Bazı devletler de bu duruma tahammül edemez.
Revizyonist davranır ve mevcut statükoyu değiştirmek isterler…
*
ABD, SSCB’nin çöküşünden sonra kendi lehine oluşan düzenin korunması için bazı devletlerin bu statükoyu delecek davranışlarını istemiyor.
Güvenliği ve ekonomisine uygun amaçlarına dayanan,
Uluslararası düzende gücün değişken, göreceli ve dinamik bir olgu olmasının da etkisiyle ortaya çıkan uzun vadeli liderlik etme hedeflerini;
Ekonomik, kültürel ve diğer tüm unsurları birlikte harmanlayan bütün enstrümanlarla korumayı temel amaç olarak kabul ediyor.
Uluslararası düzenin değerlerine saygılı olmayan ülkeleri, işbu unsurlarla cezalandırmakla tehdit ediyor.
*
Dünya bu çerçevede dönerken, yeni koronovirüsün neden olduğu COVID-19 hastalığı, çoğu hastalıkta olduğu gibi uyarı vermedi.
Aniden ortaya çıktı, bu anlamda “Tanrı verdi”, pandemi oluştu…
*
Ancak bu, COVİD-19’un sonuçlarına maruz kalmak ya da yayılmasına uysal bir şekilde boyun eğmek gerektiği anlamına gelmiyor.
Aksine, her şeye kadir bizler, insan yapımı ya da doğal herhangi bir felakette olduğu gibi,
Corona ile yüzleşmek, zararlı etkilerini sınırlamak ve tedavisini bulmak için tüm araçları kullanmak zorundayız…
*
COVID-19 pandemisi, mesela İran’ı en kötü zamanında ve yerde vurdu!
Kasım’da akaryakıt protestoları, Ocak’ta K.Süleymani’nin öldürülmesi ve ordunun İran vatandaşlarıyla dolu bir uçağı düşürmesiyle,
Rejim farkında olmadan vatandaşlarına derin bir güvensizlik aşılamış,
İranlılar siyasi ve dini kurum tarafından verilen önerileri olabildiğince yok saymaya başlamıştı.
Ve Çin’den gelen potansiyel COVID-19 taşıyıcıları, dünyadaki Şii Müslümanlara ideolojik sermaye ve manevi merkez olan Kum kentine hastalığı yayıverdiler…
*
Kum; çöl ortasında katı sosyal ortamıyla İslam Devrimi’nin ideolojik başkentidir.
Şehrin “dini sıfatı”, dünya çapında Şii inananlarına salgın hastalıklara ve diğer felaketlere karşı yalıtıldığı konusunda güvence vermekte,
Kum’un felakete karşı bağışıklığına dair inanış, Mekke’nin yıkılmazlığına dair daha geniş Müslüman inancı kadar sağlam görünmekteydi…
Ama şehrin bu mitolojik imajı sadece inananların zihnindeydi!
Bunun nedeni bireysel ibadetlere bağlılıktan değil; karmaşık teoloji ağından, sosyal kurumlardan, finansal kaynaklardan ve içinde yaşanan siyasi güç ilişkileriydi…
*
Nitekim yetkililer, Kum’da önleyici tedbirler alırlarken batıl inançlara yöneldiler.
Ya da “Kimse düşmanın Kum’u güvenli olmayan bir şehir olarak göstermesine izin veremez;
Kum’u yenmek hain Trump ve yerli paralı askerlerinin rüyasıdır, ancak bu rüya mezarlarında bile gerçekleşmeyecektir” dediler.
Yüksek Lider Ali Hamaney ve teşkilatı, Sağlık Bakanlığı’nın karantina kurulması çağrısına hatta verilen tıbbi tavsiyelere karşı çıktı.
Şehrin ilahi dokunulmazlığını ileri sürdü.
İnsanları türbeleri ziyaret etmeye ve hastaların mucizevi tedaviler alması için dua etmeye teşvik edecek kadar ileri gittiler.
İnsanların panik ve öfke duygularını artırmanın yanı sıra dini kuruluş ile İran’ın eğitimli orta ve üst-orta sınıf kent nüfusu arasındaki kültürel bölünmeyi genişlettiler.
*
İranlı da giderek liderlerinin yayınladığı bilgi ve talimatları terk ettiler.
