1.. Suudi Arabistan iki aydır Türk mallarını boykot ediyor. Türk mallarının boykotu nedeniyle bu yılın Kasım ayında, Türkiye’den Suudi Arabistan’a yapılan ihracat, geçen yılın Kasım ayına göre % 52,9 gerileyerek toplam ihracatı 216,5 milyon dolardan 102 milyon dolara indi. Suudi boykotundan en çok etkilenen sektör giyim sektörü. Suudi Arabistan’ın boykotu tarım ürünleri ihracatını da etkiledi.Türk mallarının boykotuna aktif olarak katılan Suudi Arabistan’ın müttefiki Birleşik Arap Emirlikleri’ne Türk malı ihracatı 255,4 milyon dolardan 180,1 milyon dolara geriledi. Suudi Arabistan’ın bir diğer müttefiki olan Bahreyn’e Türk mallarının ihracatı 26 milyon dolardan 12,2 milyon dolara geriledi. Umman’a ihracat 75,6 milyon dolardan 41 milyon dolara, Ankara’nın yakın bağlarının olduğu tek Körfez ülkesi olan Katar’a ihracat da 114,3 milyon dolardan, 90,4 milyon dolara geriledi. Körfez ülkelerinden sadece Kuveyt’e ihracat 48 milyondan 58,4 milyon dolara çıktı.
2. İspanya, Ermenistan – AB Kapsamlı ve Genişletilmiş İşbirliği Anlaşması’nı (CEPA) onayladı. 30 Kasım tarihinde İspanya, AB-Ermenistan arasında imzalanan İşbirliği Anlaşmasının onaylanması için gerekli tüm işlemleri tamamladığını Avrupa Konseyi ile AB Konseyi Genel Sekreterliği’ne bildirdi. Anlaşmanın tam olarak yürürlüğe girmesi için Avrupa Birliği üyesi olan tüm ülkeler tarafından onaylanması gerek. Hatırlanacağı üzere, Ermenistan ile Avrupa Birliği arasında Kapsamlı ve Genişletilmiş İşbirliği Anlaşması 24 Kasım 2017 tarihinde Brüksel’de imzalandı ve hükümlerinin yüzde 80’i, 1 Haziran tarihinde geçici olarak yürürlüğe girdi.
3. AGİT Minsk Grubu Eşbaşkanı ülkeler Rusya, Fransa ve ABD Dışişleri Bakanları yabancı paralı militanlara Dağlık Karabağ bölgesini derhal terk etme çağrısında bulundu, Azerbaycan ve Ermenistan’dan ise bu sürece destek olmalarını istediler. Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “AGİT Minsk Grubu Eşbaşkanı ülkeler Ermenistan ve Azerbaycan’a 10 Kasım tarihinde üç taraflı ateşkes bildirisinde yer alan yükümlülüklerini Dağlık Karabağ’da ve etrafında bulunan bölgelerde yerine getirmeye devam etmeye, yabancı paralı militanlara bölgeyi derhal terk etmeye tüm taraflara da bu sürece destek olmaya çağırıyorlar.”
4. Azerbaycan, Ermeni hükümetinin başvurusuna dayanarak ilk kez Cuma günü Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) bir dizi Ermeni savaş esiri ve Azerbaycan’da tutulan siviller hakkında ayrıntılı bilgi verdi. Avrupa Mahkemesi 11 Aralık’ı Azerbaycan esaretinde tutuklu bulunan savaş esirleri ve sivillerin fotoğraflarını ve tıbbi kayıtlarını göndermek için son tarih olarak belirlemişti.
