Kimimizin varlığından haberdar olmadığı veya varlıklarını önemsemediği İnsan hakları ve Türklerin savunucusu olmadan çok uzak milliyetçiyim diyenlerin varlığı çok üzücü. Fakat Dünya kamuoyu bu konuda Türkiye’den çok hassas ve ilgili. Türkiye Çin’e bir kınama ile dahi ilgi göstermezken, İngiltere Uygurlara uygulanan mezalim konusunda Çin’e diplomatik yollarla baskı yapıyor, tepkisini ortaya koyuyor. Adamlar ne Türk, nede Müslüman. Ama insan gibi insan. İnsan hakları savunucusu. Bugünkü ortamda zaten insan hakları konusunda tartışılan ülkelerden biri. Bu bağlamda Uygurları savunamıyor, savunmaktan aciz kalıyor veya ekonomik beklentiler ve ilişkiler buna cevaz vermiyor.
İngiltere’nin genel yargısı Çin’deki Müslümanlara, Türklere yapılanlar soykırım sınırına yaklaşıyor. Türkiye ise bunu görmüyor. Görmemezlikte israr ediyor, hamasi nutuklar atıyor. İngiltere, bir Birleşmiş Milletler yetkilisinin veya heyetinin Sincan bölgesine girerek inceleme yapmasına izin verilmesi konusunda israr ediyor. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komiseri’nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne girmesine izin verilmesi çağrısında bulunuyor.
İngiltere Çin’den neler bekliyor? Resmi makamlar Çin’in Uygur bölgesinde şeffaf olmalarını talep ediyor. Çin ise Sincan bölgesinde asayişin berkemal olduğunu beyanla, yazılanların hepsinin batının uydurması olduğunu ileri sürüyor. Ateş olmayan yerden duman çıkmaz. Çin bu konuda ne kadar haklı olabilir, ilerleyen zaman içinde göreceğiz. İngiltere’de mademki raporları reddediyor, suçlamaları kabul etmiyorsunuz, neden Birleşmiş Milletlerin İnsan Hakları komiserine Sincan bölgesine giderek buradaki tesislerde, kamplarda inceleme yapmasına izin vermiyorsunuz sorusunu soruyor.
İngiltere’nin tespitlerine göre. Sincan bölgesinde Müslüman Uygurlar zorla çalıştırılıyor ve diyerek soykırım yapıldığını iddia ediyor.
Çin Uygur bölgesi üzerinde yapılan bir araştırma ve rapora göre: Uygurlara karşı insan hakları suçu işleniyor, Müslüman halklar polis gözetiminde zorlan tarlalarda çalıştırılıyor, dehşet verici insan hakları ihlalleri yaşanıyor. 380 kampın varlığından söz ediliyor. Bir milyon tutuklu Uygur’un bu kamplarda tutulduğu iddia ediliyor. Çin ise İngiltere’yi iç işlerine karışmakla suçluyor ve bütün suçlamaları reddediyor. Bu arada anımsatalım: Uygurlar yaklaşık 10 milyon nüfusa sahip. 1 milyon tutuklu olduğuna göre her 100 Uygur’dan 10’u kamplarda tutuklu.
Türkiye açısından durum nedir? Türkiye-Çin ilişkileri Uygurların uğradığı insan hakları ihlallerini görmemezlikten gelmesi ve konuya yabancı kalması gibi bir durum sergiliyor. Uygurlar Müslüman ve Türk. Türklerin haklarını savunacak tek ülkede Türkiye. Neden susuyor? Halbuki Afrika’da veya Filistin’de herhangi bir başka yerde, herhangi bir Müslüman’ın canı yansa hemen orada taraf oluyor. Uygurlara gelince ne Müslümanlıkları, nede Türklükleri göz önüne alınıyor.
Bahattin Ayhan 17.01.2021