AMERİKA BÜLTENİ (20 Eylül 2019)
Rugby Japonya denince akla gelen şeyler arasında değil. Ama dünyada yüz milyonlarca Rugbyseverin gözü bugünden itibaren Japonya’da olacak. Rugby 2019 Dünya Kupası 20 Eylül Cuma günü Japonya’da başlıyor. Peki Rugby nasıl oynanıyor ve kuralları nelerdir?
İşte yeni başlayanlar için kısa bir ‘rugby’ klavuzu:
Rugby 15’er kişilik iki takımın 40’ar dakikalık iki devrede oynadığı bir spordur. Bu 15 oyuncudan 8’i forvet ve 7’si ise bek pozisyonunda oynar.
Oval şekle sahip bir topla oynanır ve oyunun amacı, bu topu, karşı gol çizgisine taşıyarak, rakipten daha fazla gol sayısı kazanmaktır. Rugby’deki en önemli kural ileriye doğru pas verilememesidir. Sürekli yana doğru pas verilerek ilerlenebilir.
Rugby bir temas sporudur. Yani, rakip oyuncuyu kurallara uygun şekilde yakalayıp düşürerek topu almaya çalışabilirsiniz. Futbolda olduğu gibi maçın bir bir orta hakemi ve iki yan hakemi var.
Rugby bilmeyenlerin bile ‘rugby’ dendiğinde aklına gelen, bir oyuncuyu yakalayıp deviren veya sahanın bir yerinde kümelenmiş ve küme haline birbirini iten oyuncular gelir. ‘Breakdown’ denen bu mücadeleler şu şekillerde meydana gelir.
Tackle
Topu elinde tutan oyuncuyu savunma takımı yakalayıp yere düşürebilir. Yere düşen oyuncunun düştüğü anda elindeki topu bırakması şarttır. Veya düşmeden arkadaşına pas olarak iletebilir veya yere sabit şekilde bırakabilir. Müdahale sırasında oyuncunun omuzundan yukarısına asla temas edilemez. Müdahale, topu elinde tutan oyuncunun omuzdan aşağısına kolları ile sarılmak şeklinde olur. Omuz vurarak, iterek veya çelme gibi ayak oyunlarıyla oyuncuyu devirmek kurallara aykırı. Ancak eller kullanılabilir. Müdahaleci oyuncu, rakip devrildikten sonra rakibi hemen bırakmak zorundadır.
Ruck
Ruck iki takımdan en az birer oyuncunun topu kapma mücadelesi sırasında oluşan itiş-kakıştır. İki rakip oyuncunun birbirine sarılıp itmesiyle bir ‘ruck’ oluştuğu anda topa artık elle dokunulamaz. Topun yerde olması lazım. Ruck oluşmadan hemen önce tek bir kez elle dokunma şansı vardır. Eğer geç kalırsa artık eline alamaz. ‘Ruck’lar genellikle bir ‘tackle’ı müteakip oluşur. Diğer oyuncular da ruck’a katılır. Oyuncular omuzlarını kiliteleyerek ruck’a katılır. Ancak ‘ruck’a yandan katılmak kural dışıdır. Katılan her oyuncu en arkadaki kendi takım arkadaşının arkasına omuzunu kenetleyerek katılabilir. Buna ‘kapıdan girme’ denilir. Bu sırada ruck’a katılan hiçbir oyuncu yerdeki topa eliyle dokunamaz. Ya rakip takımı iterek topun üstünden uzaklaştırmaya veya topu ayaklarıyla kendi arkalarına çekip rucktan çıkararak yeniden kazanmaya çalışırlar.
Ruck’a katılmayan her oyuncu, kendi takım grubundaki en arkadaki oyuncunun arka ayağının, orta çizgiye paralel uzanan ofsayt çizgisinin gerisinde durmak zorundadır. Eğer ofsayt halindeki bir oyuncu cuk veya maul’e katılırsa penaltı cezasıdır. Bir takımın genelde forvetleri, ruck’a katılır.
Maul
Ruck’a benzer bir kenetlenmedir. Ama ruck’tan farklı olarak maul’de oyuncu yere düşmemiştir ve top hala elindedir. Rakip takımın oyuncusu ona omuzlarıyla kenetlendiği anda maul oluşur. Tıpkı ruck’ta olduğu gibi oyuncular yine sadece kendi takım arkadaşlarının tarafından ve arkadan maul’e kenetlenebilir. Maul bazen top elindeki takımca kazara oluşur bazen de bilinçli şekilde oluşturulur. Topu elinde tutan takım, topu, arkasındaki arkadaşlarına elden ele ileterek maul’den çıkarmaya çalışır. Maul bilinçli olduğunda, genelde atak takımın defans takımın son 22 metre sahası içinde olduğunda başvurduğu bir taktiktir. Maul ve ruck’a atlayarak, omuz vurarak girmek yasaktır. Maul ve ruck’a katılmamış oyuncuya dokunmak kural hatasıdır. Tıpkı, ruck’ta olduğu gibi maul’de de kenetlenmiş grubu veya oyuncuları devirmeye çalışmak ağır kural ihlalidir.
