Şafiullah, gizli geçişi yapmak için tekneye binmeden önce Afganistan’daki ailesini arayıp iyi olduğunu ve Türkiye’ye geldiğini söyledi.
Aramanın ardından 16 yaşındaki Şafiullah kayığa bindi. O gece yaklaşık 100 yolcudan biriydi ve Avrupa’da daha güvenli bir yaşam arayışı içinde her ay Afganistan’dan kaçan binlerce kişiden biriydi.
Şafiullah zaten Türkiye içindeydi, ancak onu İstanbul’a götürmek için ödediği insan kaçakçıları, polis barikatlarından kaçınmak için Van Gölü’nden gidiyorlardı. Gölün suları tehlikeliydi ve kaçakçılar gece yola çıktı.
Su üzerinde bir yerde, insan yüklerini taşımak için seçtikleri gemi – en az 32 Afgan, yedi Pakistanlı ve bir İranlı – battı. Altmış bir ceset bulundu, ancak Şafiullah dahil geri kalanlar kayıp. Türk yetkililer BBC’ye verdiği demeçte, bazı cesetlerin yüzeyin derinliklerinde olabileceğini ve bu durumun iyileşme ihtimalinin düşük olduğunu söyledi.
Şafiullah da dahil olmak üzere öldüğü sanılanlardan en az dördü Kabil’deki bir kaçakçı tarafından gönderildi.
Kaçakçı BBC’ye kimliğinin gizlenmesi şartıyla konuşmayı kabul etti.
Her şey telefonla organize ediliyor
Elham Noor’un (gerçek adı değil) diğer suçlularla köklü bağlantıları var ve insanları İtalya, Fransa ve İngiltere’ye göndermede yüksek bir başarı oranı olduğunu iddia ediyor.
“Kaçakçılık bireysel bir iş değil, çok büyük bir ağ” dedi. “Birbirimizle bağlantılarımız var.” Noor yine de göçmenlerle seyahat etmiyor. “Her şey telefonla düzenleniyor” dedi.
Noor’un müşteri sıkıntısı yok. Birçok Afgan, ülkelerini terk etmek için çaresiz durumda. Afganistan, dünyanın en fakirleri arasında, onlarca yıllık savaşla harap oldu. Birleşmiş Milletler’e göre, 2.7 milyon Afgan şu anda yurtdışında mülteci olarak yaşıyor – Afganistan’ı en çok göçmen ve mülteci üreten ülkeler listesinde yalnızca Suriye ve Venezuela’nın arkasına koyuyor.
Yani Noor’un reklam vermeye ihtiyacı yok. Müşterileri onu arar. Yolculuğu yapmak isteyen genç Afganlar, genellikle kendi bölgelerinden başka birini göndermiş olan bir kaçakçı arayacaklar.
Ancak Avrupa’ya ulaşmaya çalışanların yalnızca küçük bir yüzdesi ilk denemelerinde başarılı olur ve bazıları asla geri dönmez.
Şafiullah’ın amcası Sher Afzal, ailenin yolculuğun tehlikeli olacağını bildiğini söyledi. “Ama biz bunu tahmin etmedik” dedi.
Şafiullah ile seyahat eden göçmenlerden bazıları Van Gölü yakınlarındaki mezarlığa gömüldü.
Afzal yas tutuyor, ama bu kesinlikten yoksun, garip, içi boş bir tür yas. Şafiullah hâlâ kayıp listesinde. Afganistan’ın doğusundaki Celalabad kentinde yaşayan aile, Şafiullah için bir anma töreni düzenlemek istiyor, ancak kalıntıları yok. Cesetleri bulunan iki göçmen için şimdiden bir tören yapıldı.
Afzal, “Şimdi cesedini görmek istiyoruz. Hayatta kalmasını beklemiyoruz.” Dedi.
Shafiullah, Celalabad’da bir gelecek beklentisi görmedi. İtalya’ya geçmek için Noor’la temasa geçti ve kaçakçıya ilk taksit olarak 1.000 $ (741 £) ödedi. Diğer göçmenlerle bir araya getirildi ve bir yerden diğerine arabalarda, kamyonlarda ve bazen yaya olarak taşındı.
Şafiullah İran’ı geçip Türkiye’ye girdi, ancak ailesini aradıktan birkaç dakika sonra yolculuğu Van Gölü’nde sona erdi.
