Necdet Buluz
Çin’de baş gösteren virüs ile ilgili geçenlerde yazdığımız yazıda “Virüs Çin’i çökertiyor” demiştik. Bugün gelinen noktaya baktığımızda virüsün önüne gelen her şeyi dümdüz ettiğini görüyoruz.
Nasıl mı?
14 trilyon dolarlık Çin ekonomisinin büyüme tahminleri düşürülürken, ülkede faaliyet gösteren otomobil, tekstil ve teknoloji devleri üretimlerini geçici olarak durdurdu. Büyümedeki 1 puanlık gerileme ülke milli geliri için 62 milyar dolarlık bir kayıp anlamına geliyor.
Aslına bakılacak olursa ticaret savaşlarında bu durum Amerika ekonomisine yarıyor. Bunun nedenlerini de yazımızın son bölümünde Amerikan Yatırım Bankalarının yöneticilerinin açıklamalarında göreceksiniz.
Global dünyada, ürün, hizmet ve teknolojide olduğu gibi virüsler de küreselleşiyor. Bir bölgede yaşanan artık orada sınırlı kalmıyor, hemen günler hatta saatler içinde diğer coğrafyalara yayılıyor.
Durum böyle olunca uluslararası ticaret ve pazarlar da bu süreçten nasibini alıyor. Yetkililer, henüz Koronavirüs’ünün aşısını bulabilmiş değil ve panik halde yayılmayı önlemeye çalışırken, salgının olumsuz ekonomik etkileri şimdiden tartışılmaya başlandı.
2002-2003 yıllarındaki Sars virüsünün dünya ekonomisine maliyeti 33 milyar dolardı. Ancak söz konusu dönemde virüsün etkileri ve yayılma derecesi sınırlı kalmıştı. Üstelik bugünün Çin ekonomisi 2003 döneminden çok daha büyük bir güce sahip ayrıca, yüzlerce ülke ile yatırım ve finansal bağa sahip durumda. Yani Koronavirüs’ün bedelinin Sars’a göre çok daha fazla olacağı tahmin ediliyor.
Bu yazı yazılıncaya kadar 27 ülkeye yayılan virüs için alınan önlemler kapsamında, özellikle Uzakdoğu kaynaklı mal ve ham madde ticaretinde kısıtlamalar hatta yasaklar gündeme gelebileceği ihtimalleri üzerinde de duruluyor.
Son 2 yıldır ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşları ile daralan dünya ekonomisini şimdi de Koronavirüs’ü tehdit ediyor.
Hammadde sorunu yaşaması muhtemel imalat sanayii, 220 milyon Çinli ziyaretçi kaybına uğrayan turizm ve onlarca sektördeki toplam kaybın yüz milyarca doları bulabileceği ifade ediliyor. Çin devlet televizyonu, 10 günlük Çin yeni yılı tatilinin ardından pazartesi günü açılacak borsadaki kayıplardan endişe ediyor. Ülke medyası şimdiden 2020 büyüme rakamlarının yüzde 6,1’den yüzde 5’e gerileyeceğini öngörüyor.
ABD’li yatırım bankası JP Morgan, Çin ekonomisine ilişkin büyüme tahminini, 6,0’dan yüzde 5,6’ya çekmiş ve piyasalardaki talep şokunun arz şokuna dönüşebileceği uyarısında bulunmuştu. Uzmanlara göre, büyümedeki 0,4 puanlık gerileme ülke milli geliri için 62 milyar dolarlık bir kayıp anlamına geliyor ki bu sadece buz dağının görünen kısmı.
Dünya ekonomisi için de haberler pek iyi gelmiyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri de otomotiv, teknoloji, tekstil gibi birçok önde gelen sektörden şirketin yatırımlarının Uzakdoğu’da olması.
İşte uzman görüşleri:
“Bazı mal ve ürünlerin üretim ve nakliyesinin aksaması da küresel hammadde teminini sıkıntıya sokabilir. Söz konusu gelişmeler yakın zamanda üretici ve nihayetinde tüketiciler için fiyat artışlarına neden olabilir.”
ABD VE Avrupalı dev firmaların Uzakdoğu’daki imalat merkezlerine daha fazla bağımlı hale gelmesi de önümüzdeki aylarda krizin derinleşeceği öngörülerini artırıyor.
Dünya ticaretinde daralma görülebilir tahminleri artıyor. Havayolu şirketlerinin seferlerini durdurması, küresel turizm sektörünün zararı, Toyota ve Ford gibi şirketlerin Çin’deki üretimini bir süreliğine durdurması, Starbucks’ın yaklaşık 2 bin şubesini kapatması, gıda firmalarının üretimi durdurması gibi gelişmelerin etkisinden endişe ediliyor.
Ayrıca Google Çin’deki faaliyetleri için evden çalışma talimatı verirken, Apple da bu ülkedeki mağazalarının bir kısmını kapatma kararı aldı. 14.1 trilyon dolarla dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin’deki gerileme ister istemez tüm dünya ülkelerini etkileyecek.
Özetleyelim:
Koronavirüs nereden bakılacak olursa olsun Çin’i gerçek anlamda çökertiyor. Ancak bunun zararlarını diğer ülkeler de dolaylı olarak görüyor ve görmeye devam edecek.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz
Bir yanıt yazın