Virüsün ülkeye girdiği bir inkâr döneminden sonra resmi raporlar arasındaki skandal tutarsızlıklar,
Böyle bir hastalıkla hızlı ve doğru bir şekilde başa çıkmak için hazırlıksız bir sağlık sistemi;
Daha sonra uluslararası olarak tavsiye edilen salgın merkezi karantinası ve tedbirlerin alınması yaygın karışıklığa yol açtı.,.
Zaten yorgun nüfus gelecekle ilgili paniğe kapıldı ve devlete mevcut öfke yükseldi.
*
Bugün İran devletinin kendi politikalarını dış düşmana yönlendirmekten başka,
Mesela sağlıkla ilgili sorunları örgütlemede çok az yol aldığı açıkça görülüyor…
Bu noktada COVID-19 hastalığının rejimi yıkıp-yıkmayacağı tartışılıyor…
İran rejimi mevcut salgın gibi sağlık ve sosyal zorluklara yanıt olarak;
Genellikle ideolojik sömürü ve siyasi paranoya taktiğine başvuruyor.
Birincisi; Rejim İslam markasının toplumun tüm sorunlarının bir çözümü olduğu konusunda ideolojik sömürü uyguluyor.
Bu yüzden devlet, büyük sosyal sorunlara ilişkin verileri sürekli olarak gizli bilgi olarak sınıflandırıyor ve yanıltıcı, çelişkili raporlar yayınlıyor
İkincisi; İran’ın yabancı düşmanlarının İslam’ı yok etmek için Müslüman bedenleri başka bir savaş alanı olarak kabul ettikleri anlatılıyor.
Siyasi paranoya oluşturuluyor…
*
İran İslam Cumhuriyeti’nin otoriterlik markası altında tüm bağımsız ağlar, kuruluşlar, kurumlar ve kampanyalar;
Doğalarına, görevlerine ve etkilerine bakılmaksızın, halk sağlığına fayda sağlayanlar da dahil olmak üzere devlet güvenliğine yönelik potansiyel tehdit olarak ele alınıyor.. Demokratik bir hükümetin sosyal bozukluklar veya sağlık eksiklikleri olarak tanımlayacağı fenomenler, rejim tarafından güvenlik kaygıları olarak sınıflandırılıyor.
Bu duruş genellikle sivil toplum aktörlerinin bu konulara müdahale etmesini engellemeyi ve dahil olmaya çalışan herhangi bir bireyi veya kurumu cezalandırmayı gerektiriyor!.
*
Bu ezici durumu kırmak için sosyal medya ve internet de çok az şey yapıyor.
Koronavirüs gibi krizler ortaya çıktığında, deneyimli İranlı internet kullanıcıları bile,
Rejimin güçlü siber yetenekleri aracılığıyla yayılan çelişkili, yanıltıcı veya manipülatif bilgilerle sınırsız mesajlara maruz kalıyor..
*
Teorik olarak rejimin tanımlayıcı özellikleri kendi kendini yıkıcı bir kombinasyon gibi duruyor..
Azalan iç güvenilirlik: Uluslararası izolasyon, Temel görevlerini yerine getirmede asgari yetkinlik: Kontrolü sürdürmek için şiddetin kesintisiz kullanımı,
Belki de COVID-19 pandemisi , kendi kendini yok etmenin gerçekleşme olasılığını artırıyor..
*
Rejimin İran toplumuna verdiği zarar, yakın vadede demokratik, nispeten ABD dostu bir devlete yumuşak, hızlı bir geçiş için pek umut vermez gibi görünüyor.
Çünkü halk derin bir sosyal güven açığı, paylaşılan değerlerin dağılması ve yıllar süren rejim saldırganlığı ve aşağılanmasından sonra derin tükenmişlik ile mücadele ediyor
Bu durum umut verici bir rejim alternatifi oluşturmak için gereken güçlü sosyal ve ahlaki dayanışmayı erteliyor.
Hatta yakın bir sürede durma potansiyeli gösteriyor.
İşleyen bir ulustan ziyade kanunsuz bir alanda rahatsız edici bir yaşam hissi yaratan dünya görüşleriyle,
Birçok vatandaş sadece hayatta kalmaya odaklanmıştır.
Ama İran’ın askeri alt yapısını ve hapishanelerinin anahtarını mevcut rejimden koparıp almaya istekli,
Bir avuç İranlı rejimin nihai çöküşünü izleyecek boşluğu doldurmaya yeterli olacaktır…
*
Hepimize iyi şanslar.
14. 3. 2020
Yazıları posta kutunda oku