5. Siyaset bilimci Suren Sarkisyan, Cumartesi günü Facebook’ta yaptığı bir paylaşımda, başarısızlık ve yenilgiye uğrayan zayıf Ermeni yetkililerinin derhal istifa etmesi gerektiğini söyledi. Sarkisyan, “Hala ciddi zorluklarla karşı karşıyayız diye başlayan açıklamasında, şu hususlara değiniyor; “Türk ordusu hala Iğdır’da, gözü Syunik ilinde…Azeriler Ermenistan’ın Stepanakert bölgelerine engelsiz girdiler…Devlet sistemi felç oldu… Dış politika ve diplomasi tamamen başarısız oldu…Ordu, uğradığı fiziksel, manevi ve psikolojik darbeyi atlatmalıdır…Ekonomik bir çöküş var…Koronavirüs Ermenistan’da iktidardakilerden daha fazla güce sahip… Kamu yönetimi yoktur…Kamusal depresyon, benzeri görülmemiş bir göç olasılığıyla gözlenmekte… Ülkede tam bir anarşi var. Aciz, zayıf, başarısız ve mağlup olan yetkililer derhal ayrılmalıdır ”diye yazdı.
6. Ermenistan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan, Cuma günü verdiği röportajda, son bir aydır sessiz kalmasının nedenlerini açıkladı ve Ermeni toplumunun Dağlık Karabağ’ daki savaşla ilgili tüm gerçeği bilmek için biraz zamana ihtiyacı olduğunu belirtti. Kocharyan, “Sözde halk hükümetinin, kendi halkını dizlerinin üstüne çöktürdüğü acı gerçeği halkın fark etmesi için ne yazık ki binlerce kayıp ve vatanın neredeyse üçte birini kaybetmesi gerekti. Ermenilerin savaşı kaçınılmaz kılmak için ellerinden geleni yaptıklarından eminim. Mümkün olan her şeyi yaptılar. Size söyleyecek yeni bir şey yok, geçen ay medyayı takip ettiğim için orada neredeyse her şey anlatılıyor. Resmin tamamını görmek için hepsini özetleyebiliriz ” dedi.
7. Ermeni <sözde> Soykırımı’nın 100. yıldönümünü anlatan bir belgesel, Philadelphia’nın devlet yayın istasyonunda 8 Aralık 19.30’ da yayınlanacak. “Bize Ne Olacak” başlıklı Belgesel, Penn State Brandywine’de İngilizce öğretmeni Mary McDermott ve Greg Feinberg tarafından ortaklaşa yazılmıştır. Belgesel, Penn State mezunu yapımcı / yardımcı yönetmen Stephanie Ayanian’ın Amerika’daki Ermeniler hakkında bir film yapma fikri, film yapımcı ortakları Joseph Myers ve yine Penn State mezunları Tom Keiter’e açıldı. Belgesel, 1915’te başlayan <sözde> soykırımın 100. yıl dönümünde altı Amerikalı Ermeniyi anlatıyor. Film, web sitesine göre: “Mücadeleleri travma yaşayan birçok göçmen topluluğa hitap ediyor. 100 yıl önce Ermeniler <sözde> soykırımla neredeyse imha ediliyordu. Bugün, çoğu zaman tanınmayan, tanımlayıcı olmaya devam ediyor, soykırım, genç Amerikalılar için bir yük oluşturarak onların kültürlerini benimsemelerini engelliyor. (Not: Bu haberi de, özellikle Sayın Sevgin Oktay Bey’ in ve grubunun dikkatlerine sunuyorum…,o.tan)
8. Ermeni Ortak Bilgi Merkezi’nin bildirdiğine göre, hem Ermeni, hem de Azerbaycan tarafları tutukluların listelerini Uluslararası Kızılhaç Komitesi’ne teslim etti. Liste doğrulama süreci şu anda devam ediyor.
9. Ermenistan Devlet Başkanı Armen Sarkissian Ermeni halkına seslenerek şunları söyledi, “ Devlet ve toplum şu anda savaş sonrası derin bir kriz içindedir ve bunun üstesinden gelmek için her şey yapılmalıdır. Bu krizin varlığını tam olarak anlamalı, kabul etmeli ve üstesinden gelmek için elimizden gelenin en iyisini birlikte el ele yapmalıyız. Sahip olduğumuz konum, siyasi kanaat ve görüşlerimiz, kişisel hoşlandığımız ve hoşlanmadıklarımız ne olursa olsun, devletimizin, ülkemizin, halkımızın geleceğini düşünmeliyiz”
10. Askeri bir savunma sanayi kaynağının söylediğine göre, “Rusya, Karabağ’daki savaştan sonra, düşman insansız hava araçlarıyla savaşmak için helikopter tipi bir insansız hava aracına dayalı en son uzun menzilli radar izleme kompleksini geliştirmeye başladı. Kasım ayından bu yana, uzun menzilli bir radar devriyesi için insansız bir helikopterin geliştirilmesi devam ediyor. Bu kompleks ile, son derece alçak irtifalarda küçük boyutlu ve düşük hızlı düşman dronları takip edilerek füze sistemleri kullanılarak mücadele edilecek.
11. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın halka hitap ederek şöyle konuştu, “ Karabağ savaşındaki başarısızlıklarımızın sorumluluğunu üstlendikten sonra, Ermenistan’da ilginç bir süreç başladı. Herkes, son 25-30 yıldaki Ermenistan’ ın tüm hatalarımız için beni ve mevcut hükümeti suçlamak için acele ediyor.”
12. Ermenistan Cumhuriyeti Ulusal Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Ruben Safrastyan, çözüm hakkında geniş kapsamlı tahminlerde bulunmak için acele etmiyor. Safrastyan, Sputnik Ermenistan’a verdiği bir röportajda, “Türkiye, Ermenistan ile ilişkileri normalleştirme olasılığından bahsetmeye başladı. Türkiye’de Ermenistan’ın çözüme daha çok ihtiyacı olduğunu düşünüyorlar. Türk Dışişleri Bakanı’na göre Karabağ ile ilgili anlaşmalar Ermenistan-Türkiye ilişkilerini olumlu etkileyebilir, bir diyalog kurma ihtimalinden bahsetmek için henüz çok erken, bunun için gerçek bir temel olmadığını” belirtti.
13. Avrupa Birliği (AB), Türkiye’ye cezai yaptırım listesi hazırladı. AB, Doğu Akdeniz bölgesindeki duruma bağlı olarak Türkiye’ye yönelik cezai yaptırımların listesini 10-11 Aralık tarihlerinde yapılacak toplantıda tartışılacak. Türk haber ‘Gazete Duvar’ sitesinin Yunan muhabiri Nikolaos Stelia’ya göre bu haber, Yunan basınında yer aldı. Yunan gazetesi ‘Estia’ya göre, AB cezai yaptırımları listesinde AB’nin Türkiye’ye seyahat düzenlemelerini açıklama fikri öne çıkıyor. Brüksel’in getirdiği seyahat kısıtlamaları durumunda Türkiye’nin turizm sektörünü olumsuz etkileyeceği kaydedildi. Ayrıca makale, AB’nin üzerinde durduğu cezai yaptırımların ikinci noktasının Avrupa’ya ihraç edilen Türk mallarına ek vergiler konulmasını içerdiğini, bu durumda Türk mallarının Avrupa pazarlarındaki rekabet özelliklerini kaybedeceğini iddia ediyor. Makale, Almanya’nın yaptırımların uygulanmasına karşı olduğunu ve bu listenin derhal uygulanmasını desteklemediğini vurguluyor. Daha önce Almanya Başbakanı Angela Merkel, Türkiye’nin mülteci ve göçmenler konusunda önemli bir rol oynadığına dikkat çekti. Ayrıca, Türkiye zor bir ekonomik durumda ve diplomatik alanda bir geçiş dönemindedir. Bu nedenle Yunanistan’ın talepleri bu koşullarda gündeme gelmez.
14. Ermenistan Dışişleri Bakanı Ara Ayvazyan, AGİT Bakanlar Konseyi’nin 27. toplantısında yaptığı konuşmada Karabağ sorununun çözümü ve bölgede kalıcı barışın tesis edilmesi için yapılması gerekenlere dikkat çekti. Dışişleri Bakanlığı’nın mesajına göre Ayvazyan 4 adımdan bahsetti. Karabağ’ın kendi kaderini tayin hakkının ve halkının güvenliğinin gerçekleştirilmesine dayanan statüsü… Karabağ bölgelerinin Azerbaycan tarafından işgalinin kaldırılması…Yakın zamanda yerinden edilmiş insanların evlerine güvenli ve onurlu bir şekilde dönmesi… Azerbaycan’ın kontrolündeki topraklarda Ermeni kültürel ve dini mirasının korunması… Ermenistan Dışişleri Bakanı Ayvazyan’ a göre, bu amaca ulaşmak için, Türkiye’nin istikrarsızlaştırıcı politikasından vazgeçmesi ve gerilimi artıracak her türlü eylemden kaçınması gerekiyor.
