Esnafın sadece adı kaldı…

Necdet Buluz

Birkaç yıldır esnafların ekonomik sıkıntı içinde olduklarını hem duyuyor, hem görüyoruz. İşyeri kapatanların sayısını görünce yazımızın başlığında “Esnafın sadece adı kaldı” dedik.
Yapılan açıklamalar ve ortaya çıkan istatistiki bilgiler, yakında esnafın adının ortadan kalkabileceği gerçeğini gösteriyor.
TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi’nde yayımlanan duyurulara göre, 2019’da 238 bin 416 işyeri açıldığının bilgisini paylaşarak, bir evvelki yıla göre iş yeri açılışlarının yüzde 3.9 arttığını anlattı. Palandöken, iş yeri kapanışlarının 019’da 2018’e göre yüzde 8.2 artığını belirterek, “En fazla iş yeri açılan ve kapanan illerin başında İstanbul geliyor. 2019 süresince iş yeri açılışının en fazla olduğu iller 27 bin 761 ile İstanbul, 15 bin 253 ile İzmir, 13 bin 643 ile Ankara, 12 bin 130 ile Antalya ve 9 bin 634 ile Bursa oldu. İş yeri açılışının en az olduğu il ise 126 ile Ardahan olarak meydana geldi. İş yeri kapanışının en fazla olduğu iller, 9 bin 414 ile İstanbul, 7 bin 187 ile İzmir, 5 bin 851 ile Antalya ve 4 bin 897 ile Mersin oldu. İş yeri kapanışının en az olduğu il ise 95 ile Kilis oldu” açıklamasını yapıyor.
Hemen belirtelim:
Palandöken, uzun zamandır esnafların sıkıntılarına dikkat çekiyor. Uyarı üzerine uyarı yapıyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) verilerine göre 2019 yılında 114 bin 977 esnaf kepenk kapattı. KOBİ’lerde batık kredi miktarı da bir yılda yüze 50 artış gösterdi.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) verilerine göre, Türkiye’de yalnızca 2019’da 114 bin 977 esnaf iflas bayrağını çekerken bu son 9 sene en yüksek rakamı oldu. Türkiye’deki toplam esnaf sayısı ortalama 1.8 milyon 791 bin 201’e geriledi.
TESK verilerine göre Türkiye’de en fazla esnaf iflası 2005 yılında yaşandı. O dönemde 282 bini aşkın esnaf iflas bayrağını çekerken ikinci en büyük esnaf batışı 143 bin ile 2011 yılında kayıtlara geçti. 2019’da üçüncü en fazla esnafın kepenk indirdiği yılı olarak kayıtlara geçti.
Esnaflar ya sicil veyahut meslek terkini yaptı. Sicil terkini yapanlar çoğunluktayken faaliyet gösterdiğini alanda farklığa gidenler de 2019’da 173 bine çıktı. 2018’de bu sayı 122 bin sınırındaydı.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) ise borç miktarı artıyor. Batık KOBİ kredisi miktarı son bir yılda yüzde 50’lik artışla Kasım 2019 itibarıyla 60 milyar 382 milyon TL’ye çıktı. Takipteki KOBİ sayısı ise bir yılda 337 bin 210’a fırladı.
Bankacılık Tertip etme ve Denetleme Kurulu verilerine göre, Kasım 2018’de KOBİ’lerin kullandığı kredi, yaklaşık 621 milyar TL civarındayken 2019’un aynı döneminde bu miktar 609 milyar TL’ye geriledi. KOBİ müşteri sayısı da 2019’un Kasım döneminde 4 milyon 48 binden 4 milyon 75 bine yükseldi.
Türkiye Ekonomi Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) verilerine göre ise Eylül 2019’da, Eylül 2018’e göre 67 şehirde iş yeri sayısı azaldı. Türkiye genelinde bir yılda iş yeri sayısı 24 bin (yüzde 1.3) düştü. Oransal değişime bakıldığında iş yeri sayısı en hızlı azalan şehir yüzde 7.3 azalışla Kırşehir oldu. Kırşehir’i, Bitlis, Erzincan, Bartın, Ardahan ve Kırıkkale takip etti.
Eylül 2019 verilerine göre küçük ve orta büyüklükteki işletme (KOBİ) sayısı 1 yılda 24 bin azalarak 1 milyon 857 bin oldu.
Özetleyelim:
Rakamlar esnaflığın artık tarihe karışmak üzere olduğunu gösteriyor. Kapanan işyeri sayısı, çalışanların işten ayrılmaları yakında bu mesleği yapacak olanların önünü kapatmaya başladığını da gösteriyor.
Bir başka gerçek:
Ailesi ve çocukları ile birlikte çalışan bir esnaf iş yerini kapattığında ortalama 5 kişi işsiz kalıyor. Zincir marketlerin çok ya da az olumsuz etki etmediği neredeyse hiçbir esnaf ve sancaktar meslek kolu yok. Yalnızca bakkal ve büfeler etkileniyor gibi görünse de 6 meslek sektöründeki esnafı etkiliyor.
Teknolojiden kozmetiğe, bijuteriden mobilyaya, ayakkabıdan konfeksiyona, manavdan kasap sektörüne kadar her alanla ilgili ürünleri bulunduran zincir marketler her esnaf ve sanatkâr kolu olumsuz yönde etkileniyor. Zincir marketler esnafı bitme noktasına getirerek işsizliğe de yol açmış oluyor.
Yaşanan ekonomik sıkıntıların bugün güç durumda olan esnafı gelecek yıllarda tamamen ortadan kaldırabileceğine de dikkat çekiliyor.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz