Necdet Buluz
İran ve Amerika arsında var olan gerilimin Süleymani’nin öldürülmesi ile doruk noktalara tırmandı.
Askeri strateji ve uzmanların ortak görüşü şöyle:
“Eğer İran intikam için bir çılgınlık yapar, İsrail veya Amerikan üslerine saldırırsa Ortadoğu kan gölüne döndüğü gibi dünya savaşa sürüklenir. Beklenen 3.dünya savaşının da kapıları aralanır.”
ABD’nin saldırısı sonucu öldürülen, İran’ın Ortadoğu’daki kılıcı Kasım Süleymani için İran’da göndere intikam yemini anlamına gelen kırmızı bayrak çekildi. İranlı komutan, dünyanın en işlek petrol yollarından Hürmüz Boğazı’nı işaret etti. Bu da kıyametin yakında kopacağına işaret olarak değerlendiriliyor.
İran’ın Kum kenti yakınlarındaki Cemkeran’da el-Kaim Camii kubbesine İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun dış operasyonlardan sorumlu özel birimi Kudüs Gücü’nün komutanı General Kasım Süleymani için kırmızı bayrak çekildi. İran geleneğine göre, Süleymani’nin intikamı alınana kadar kırmızı bayrak gönderde kalacak.
İran’da Ali Hamaney liderliğinde bir araya gelen Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, Süleymani suikastının ardından toplandı. Toplantı sonrası yapılan yazılı açıklamada, Süleymani’nin öldürülmesinden sorumlu olanlardan “Çok büyük intikam alınacağı ve bunun doğru zamanda, doğru yerde yapılacağı” belirtildi.
İran Devrim Muhafızları komutanlarından General Golamali Abuhamze, Süleymani’nin öldürülmesine misilleme olarak İran’ın erişebileceği her yerde Amerikalıları cezalandıracağını söyledi. Güney Kerman eyaletindeki muhafızların komutanı General Abuhamzeh, “Hürmüz Boğazı, Batı için hayati bir nokta ve çok sayıda Amerikan muhrip ve savaş gemileri oradan geçiyor. Bölgedeki Amerikan hedefleri uzun zamandan beri İran tarafından tespit edildi. 35 ABD hedefi ve ayrıca Tel Aviv de ulaşabileceğimiz menzilde” ifadelerini kullandı.
İran Devrim Muhafızları komutan yardımcısı Tuğamiral Ali Fadavi ise Washington’un, Tahran’a planladığı misillemenin “orantılı olması” çağrısında bulunduğunu iddia etti, ancak ayrıntı vermedi.
İran’ın yanıtının ne olacağı ise Batı basınında geniş yer tutuyor.
İşte konuşulan seçenekler…
Vekil güçler
Tahran’ın sahadaki başlıca seçenekleri Yemen’de Husiler, Irak’ta Şii milisler ve Lübnan’da Hizbullah hareketi. AFP Ajansı’na göre Irak ise kilit savaş alanı konumunda. Şii milisler de, ABD güçlerini Irak’tan çıkarmak için uğraşabilir.
Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü’nden uzman Alex Vatanka da, “Irak’taki ABD askeri varlığına şimdi epey baskı olacağından kuşkulanıyorum” diyerek Irak’tan büyük bir çekilmenin “Ortadoğu’da ABD için “büyük bir stratejik kayıp” olacağını ekledi. İsrail’e yönelik baskılar da artabilir.
Süleymani suikastı sonrası petrol fiyatları ilk anda yüzde 4 yükselmişti. Krizin tırmanması ile petrol fiyatlarındaki yükselişin devam edebileceği de uzmanlarda dile getiriliyor.
Enerji uzmanları, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki petrol tankeri trafiğini sekteye uğratma kabiliyetinin önemli bir endişe kaynağı olduğunu belirtiyor.
Eğer böyle bir durum ortaya çıkarsa bundan en fazla zarar görecek ülkelerin Çin ve Japonya olabileceği söyleniyor. Çünkü Çin ve Japonya İran’dan çok büyük miktarda petrol alan iki ülke olarak öne çıkıyor.
Uzmanlara göre İran son dönemde Batı’nın kilit siber altyapısına yönelik hac-ker saldırı kapasitesini arttırdı. Hatta bir “siber ordu” da kurdu.
Sonuçları en ağır senaryo ise İran’ın balistik füzelerini ABD, İsrail ve Suudi Arabistan çıkarlarına karşı kullanması. Bu da topyekûn bir savaş riskini gündeme getirebilir.
Askeri uzmanlar İran’ı geliştirdiği bazı füze ve silahlarla eskisinden daha güçlü hale geldiğine de dikkat çekiyor.
Bir görüş de şu:
“Süleymani’ye yapılan saldırı aynı zamanda Rusya ve Çin’e de bir gözdağı niteliği taşıyor.”
Görüldüğü gibi kriz tırmanabilir.
Savaş olasılığının halen var olduğunu da görmekteyiz.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz