Başkanlık bize uygun diyenlere, en azından ders notlarımı okumalarını,halkoyuna sunulan değişikler ile karşılaştırmalarını, doğru bilgilere ulaşarak fikir sahibi olmalarını, Benzer yanları olsa da referandumla önümüze sunulanın Başkanlık sistemi olmadığını, daha vakur düşünmelerini, Tarih ve soyumuzun “ Anav kültüründen başlatırsanız” 6000 yıllık birikimine rağmen kibir ve kasıntı odaklı bir dayatma ile Ülkemize alelacele gelecek yazmanın hiç yakışmadığını ve bu tercihin çok erken olduğunu söylerdim … Oguz SOLAK/ Uluslararası ilişkiler Böl.

ABD DEVLET SİSTEMİ ÖZETİ: 240 yıllık Başkanlık kültürü 324 milyon nüfus , 9.8 milyon km2 lik alanda 50 devlet, 1 federal bölge ve kendine has bir yığın farklı yapılarda bir ülke. Anayasası 1789 da yürürlüğe girmiş 7 madde ve 27 değişiklikten oluşur. ( 17 değişiklik 1795 den 1992 yılına kadar geçen sürede yapılmıştır.) Devlet sisteminin en üstünde Federal Hükümeti oluşturan Yasama(kongre), Yürütme( başkan), Yargı (yüksek mahkeme ) ve ona bağlı çok sayıda organ vardır.

1- Başkan Tüm yürütmenin başı olup kendi atadığı Bakanlar ve Başkanlık kadrosu ile ülkeyi yönetir.ABD de 15 bakanlık vardır. bakanların dışında Başkana bağlı birçok (CIA, Milli güvenlik Konseyi gibi) kurum ve kuruluş vardır. Dış politika yapımında başaktör Başkan olup Dışişleri Bakanı kararların uygulanmasında yardım etmekle görevlidir.

ABD karar alma mekanizmasında Başkanın süper güç olarak tanıtılması REKLAM ve GÜÇ gösterisi amaçlıdır. Gerçekte ABD siyasetinin tüm kararları,Başkan, Bakanlıklar,Kongre ve Yüksek mahkemenin içinde bulunduğu bir süreç içerisinde yapılır. ( Türkiye de uygulamanın böyle olmasını düşünmek Saflığın ötesinde kerizlik olur sanırım.)

2- Yasama işlevi Senato ve temsilciler meclisi ismindeki iki yasama organından oluşan Kongre tarafından yapılır. Senato ve Temsilciler Meclisinden Oluşan Kongre’de iki Partili düzen vardır. Kongrenin her iki kanadında da uzmanlık komiteleri vardır. Senato her eyaletten seçilen 2 temsilciden ve 6 yıllığına seçilmiş olan 100 Senatörden oluşurken Temsilciler meclisi, 2 yıllığına ülke çapındaki seçim bölgelerinden seçilmiş olan 435 temsilciden oluşur.

3-Yüksek mahkeme, Başkanın aday göstermesi ve senatonun onayıyla seçilen ve ömür boyu görevde kalma yetkisi olan 9 üst düzey Yargıçtan oluşmaktadır.

ABD devlet yönetiminde “erkler /güçler ayrımı” denilen bir sistem vardır. Devletin yönetimi yasama,yürütme ve yargı erklerine dağıtılmış ve her bir erkin yetki ve görevleri anayasada tanımlanmıştır. ABD yi kuran liderlerin bu modeli seçmiş olmalarının nedeni Avrupa ki krallıkların ve tiranlıkların ABD’de olmasını önlemektir. Dönemin Avrupa modelinin aksine,yönetimin,güç ve yetkinin farklı kurum ve yöneticilere dağıtılarak yapılması arzulanmıştır. Bunu sağlamak için sadece güçler ve yetkiler dağıtılmamış, aynı zamanda bu güçlerin birbirini kontrol etmelerini ve denetlemelerini sağlayacak bir düzen kurulmuştur. “CHECK and BALANCE” anlayışına göre üç erkten herhangi birinin aşırı şekilde güçlenerek tüm sistemi kontrol altına alması önlenmeye çalışılmıştır.

4-Başkan Yetki ve Görevleri: Baş aktördür. En üst yöneticidir, devletin başıdır, başkomutandır, Antlaşmaları müzakere eder, üst düzey yöneticilerin seçimi için aday gösterir, diğer devletleri tanır, başkan tekeldir, kamuoyunu şekillendirir, Uluslararası diplomatik faaliyetler yapar, Başkanlık doktrinleri yayınlar.

ABD’de seçilme yaşı 25 tir. Türkiye’ye getirilmeye çalışılan sistemde seçilme yaşı 18 e indirilerek Üç erkten birisinin kontrol altına almak niyeti vardır. ülkemizde (18 yaş ) sorumlulukların alındığı, kişinin başının çaresine baktığı yaş değildir. Torun sahibi olursunuz hala anne ve babanın sırtından inilmez. İlaveten,Eğitim kalitesinin düşürülmesi, öğretmen kontrolunun yok edilmesi , sorgulamayan, bilimden uzak, politik saplantılı gençlik yetiştirilmesinin altında yatan sebep emir kulları yetiştirmektir.

5-Kongrenin görevleri: Yasa, Yapma, Cüzdan, Onaylama, Denetleme, Antlaşma onay ve Savaş ilanı gücü vardır.

6- ABD Yönetimini oluşturan Bakanlıkların atanması başkan tarafından yapıldığı ve görevlerinin başkana yardım olması sebebiyle, ABD de Bakanlıklara BÖLÜM/ DEPARTMEN, Bakanlara “SEKRETER/ SECRETARY” denir…Halk oyuna sunulan düzenleme ile bu bilgileri karşılaştırmanızı, sistemin el değiştirken kontrol edemeyeceği açıklarını da düşünmenizi öneririm…

Oguz SOLAK/ Uluslararası ilişkiler Böl./ ABD Dış Politikası dersi notlarımdan.