KOMŞUMUZ RUSYA

Koronavirüs salgını, Avrupa ve ABD’den sonra Rusya’yı da etkiliyor.
Ve Rusya’nın zaten güvensiz ekonomik istikrarını tamamen çözme potansiyeli taşıyor!

*
Rusya ekonomisinin kayıplarını tahmin etmek henüz mümkün değildir.
Ancak tahminler sıfıra yakın yıllık GSYİH büyümesinden yüzde O,5’lik en iyi senaryoya kadar değişiyor.
2020 sonuna kadar ekonominin yüzde 9’a kadar küçüleceği öngörülüyor.

*
Rusya, dünya ekonomisinin büyüme temposunun yavaşladığı 2019’u stagnasyonla (durgunluk) geçirdi.
2018’de GSYH büyüme yüzde 2.2 di, 2019’da  %1,1.
Sabit sermaye yatırımları 2019’da yüzde 0,7 arttı, bir yıl önceki artış yüzde 5,1 idi.
Bir yıl öncesine göre 2019’da sanayi üretimi yüzde 2,5 daraldı.
Aynı dönemde yük taşımacılığında yüzde 4,4 : Yüksek teknolojiler sektöründe yüzde 14: Otomotivde yüzde 14,6 daralma kaydedildi.

*
Çin’de 2020’ye girildiğinde ekonomik büyüme yüzde 6 idi.
OPEC ve OPEC dışı ülkelerin üretimi kısma nedeniyle petrol fiyatları Rusya için uygun seviyedeydi.
Ancak doğal gaz piyasasında durum farklıydı; Avrupa’da gaz fiyatları 2019’da yüzde 30’dan fazla azalmıştı..
ABD’nin Moskova’ya karşı yeni yaptırımlar uygulaması ihtimali vardı….

*
Bu yüzden  Rusya’nın 2020’de ekonomik istikrarı en büyük öncelikti.
Şimdi koronavirüs salgını ekonomiye büyük bir darbe vurursa;
Rusya’nın iktidar seçkinleri zarar görecektir.

*
Rus siyasi seçkinlerinin yönetim yetkisi halktan kaynaklanmıyor.
Batı’nın aksine Rusya’da güç, ordudan güvenlik kurumlarına kadar değişen kurumlardan sağlanıyor.
Rus siyasetçisi için popülaritenin fazla bir önem yoktur.
Ama Ruslar için önemli şey  istikrarlı bir ekonomidir…

*
Devlet Başkanı Putin ve müttefiki siyasi gruplar, 2024’ün ötesinde iktidarda kalmayı planlıyor.
Bu hedefe ulaşmaları için vaadedilen ekonomik istikrarın sağlanması önemlidir.
Salgının Rus ekonomisine verebileceği zararın bu potansiyeli yok etmesinden endişe ediliyor.

*
Nitekim, her ne kadar Putin ayda 13.000 ruble (175 $) işsizlik ödeneği vaat etse de,
Bu kendi hesabına çalışan ya da küçük ve orta ölçekli işletmeler için çalışan milyonlara uzanmıyor.
Onlar kendilerini savunmak zorundalar.
Rus elitleri ve nüfusun geri kalanı arasındaki ekonomik eşitsizlik,
Özellikle Rusya’nın önde gelen muhalefet figürü Aleksei Navalny’ni takip eden,
3,5 milyon kişi için giderek daha belirgin hale geliyor…

*
Ama salgının Rusya üzerindeki etkisi sadece ekonomik değildir.
Hükümetin salgına  tepkisi Rusya’nın hazırlıklılığını ve siyasi sisteminin etkinliğini göstermek için bir fırsat olabilirdi.
Ancak üst düzey liderliğin bu büyüklükte bir meydan okuma için hazırlıksız olduğu görüldü.

*
Salgın Rusya’nın küçük nüfuslu uzak bölgelerini de, büyük nüfus merkezleri ile birlikte vurdu.
Ancak ülkenin yetersiz ulaşım bağlantıları ve tıbbi kaynak eksikliği,
Moskova’nın uzak bölgelerde salgını kontrol etmesini çok zorlaştırdı.
Ölüm oranları kontrol edilemedi, Çin ve Avrupalı  ülkeler ile çarpıcı bir zıtlık oluştu.
Halbuki Rusya, nüfus merkezlerini ayıran geniş alanların virüsün yayılmasını sınırlayacağını iddia ediyordu!

*
Salgın, çok az dikkat çeken başka bir sorunu daha ortaya koydu:
Rusya’daki bölgeler ve cumhuriyetler, Moskova ile herhangi bir koordinasyon olmadan koronavirüse yanıt verdiler.
Bu örüntü, merkez ve federal bölgeler arasındaki çok yıllık güvencesiz ilişkiler sorununu ortaya çıkardı.
Bazı bölgeler, mesela huzursuz Kuzey Kafkasya, açıkça Moskova’yı by-pass etti ve orantısız önlemler aldı…

*
Bu eğilim, federalleşme ile büyük ölçüde unutulmuş bir sorunu vurguladı.
Salgını etnisitesi Rus olmayan uzak bölgelerde;
Sadece coğrafi mesafeler değil, yerel liderlerin kendi çıkarlarına hizmet etme arzusu nedeniyle kontrol edilmesi son derece zor oldu.

*
Böylece koronavirüs salgını Rus iktidar elitlerinin gücünün dayandığı tüm öncülleri sarstı.
Rus liderliği için 2020’yi daha da zahmetli yapacak Moskova’nın başlattığı diğer önemli gelişmeleri ön plana çıkardı.

*
Birkaç ay önce, Rusya’nın siyasi sistemi oldukça istikrarlıydı.
Putin’in 2024’te Devlet Başkanı olarak devam etmesine izin verilmesi ile sonuçlanacak anayasa değişikliği önerilmesiyle  durum değişti.
Putin’in gücünün genişlemesinden memnun olacak kesimler bile bu radikal gelişmenin olası uzun vadeli sonuçları hakkında endişe belirtiyor.

*
Rus halkının da anayasanın önceliğine olan inancı zayıflıyor.
Rusların çoğu önerilen anayasal değişikliklerinin,
Aslında üst düzey Rus liderliğinin, istikrar bahanesiyle ama kendi gücünü pekiştirmek için,
Putin’in görev sürecini 2036’ya kadar genişletmeyi tasarladığı,
Uzun zamandır planlanan bir kurgu olduğuna inanıyor.

*
Rusya’nın ekonomisi ve etkisi, sadece devam eden koronavirüs krizinden değil,
Aynı zamanda Suudi Arabistan ile olan petrol fiyat savaşından da etkileniyor.

*
Salgının petrol talebindeki düşüşe yol açtığı sırada,
Petrol Üreten Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC üyesi olmayan ülkeler (OPEC+) petrol üretim limitleri konusunda anlaşmaya varamadı.
Petrol bolluğu oluştu…

*
Rusya 2016’dan bu yana 13 güçlü OPEC+ grubun gayri resmi lideridir.
OPEC’in lider üreticisi Suudi Arabistan ile birlikte petrol fiyatlandırmasında etkilidir.
Putin, Washington’u ve Riyad’daki en önemli müttefiki arasına bir kama sürerek,
Rusya’yı küresel enerji politikasında baskın bir oyuncu haline getirmeyi planlıyor.

*
Çünkü Rusya’da fosil yakıtlar ve enerji ihracatı, toplam ihracatın yüzde 64’ünü oluşturuyor
Petrol ve gaz sektörü, toplam devlet harcamalarının yüzde 46’sını karşılıyor ve GSYİH’ya yüzde 30 oranında katkıda bulunuyor
Suudi Arabistan’da petrol sektörü ise krallık gelirinin yaklaşık yüzde 85’ini, ihracat kazançlarının yüzde 90’ını ve GSYİH’nın yüzde 42’sini oluşturuyor.

*
Şimdi Rusya, 2020 ve sonrasında birbirine bağlı üç uzun vadeli gelişme ile karşı karşıyadır.
Birincisi; Koronavirüs pandemisi ülkenin sosyal sözleşmesini test ediyor.
İkincisi; Rusya’nın siyasi istikrarı Putin’in önerdiği anayasa değişiklikleriyle sorgulanıyor.

*
Üçüncüsü; Petrol piyasalarındaki bolluk, ABD şeyl petrol endüstrisini kırılma noktasına getirmiştir.
Kullanılmamış petrol rezervlerini teminat olarak kabul eden bankalara geri ödeme yapamadıkları için ABD’li şeyl petrolcüleri iflas edecektir!
Bu karambolün Rusya’yı ne kadar memnun edeceği ise bilinmiyor…

1. 1. 2020