ESKİ HARBİYELİLER
HÜSEYİN MÜMTAZ
İki eski Harbiyeli’den bahsedeceğiz.
İlki, Korgeneral Yusuf Âdil Egeli.
1895 Rodos doğumlu. Baba adı Âdil, anne adı Emine.
Balıkesir’de Kolordu Komutanı iken 1953’de Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığına atandı.
Atatürk’ün nâşı 10 Kasım 1953’de, yapımı tamamlanan Anıtkabir’e nakledildi.
09.05’te saygı duruşu ile başlayan Anıtkabir’e nakil törenine Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes, İsmet İnönü, TBMM Başkanı Şükrü Saraçoğlu ve Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Atadan Hanımefendi başta olmak üzere; bütün mülki ve askeri erkân ile kalabalık bir halk topluluğu katıldı. Tören Komutanı Tümgeneral Mithat Akçakoca idi. Atatürk’ün İstiklal Madalyası, Tuğamiral Şerafettin Karapınar tarafından taşınıyordu.
Top arabasına konulan “en büyük Harbiyeli” Mustafa Kemal’in nâşını 1953 mezunu Harbiyeliler çekiyorlardı. Arabanın önünde 90, arkasında 46 Harbiyeli vardı. Harp Okulu Alay Sancağı ve flaması bandonun arkasında yürüyen Harp Okulu Alayı’nın önünde gidiyordu. Top arabasına refakat eden 12 generalden biri de Korgeneral Yusuf Adil Egeli idi.
Kortej, Opera, Ulus, (eski) TBMM, Gar, Tandoğan Meydanı güzergâhını takiben Anıtkabir’e ulaştı. Kortejin uzunluğu 1.5 kilometreyi buluyordu. Bir ucu Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne ulaştığı sırada, öteki ucu Opera Meydanı’ndaydı.
Ben altı yaşında idim. Bir yaşında olan kardeşim annemin kucağında idi. Kortej Akdeniz Caddesinden geçerken kaldırımda o ânı, günü ve tarihi yaşadık.
Yusuf Âdil Egeli Paşa aynı zamanda İtalyan Harp Akademisi mezunu idi.
27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra oluşturulan Kurucu Meclis’te Cumhuriyet Halk Partisi Temsilcisi seçilerek yasama çalışmalarına katıldı. Evliydi, Fransızca ve İtalyanca biliyordu. Niccolo Machiavelli’nin ünlü eseri “Hükümdar”ı 1955’de İtalyanca’dan Türkçe’ye çevirmiştir.
17 Eylül 1966’ta hayatını kaybetti.
Topçu Yüzbaşısı olan babam Saffet Bayazıtoğlu, Egeli Paşa’nın emir subayı idi.
İkinci Harbiyeli, Orgeneral Fahri Özdilek.
1898 Bursa doğumlu.
İlk öğreniminden sonra Edirne Askeri İdadisi’ne girdi. 1916 yılında Yedek Subay Talimgâhına gönderildi. 1 Haziran 1917 tarihinde Teğmen rütbesine terfi etti. 19 yaşındayken Kafkas İslam Ordusu ile Azerbaycan’da savaştı. 1920 yılı sonunda Türk Kurtuluş Savaşı’na katıldı. 1 Mart 1921 tarihinde Üsteğmen rütbesine terfi ederek 3. Süvari Tümeni emrinde Batı Cephesi’ndeki savaşlara katıldı. 1925-1927 yılları arasında Harp Okulu ve Süvari Binicilik Okulu’nda öğrenimini tamamladı. 1933 yılında Harp Akademisi’ne girdi. 30 Ağustos 1936 tarihinde Binbaşı rütbesine terfi etti. 6 Ekim 1936 tarihinde kurmay subay olarak Harp Akademisi’nden mezun oldu. 1936-1959 yılları arasında TSK’de çeşitli görevlerde bulundu. 30 Ağustos 1959 tarihinde Orgeneral rütbesine terfi etti.
1960 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ülke yönetimine el koyduğu 27 Mayıs Darbesi’ne Birinci Ordu Komutanı olarak katıldı. Millî Birlik Komitesinde görev alan Özdilek, 9 Haziran 1960’ta Cemal Gürsel’in kurduğu Hükümette Millî Savunma Bakanlığı’na getirildi. 21 Ekim 1960 tarihinde Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcılığına atandı. 26 Ekim 1961’de Cemal Gürsel’in Cumhurbaşkanlığı görevi başladığı için Başbakanlık makamının boşalması üzerine 27 Ekim 1961 – 20 Kasım 1961 tarihleri arasında geçici olarak Başbakanlık görevini yürüttü. 1961-1980 arasında doğal üye ve Millî birlik grubu başkanı olarak Cumhuriyet Senatosunda yer aldı. 1983 Genel Seçimlerinde Halkçı Partiden Konya milletvekili seçildi. 13 Mart 1989’da Ankara’da vefat etti.
Kurmay Binbaşı babam, önce Milli Savunma Bakanı sonra Başbakan olan Özdilek Paşa’nın Özel Kalem Müdürü idi.
Ben 13-14 yaşlarında idim.
Tarih, geçmiş, hayat işte öyle bir şey. Neleri, kimleri hatırlıyor insan…
Hepsine Allah Rahmet Eylesin. 27 Kasım 2020
Yazıları posta kutunda oku