Covid-19’a karşı aşılamalar başlayacak. Bunun nasıl olacağı, yararları ve yan etkilerinin neler olabileceği tartışılıyor. Çin’den gelecek aşıların da yeterli olup olmayacağı konusunda soru işaretleri var.
Birçok ülkede aşılamalara başlanıldı. Salgının etkisini kaybetmesi için aşılanmanın da mutlaka yapılması gerektiğine dikkat çekiliyor.
Salgının çok hızı biçimde artması üzerine bilim insanları “En kısa zaman içinde elimize geçen covid-19 aşısını yaptırmalıyız” diyor.
Sağlık Bakanı Koca, gerekli aşının sağlanması için çalışmalar yapıldığını, Çin’den gelen ilk aşıların sağlık çalışanları başta olmak üzere riskli hastalara uygulanacağını söylüyor.
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Çinli bilim insanlarının SARS aşısının geliştirilmesine yönelik yaptığı bir araştırmayı örnek göstererek, Türkiye’ye Çin’den getirilmesi beklenen inaktif aşılarla ilgili değerlendirmelerini paylaştı.
“İnaktif aşılar eski bir aşı geliştirme yöntemidir. Birçok inaktif aşı yerini daha yüksek teknolojili aşılara bırakmışsa da, çocuk felci ve hepatit A için hala inaktif aşılar kullanmaktayız” bilgisini veren Ceyhan, hem ithal edilen hem de geliştirilmesi devam eden yerli inaktif aşılarda dikkat edilmesi gerek noktaları anlattı.
2003 SARS salgınında en hızlı ve basit yöntem olarak gösterilen inaktif aşıların neden insanlarda denenmediğini anlatan Ceyhan, şunları söyledi:
*İnaktif aşılar kolay ve hızlı hazırlanır, ancak güvenlik riski taşırlar ve biyolojik kontrolleri açısından, canlı aşılarla birlikte en dikkat gerektiren aşılardır. Mutlaka kültürlerde aktif virüs kontrolleri yapılmalıdır. Hayvan deneyleri riski tam ortadan kaldırmayabilir.
*Hazırlanması sırasında bulaş riski vardır.
*Antijen olarak tüm virüsü kullanmak bazen virüsün hücreye girmesini kolaylaştırıcı antikorlar gelişmesine yol açabilir.
*Enfeksiyonu önleyen tipte (nötralize) antikorlar virüsun diken (spike) proteinlerinin tamamı verildiğinde, özel bir parçası verildiğinden daha düşük olabilir. Dolayısıyla, aşıyı kullanırken tarama testlerini artırmalı ve gerçek etkinliği o zaman değerlendirmeliyiz.
Ceyhan’ın Çin aşısı konusundaki açıklamaları da şöyle.
“Pandemi çok yaygın bir şekilde ilerliyor. Mümkün olan en kısa sürede elimize geçen Covid-19 aşısını kullanmalıyız. En az etkili aşı bile hastalığın sonuçlarından kat be kat iyidir. Görünen o ki inaktif aşı kullanacağız. Çinli bilim insanlarının 2005 yılında yayımladığı, 2003 yılında dünyayı etkisi altına alan SARS-CoV virüsüne dair aşı çalışmalarındaki saptamalarında, “İnaktif SARS-COV aşıları klinik kullanım açısından kolay üretilebilmesi nedeniyle mevcut ilk aşı olabilir, ancak güvenliği kaygı vericidir. Aşıyı üretenler konsantre canlı SARS-CoV ile işlem sırasında enfeksiyon riski altındadır, eksik virüs inaktivasyonu, aşılanan popülasyonlar arasında SARS salgınlarına neden olabilir ve bazı viral proteinler, SARS benzeri hastalıklara neden olsalar bile, zararlı bağışıklık veya enflamatuar tepkilere neden olabilir.”
Şiddetli Akut Yolu Sendromu (SARS-CoV), Covid-19’dan önce dünya çapında, 2002-2003 yılları arasında etkili olan corona virüsü türüdür. İlk olarak Kasım 2002’de Çin’in Guangdong bölgesinde olarak ortaya çıkmış, 30 ülkeye hızla yayılmıştır. Bilim insanları, 2019 yılında ortaya çıkan yeni tip corona virüsü ile başta SARS-Cov-2 adını vermiş, daha sonra Covid-19 tanımlaması yapılmıştı.
Aşı piyasası karışık. Ülkeler aşı için çok önemli miktarda para haramaya başladı.
Aşılarla ilgili bir başka gelişme de şöyle:
Corona virüsü salgınına karşı geliştirdikleri aşı ile kamuoyunun gündemine oturan AstraZeneca, ABD merkezli biyoteknoloji şirketi Alexion’u 39 milyar dolara satın aldığını duyurdu.
Bir farmakoloji şirketi tarafından Covid-19 salgını sürecinde yapılan en büyük anlaşma olarak kayıtlara geçen anlaşma ile AstraZeneca, nadir görülen hastalıklara karşı deneysel ilaçlar geliştirmeye odaklanacak ve corona virüsü aşısı yarışında da güç kazanacak.
Corona virüsü aşısı geliştirdikleri için son dönemde hisseleri büyük bir artış yaşayan AstraZeneca’nın CEO’su Pascal Soriot bu avantajı kullanarak büyük bir satın alım gerçekleştirme amacında olduklarını geçen süreçte açıklamıştı.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz