Bugünlerde en sıkıntılı sektörlerin başında lokantalar, kafe ve barlar geliyor. Kahvehaneler kapalı. Restoranlar işi paket servisi ile çevirmeye çalışıyor. Normale ne zaman dönülecek tarih belli değil. Çalışanlar işlerini kaybediyor. Esnaf borç batağı içinde. Yapılan destekler de işe yaramıyor.
Yeme-içme sektörünü hafife almamak gerekiyor. Neden mi?
Yeme-içme sektöründe doğrudan çalışan kişi sayısı 2 milyon.
Yeme-içme sektörünün 2019 yılı toplam cirosu 135 milyar lira.
Sektörde çalışanların işveren ve işçi payları için ödenen toplam bedel 56 milyar lira.
Sektörün ödediği yıllık KDV miktarı 14 milyar lira.
Yeme-içme sektörünün kamuya katkısı 70 milyar lira.
Sektörün açılamaması ve destek verilmemesi halinde kepenk indirecek işletme sayısı 35 bini buluyor.
Sektörde çalışanların ortalama maaşı 3.350 TL
Tedbirlerin uzaması ve kapasite düşüşü nedeniyle işini kaybetmesi beklenen kişi sayısı 700 bini bulacak.
Vergi yapılandırması yapan ancak ödeme yapamama tehlikesi bulunan işletme sayısı 7 bin.
Mart 2021-Mart 2022 arasında sektöre destek verilmemesi halinde kamunun kaybı 47 milyar lira.
Bu rakamları ve gerçekleri gördükten sonra yeme-içme sektörünün ekonomimiz için de bir lokomotif görevi üstlendiği ortaya çıkıyor. İlgililerin “Pandemi süreci içinde işimizi iyi yapıyoruz ve süreci iyi yönetiyoruz” açıklamaları da ne derece doğruları yansıtıyor bu da ayrıca tartışılması gereken bir konudur.
Turizm Restaurant Yatırımcıları ve İşletmecileri Derneği (TURYİD) sektörün çıkmazda olduğunu bu nedenle de yeme-içme sektörüyle ilgili bir rapor hazırladı.
Rapora göre açılış süreci uzar ve destek verilmezse sektörde 700 bin kişi işini kaybedebilir.
Rapora göre yaklaşık 35 bin işletme açılmama tehlikesi ile karşı karşıya.
700 bin kişinin de işini kaybetme riski bulunuyor.
Marka restoranlardan, küçük çaplı kafelere kadar birçok işletme süreçte yaşanan zorlukları ve yaşadıkları durumu anlattı.
TURYİD Başkanı Kaya Demirer koronavirüs salgınında alınana kısıtlamalar nedeniyle kamunun vergi kaybının 47 milyar TL’ye ulaşabileceğini ifade etti. Beklenti ve önerilerini paylaşan Demirer’in açıklamalarından başlıklar:
“Mart ayında beklenen yeniden açılma sonrası sektörün yüksek talep göreceğini tahmin ediyoruz. Bu talebe cevap verecek, zamanında yatırım yapmış işletmelerin sürdürülebilir yapıya kavuşması ve kamuya gelir sağlamaya başlaması ve ilave istihdam yaratabilmesi için açılışa kadar işletmelerin vergi, SGK, yeniden yapılandırma, tedarikçi ödemeleri için 20 milyar TL’lik nakit hibe desteği bekliyoruz. Ayrıca açılış sonrası işletmelerin ciro kayıpları dikkate alınarak, muhtasar, vergi, SGK primlerinin 6 ay süre ile alınmamasını talep ediyoruz. Yapılandırılmış vergi borçlarının ilk taksitlerinin Haziran’a ertelenmesini bekliyoruz. Kamu bankalarına olan kredi borçlarının faiz eklemeden 3-6 ay arası ötelenmesi önem taşıyor. Bu, özel bankalara da örnek olacaktır. KDV indiriminin yıl sonuna kadar devam ettirilmesi de beklentilerimiz arasında.”
Koronavirüs yasakları öncesi işletmelerinde yüzlerce kişiyi istihdam ettiklerini ifade eden esnaf yaşanan durum yüzünden personel sayısını yüzde 80 düşürdüklerini kaydediyor. Maaş dışında bahşiş gelirleri de olan çalışanlar pandemi günlerindeki yasaklar sebebiyle şu anda büyük zorluk yaşıyor.
Gücü olan işletmeler çalışanlarına destek olmaya çalışsa da durumun zaman uzadıkça sürdürülebilir olmadığı kaydediliyor. Gerekli tedbirlerle bir an önce alınmasını isteyen kafe ve restoran sahipleri işletmelerinin açılış gününü bekliyor.
Pandemi sürecinde alınan önlemler kapsamında kafe ve restoranların paket servis dışında kapatılması işçileri mağdur etti. Özellikle de ücretsiz izne çıkarılan çalışanlar çok ciddi sıkıntılarla karşı karşıya.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz