YENİ PARA SİSTEMİ
Dolar 2014 sonlarında yükselmeye başladığında, korku arttı.
Kendi paralarından ziyade dolar olarak ödenmesi gereken büyük miktarda borcu olan ülkeler,
Büyük endişelere yol açtılar…
*
ABD Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell;
Doların yükselen piyasaları güçlendirmesine,
Ya da harap etmesine yol açmayacak bir kursta gezinmesini sağladı.
Böylece FED, doların küresel bir destekleyici olarak kullanılmasına izin verdi.
*
Dünya ekonomisi COVID-19’dan önce bile kırılgandı.
ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı ve artan jeopolitik gerilimler;
Küreselleşmeyi yönlendiren küresel ticarete zarar veriyordu…
*
Çin’de ticaret savaşı ve artan ücretlerin ardından imalat üretimi azalıyordu.
Avrupa, Brexit sürecindeki belirsizlikler ve zayıf iş yatırımı nedeniyle engelliydi.
Japonya, yaşlanan nüfus ve tüketim vergisi artışının etkisiyle cılız bir büyüme sağlıyordu.
Hindistan kırsal alanda sıkıntılıydı, para biriminde değişiklik ve satış vergisinin etkilerinden dolayı yavaş büyüyordu.
*
Ve COVID-19’un beklenmedik küresel yayılımı;
Sadece bir halk sağlığı acil durumu değil aynı zamanda yıkıcı bir ekonomik şok oluşturdu.
Borsaları sarstı, değişken sermaye akımlarına neden oldu.
Küresel tedarik zincirlerini bozdu;
Çokuluslu şirketlerin fabrikalarını kapatmasına ve küresel ticareti vurmaya zorladı.
Seyahat kısıtlamaları insanların hareketini durduruyor.
İş güveni ve günlük yaşam değişti.
İşsizlik ve gelir eşitsizliği artıyor…
*
Salgının uzun süre etkinliğine bağlı olarak;
2020’deki küresel büyümenin yüzde 1 – 1.5 aralığına kayması,
2021’in baskı altında kalması,
Böylece uzun bir resesyon sürecinin yaşanacağı öngörülüyor…
*
İşte ABD, göreceli bir düşüş yaşıyor.
Bu gelişmiş bir ülke için oldukça kötü bir işarettir.
Yaşam beklentileri düşüyor…
*
Belli ki, ABD dolarında orta vadede önemli bir düşüş olacaktır.
Ancak ABD’nin küresel ekonomideki payı azalırsa,
Ve borçları yüksek seviyelere ulaşırsa;
Bu ABD dolarının çökmesi anlamına gelecektir!
*
Bugün doların ölümü tahminleri muhtemelen erkendir.
Ama dünyada hem değerli metallere,
Hem de kripto para birimlerine ilginin artması,
Dikkatlerden kaçmıyor!
*
Altın gibi değerli metallere ya da kripto para birimlerine ilginin artma eğilimi,
Şu iki faktör neticesinde oluşuyor.
Birincisi, hükümetler insanları her hareketini kontrol ettikleri “nakitsiz” bir topluma götürmek istiyor.
İkincisi, para birimlerinin düşmesiyle enflasyonun başını kaldırmasından korkuluyor.
*
Hakikaten şu anda küresel ekonominin dalgalanan tüm belirsizliklerinde,
İhtiyaç duyulmayan tek şey istikrarsız döviz piyasalarıdır.
Döviz salınımlarının piyasaları ne kadar istikrarsız hale getirilebileceğini,
Ya da güçlü bir doların küresel ekonomiyi nasıl yok edebileceğini görmek ise kolaydır!
*
Mevcut durumda, perdenin arkasında merkez bankacılarının,
Para birimlerini manipüle etmekle meşgul olmaları sürpriz değildir!
*
Çünkü yıllar boyunca egemen seçkinler ve yatırımcılar,
Ekonomi politikasını koordine etme konusunda çok ustalaşmışlardır.
Para değerleri değiştiğinde hemen reaksiyon gösteriyorlar…
*
Bugün dünyada Dolar’ın, Euro’nun ve Yen’in ileri dönük büyük sorunları bulunuyor.
Seçkinler ve yatırımcılar ise doların arkasında ABD’ nin hızla büyüyen ulusal borcu,
Ya da Japonya ve Euro bölgesinin karşılaştığı sorunlardan rahatsızdır!