Bir maul’de belli sürede top oynanma imkanı bulmazsa, hakem ‘scrum’ adlı yeniden başlama kararı verebilir.
Topu yeniden oyuna almak
Scrum
Rugby’nin en bilinen görüntüleri ‘scrum’ ile oluşur. Scrum, maul veya ruck ile kilitlenen bir oyunu, yeniden ve adilane başlatma yöntemidir. Her iki takımın 8’er forveti karşı karşıya dizilir. En ön sırada ortada ‘hooker’ dener oyuncular ile her iki takımın ‘prop’ adı verilen ikişer oyuncusu durur. Bu 3’lü ön sıraların arkasında iki lock ve iki flanker oyuncu durur. Her iki takımın üçüncü sırasında ise 8 numaralı oyuncuları durur. Buna 3-4-1 dizilimi denir. Her iki takımın oyuncuları birbirlerini arkalarına omuzlarıyla kenetlerler. Scrum oluştuktan sonra iki önce sırasının arasında yer alan tünele top yavaşa gönderilir. İki hooker, topu ayaklarıyla kendi gruplarının arkasına doğru iletme mücadelesi yapar. Top 8 numaraya ulaştığında, 8 numara topu eline alıp pas atabilir veya veya ayağı ile kontrol ederek ileriye taşıyabilir. (Rugby maçlarındaki bazı unutulmaz scrum’ları aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz)
Scrum, rugby’nin oyuncu yaralanmalarına en fazla neden olan en tehlikeli parçasıdır. Bu yüzden sadece ayrıca özel eğitim almış oyuncular scrum’a katılır.
Lineout
Futbolda taç atışına benzer bir başlama oyunudur. Top yan çizgilerden çıktığında oynanır. Her iki takımın forvet takımları karşılıklı olarak taç çizgisinden 5 – 15 metre uzaklıkta, birer metre arayla karşılıklı dizilir. Taç atışı yapan takımın topunu havada yakalama mücadelesi sırasında bazen kendi takım arkadaşlarını havaya kaldırarak topu yüksekte yakalama mücadelesi verirler. (Rugby maçlarındaki bazı unutulmaz lineout atışlarını aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz)
Rugby’de gol yolları ve sayı değerleri
- Try: Futbol topunu rakibin gol çizgisinin ötesine kadar taşıyarak, gol sahasında yere vurmak takıma 5 sayı kazandırır. Amerikan futbolundaki ‘touchdown’ gibidir.
- Conversion: Amerikan futbolunda olduğu gibi ‘Try’ ile kazanılmış 5 sayılık bir avantajı müteakiben ‘post’ adı verilen kale’ye doğru ayakla vuruş hakkı da kazanılır. Bu vuruşta top, kalenin üst bölgesindeki iki direk arasından geçirilirse 2 sayı daha kazanır.
- Gol vuruşu: İki şekilde olabilir:
1 – Penaltı: Üç sayılık Penaltı vuruşu bazı önemli kural hataları yapan takıma verilen bir cezadır. Örneğin; düştükten sonra yerde topu tutmaya devam etmek; düşürdüğü oyuncuyu yerde tutmaya devam etmek; ruck veya maul formasyonlarına ofsayttan katılmak; ruck’ta topu ele almak veya elle iletmek; scrum veya maul’u bilerek devirmek; dirsek, yumruk, tekme, kafa atmak, çelme takmak; Topu elle ileriye doğru atmak; elle veya ayakla dışarıya atmak; top elinde olmayan rakip oyuncuya müdahalede bulunmak.
2 – Drop kick: Topu ‘post’tan geçirerek 3 sayı kazandıran gol vuruşudur. Amerikan futbolundaki ‘saha golü’ vuruşundan farklı olarak Rugby’de top yere bırakılarak vurulmaz. Normal futbolda kalecilerin degaj yapması gibi elden bırakılan topa havadayken vurularak yapılır. Bir takım, ‘try’ için yeterince yaklaşamadığını düşündüğünde veya oyun stratejisi açısından ‘drop kick’e karar verebilir.
AMERİKA BÜLTENİ‘ni Twitter‘dan ve Facebook‘tan takip edebilirsiniz