15. BM Genel Sekreteri António Guterres, Ermenistan ve Azerbaycan’ı AGİT Minsk Grubu Eş-başkanları himayesinde Dağlık Karabağ konusundaki müzakereleri yeniden başlatarak eski haline getirmeye çağırdı,
16. Ermeni Savcıları, yasadışı olarak elde edilen varlıklara el koyma süreci başlatıyor. Ermeni savcıları, 200’den fazla kişinin mal varlıklarının yasadışı yollardan elde edilip edilmediğini, Ermenistan hükümeti tarafından hazırlanan kanun bir yasa uyarınca el konulabileceklerini belirlemek için incelemeye başladı.
17. UCLA’den disiplinlerarası ekip, Karabağ ve Ermenistan’a insani yardım sağlıyor. İnsani kriz, savaşın dağıttığı Dağlık Karabağ’ da ortaya çıktı. Bölgedeki ve Ermenistan’daki yerel sağlık hizmetleri altyapısı Azerbaycan ile son savaşta yaralanan binlerce sivil ve asker için bakım konusunda bunalmış durumda. Çatışma nedeniyle bölgedeki COVID-19 vakalarındaki patlayıcı artışla birleştiğinde, hastaneler ve klinikler, ihtiyaç sahiplerinin tedavi ve bakımında önemli ölçüde personel ve ilaç tedarikinde yetersiz kalıyor. UCLA’deki, özel disiplinler arası ekip, hem acil tıbbi yardımı hem de bölgedeki sağlık hizmeti kapasitesini yeniden stabilize etmeye yardımcı olmak için uzun vadeli insani yardım ve altyapı desteği sağlamak için bir araya geldi. Bu koordineli çaba, Dr. Eric Esrailian liderliğinde UCLA’deki The Promise Armenian Institute şemsiyesi altında gerçekleştirilmekte ve UCLA Health’in desteği ile uygulanmaktadır.
18. Başbakan Nikol Paşinyan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Dağlık Karabağ’daki savaşı 9 Kasım’da Moskova’nın aracılık ettiği Ermeni-Ermeni ateşkesinden üç hafta önce durdurabileceği yönündeki iddiasını doğruladı. Rusya Devlet Başkanı Putin, 17 Kasım’da televizyonda yayınlanan konuşmasında, “Ermeni tarafının daha az toprak kaybına uğrayacağını ve özellikle Paşinyan’ın 20 Ekim’de Azerbaycan’ın ateşkes şartlarını kabul etmesi durumunda stratejik Karabağ kenti Şuşi’nin kontrolünü elinde tutacağını söyledi.
19. Yunan web sitesi Ekathimerini.com’ daki haber şöyle; “Zirve öncesinde Ankara’ya baskı artıyor. Genişlemeci dış politikasını sınırlamaya yönelik Ankara üzerindeki uluslararası baskı, bu hafta, Rusya’nın S-400 füzelerini satın alması nedeniyle Türkiye’ye yaptırım öngören 2021 ABD savunma bütçesi tasarısıyla daha da yoğunlaştı. Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA), bu ay yasalaştığı andan itibaren Amerikan yetkililerine Ankara’ya yaptırım uygulamak için 30 gün süre verecek. Tasarıya göre, Türkiye, “2017 – Amerika’nın Düşmanlarına Yaptırım Yoluyla Karşı Mücadele Yasası’ (CAATSA) na göre, Rusya’ dan 2,5 milyar dolarlık S-400 satın alımını önemli bir işlem olarak tanımlandığından en az beş yaptırım riski altında.”