Noor, BBC’ye parayı Shafiullah’ın ailesine ve yolculukları yarıda kesilen diğerlerine geri ödediğini söyledi. Şafiullah’ın ailesi parayı aldıklarını doğruladı.
İtalya’ya gitmek için 8500 $
Noor, trajedinin insan kaçakçılığı konusundaki endişelerini artırdığını söyledi. İşler ters gittiğinde insan maliyetini anlıyor, dedi. Ancak bu kazançlı bir ticaret ve bunca yıl sonra ayrılması zor bir ticaret.
Noor, “Afganistan için Türkiye’ye 1000 dolar talep ediyoruz” dedi. “Türkiye’den Sırbistan’a 4.000 dolar. Oradan İtalya’ya 3.500 dolar daha alıyoruz. Toplam 8.500 dolar.”
Kişi başına düşen ortalama gelirin 500 doların biraz üzerinde olduğu bir ülkede bunlar muazzam meblağlar. Noor, İtalya’ya başarılı bir şekilde ulaşan her göçmen için 3.000 ila 3.500 dolar arasında para ayırıyor.
Ve Noor’un yapması gereken tek şey telefonu kaldırıp para transferleri ayarlamak ve ara sıra Afgan yetkililere rüşvet vermek. Asla kendisi veya yakın bir akraba veya arkadaşı tanımayan kimseyle şahsen tanışmaz. Müşterileri kazanmak için itibarına güveniyor ve yabancılarla konuşmaktan çekiniyor.
Özellikle Afgan standartlarına göre rahat bir yaşam ve zenginliğin tuzakları ortada – arabalar, giysiler, evler.
İnsan kaçakçılığı Elham Noor’u zengin bir adam yaptı
Noor, göçmenlerin seyahat belgeleri olmadan riskli bir yolculukla karşı karşıya kaldıklarını biliyor. Tahran, Van ve İstanbul gibi şehirlerdeki ağın güvenli evlerini kullanarak gündüzleri gizli tutulduklarını ve geceleri taşındığını söyledi.
Göçmenlere pahalı mücevherler veya saatler gibi hırsızları çekebilecek değerli eşyalar taşımamaları tavsiye edilir. Noor genellikle göçmenlere 100 dolardan fazla nakit taşımamalarını söyler.
Avrupa’ya giden Afganlar için önemli bir merkez olan Türkiye’ye yolculuk, yolda olanlara bağlı olarak bir haftadan birkaç aya kadar sürebilir.
Batıya giderken İstanbul’a gelen göçmenlerden biri Afgan ordusunda eski bir asker olan Hazreti Şah’tı.
Köyü Taliban’ın kontrolüne girdikten sonra, 25 yaşındaki, ailesine misilleme saldırılarından korktuğu için birliğinden ayrıldı ve ülkeyi terk etmeye karar verdi. Bu yılın başlarında Afganistan’ın doğusundaki Nangarhar’dan İtalya’ya gitmek için yola çıktı.
Şah BBC’ye verdiği demeçte, “[Türkiye ile İran arasındaki] sınıra ulaştıktan sonra, İstanbul’a varmam neredeyse bir ay sürdü. Orada birkaç ay kaldım ve kaçakçıların parasını ödemek için otellerde çalıştım.”
Türkiye ile Yunanistan arasında denizi geçmeyi içeren Doğu Akdeniz rotası özellikle göçmenler tarafından tercih edilmektedir. Avrupa sınır ajansı, bu yılın ilk 10 ayında 17.000’den fazla insanın bu yoldan Avrupa’ya geçtiğini ve bunların yaklaşık dörtte birinin Afgan olduğunu tahmin ediyor.
Bir lastik bot, geceleri Yunanistan’ın Midilli adasına geçiyor – Avrupa’ya girmek için tercih edilen bir rota. Yunanistan’dan Bosna’ya gitmek zordu – Şah, ulaşmadan önce birkaç kez sınır dışı edildi – ancak daha ileri gitme girişimleri tekrar tekrar başarısızlıkla sonuçlandı.
“Korkunçtu. Son denemede ben de yaralandım. Polis beni çok dövdü” dedi. “Ayakkabılarımızı ve kazaklarımızı aldılar. Karanlıkta geri dönmek zorunda kaldık. Geçmek çok zor.”
Kaçakçılar yardım edemez
Shah İtalya’ya gidebileceğinden emin değil ama Afganistan’daki insan kaçakçılarını yardım için geri çağıracak havada değil. İlk sorun belirtisinde ortadan kaybolurlar, dedi ve yolculuğa çıkan birçok kişi onlara güvendiği için pişmanlık duyuyor.
“Yolculuğun her aşamasında ölme, yaralanma veya kaçırılma olasılığınız var – ve kimse size yardım edemez” dedi. “Polisten korktukları için onların [insan kaçakçılarının] yardım etmeleri mümkün değil. Bu kirli bir oyun.”
Şah, aylarca korkunç koşullarda yaşadığını ve yolda birçok kişinin öldüğünü söyledi.
“Sizi hayatta tutmak için çok az yiyecek ve su alacaksınız. İnsanların susuzluktan öldüğünü gördüm. Diğer göçmenler onlara yardım edemez çünkü onlara suyunuzu verirseniz, aynı durumla karşılaşırsınız” dedi.
Uluslararası Göç Örgütü’ne (IOM) göre, bu yıl Akdeniz’i geçmeye çalışırken 1000’den fazla insan öldü. Bunun temel nedeni, çoğu zaman sert havalarda aşırı kalabalık teknelerde seyahat etmeye zorlanmalarıdır. Şafiullah gibi pek çok kişi Akdeniz’e ulaşmadan ölüyor ve bu istatistiğe bile dahil edilmiyor.
Ancak göç etmek isteyen Afganların sıkıntısı yok. 2017’de Kabil’deki Alman büyükelçiliği yakınlarında meydana gelen ve en az 150 kişinin ölümüne yol açan patlamanın ardından, çoğu Avrupa ülkesi, yasal olarak Avrupa’ya seyahat etmeyi daha da zorlaştıran ve yalnızca hizmet arayan müşteri akışını artıran Afganistan’daki vize başvuru merkezlerini kapattı.
Göçmenden kaçakçıya
Noor’un kendisi de bir zamanlar benzer bir durumdaydı. Pek çokları gibi o da bir zamanlar İngiltere’de rahat bir yaşam sürmeyi hayal ediyordu. Henüz 14 yaşındayken aynı yolculuğa çıktı. Babası kaçakçılara 5.000 dolar ödedi.
“Yolculuğumun zorluklarını hâlâ hatırlıyorum, özellikle trenlerde saklandığımız Bulgaristan’da – hareket halindeki bir trenden atlamaya bile zorlandım,” dedi.
Calais’de Noor’a, bir kaçakçıya getirdiği her göçmen için 100 avro (90 £) komisyon teklif edildi. İnsan kaçakçılığı işine bu şekilde başladı.
Noor, İngiltere’ye yasadışı bir şekilde ulaştı ve kaçakçılarla çalışmaya devam etti. Ancak polisin kendisini aradığını fark ettiğinde 21 yaşında Afganistan’a döndüğünü söyledi.
Noor’un ağı aracılığıyla Avrupa’ya ulaşmayı başaran bazı göçmenler, ayrıntılarını başkalarına aktardı, ağı ve itibarı büyüdü.
“Belirsizliğe rağmen, insanlar onları ülke dışına çıkarmam için hala bana güveniyorlar” dedi.
Noor, daha iyi bir hayata kavuşması için kendisine ödeme yapan yaklaşık 100 kişinin şu anda Avrupa’ya gittiğini söyledi. Shafiullah’ın botuyla yaşanan felaketin kendisine zarar verdiğini, ancak göçmenlerin riskleri bildiklerini söyledi.
“Ailelerden defalarca özür diledim. Onlara başlangıçta açıkça söyledim, yolda her şey olabilir” dedi. “Bunu kabul ettiler. Beni bağışlayıp bağışlamayacağına Tanrı karar verecek.”
Noor’u tanıyan başka bir kaçakçı, ona bu işi bıraktırmanın zor olacağını söyledi.
Kaçakçı, “İnsanlar onu yıllarca aramaya devam edecek ve para kazanma şansı, parayı bıraktığı anda ortadan kalkmayacaktır.” Dedi.
Noor işi bıraksın ya da bırakmasın, insan kaçakçılığı devam edecek. Binlerce Afgan daha güvenli ve daha iyi bir yaşam için çaresiz kalacak.
Sonbaharda, Şafiullah’ın teknesinin batmasından kısa bir süre sonra, akrabalarından ikisi Türkiye’ye kadar ulaştı. Eve geri gönderildiler.
Önümüzdeki yaz hava ısındığında tekrar deneyebilirler.
Kaynak: BBC
Bir yanıt yazın