*
Üstelik rekabetçilik ve verimlilik, farklı ülkelerde farklı bir hızla gelişiyor.
Bu büyümede büyük dengesizliklere,
Bir para birliğinin üyeleri arasında servetin değişmesine yol açıyor.
*
Ama ABD’nin dolar birliği, farklı ekonomik koşullarda devletler arasında eşit olmayan bir potansiyel gösteriyor.
Halbuki eşitsizlik erken ele alınmalıdır!
Çünkü büyük bir borç sorunu ve eşitsizliğin büyümesine izin verilirse;
Daha fazla insan ve kurum acı çekecek, istikrar bozulacaktır…
*
Şimdi dolar düşüyor ve kendi başına bir hayat sürüyor!
Eğer insanlar doların düşeceğine inanıyorsa;
Giderek önce tahvillerini elden çıkaracak sonra dolarları atacaklardır.
*
Dolar düştükçe ve daha fazla insan ondan kurtulmak istedikçe,
FED’ in doların düşmesini durdurmaya çalışmasının tek yolu;
Dolar tutma riskini dengelemek için faiz oranlarını yeterince yükselmesine izin vermektir.
Ama bunu kim karşılayabilir ki?
*
Ya FED, sonsuza kadar dolara baskı yapacak,
Buysa dolar sıfıra giderken,
Altının sonsuza kadar çıkmasına neden olacaktır.
Bu yüzden altın tüm zamanların rekorunu kırıyor…
*
Ya da nakitsiz yani banknotsuz bir geleceğe,
Yani kripto para birimlerine ilginin artma eğilimini hızlandıracaktır.
*
Kanada gibi gelişmiş ekonomi sahibi bir ülkede;
Merkez bankasında son gelişmeler,
Dünyanın bu senaryoya ne kadar yakın olduğunu gösteriyor.
*
Kanada Merkez Bankası Dijital Para Birimi için bir program yürütüyor.
Dijital formda nakit benzeri özelliklere sahip;
Nakit benzeri anonimlik hedeflemese de özel : Küresel : Dirençli: Güvenli:
Sosyal öneme sahip bir para sistemi tasarlanıyor…
*
Şu gözlem önemlidir:
FED’in ortaya çıkmasından bu yana altın dolar karşısında yükselmiştir.
ABD doları orijinal değerinin yüzde 99’unu kaybetti.
Ama kripto para birimlerinde böyle bir tarih yok!
*
Ancak dünyanın merkez bankaları,
Dünyanın her yerinde kendi para birimi olan tüm ülkeler;
Para biriminden vazgeçmeyecektir.
*
Bu durumda, istikrarı korumak ve vatandaşların buna güvenmesi için,
Onu destekleyecek başka bir şeyin bulunması gerekiyor.
Şu anda ulusal paralar dolar ile destekleniyor.
Ancak dolar serbest düşüşteyse,
Ve insanlar dolara olan güvenini kaybederse;
Bu durumda diğer fiat birimlerinin bir şeyle desteklenmesi gerekir.
Bu destek ancak hükümetlerin altına dönmesiyle sağlanabilir.
*
Sınırsız altın arzı yok!
Altın arzı, altın madenciliği yapıldığından beri yılda yaklaşık yüzde 1 oranında artıyor.
İnsanlar altına güveniyor.
Altın her türlü kullanıma ve her türlü sektöre sahiptir.
*
Kripto para birimleri ise sadece yenidir!
Maddesi yoktur.
Bir değer deposu değildir.
Piyasada spekülatif bir dijital varlıktır.
Kripto paralar mal ve hizmetleri doğrudan fiyatlandıracak kadar istikrarlı değildir.
*
Halbuki Altın, bütün para birimlerinin değerini ölçer…
Yine de doların dünya rezerv para birimi,
Ya da dolar temelli sözleşmelerden oluşan dünya çapında yüzen borç büyüklüğü olarak,
Sahip olduğu avantaj küçümsenmemelidir.
*
Dolar para birimi savaşlarında zafer kazanırsa,
Ve gerçekten de ayakta kalacak son büyük para birimi ise,
Amerika halkı iyi oynanan bir oyunun avantajlarından yararlanacaktır.
*
Küresel piyasalara yeni bir para sistemi geliyor gibidir…
29. 7. 2020