kapsamında getirilen kolaylıkla bu ödenekten yararlanılması daha da artacak.
Bir de şu var:
Kısa çalışma ödeneği ile çalışanların sigorta primleri yatırılmıyor. Ödenek alanlar böylece aldıkları süre içinde sigortalı sayılmıyorlar.
Son bir not:
Asgari ücretin belirlenmesi sonrası, asgari ücret üzerinden belirlenen diğer ödenekler de belli olmuştu. İşsizlik maaşı da merak edilen ücretlerden biri. Buna göre 2021 yılında alınabilecek en düşük işsizlik maaşı bin 420 lira, en yüksek işsizlik maaşı ise 2 bin 840 lira oldu.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz