Necdet Buluz
Barış Pınarı Harekatı sonrası yine gözler ekonomiye döndü. Pahalılık, işsizlik ve geçinme sıkıntısı gündem oluşturuyor. Emeklilerin durumu ise öyle görünüyor ki bizi yönetenleri daha da zorlayacak.
Emekli kesimi en fazla zorlayan konu pahalılık ve art arda gelen zamlar olarak öne çıkıyor. Bu nedenle geçinme sıkıntısı içinde olan bu kesim maaşlarında iyileşme bekliyor.
Yeni yıl itibarı ile emeklilere %4 zam var. Yılın ikinci yarısında da % 3 zamla emeklinin eline toplam % 7 oranında zam geçmiş olacak.
Ancak, daha emeklilere bu zamlar yapılmadan bazı temel gıda ve diğer kullanım girdilerine yapılan zamların % 20-25’lere tırmandığına dikkat çekiliyor. Bu da geçinme sıkıntını artırıyor. Bu nedenle emekli kesim “ Biz geçinebileceğimiz oranda maaşlarımıza zam istiyoruz. Bugün elimize geçenle geçinmemiz mümkün değil ”diyor.
Hükümet olanların her zaman dillendirdikleri bir vaatleri vardı: “Emeklileri enflasyona ezdirmeyeceğiz. Onlara yaşayabilecekleri kadar maaş vereceğiz, mağduriyetleri olmayacak.”
Emekli kesim fazla bir şey istemiyor. Bizi yönetenlerin bu sözlerini tutmasını istiyor. “İnsanca yaşamak istiyoruz” diyor.
Şimdi size dünyadaki diğer emeklilerin durumu ile ilgili yapılmış olan bir araştırmadan söz edeceğiz. Bu araştırmanın sonuçları Türkiye’deki emeklilerin hangi koşullarda yaşamakta olduğu gerçeği ile yüz yüze kalacaksınız.
Avustralya merkezli araştırma şirketi Melbourne Mercer’in her sene hazırladığı Küresel Emeklilik Endeksi’ne bu sene Türkiye de eklendi.
37 ülkeyi kapsayan en iyi emeklilik araştırmasında sadece Arjantin ve Tayland’ı geride bırakan Türkiye sondan 3. sırada kendine yer bulabildi. Zirvede ise Hollanda ve Danimarka bulunuyor.
Araştırmada 37 ülkenin emeklilik sistemi; yeterlilik, sürdürülebilirlik, dürüstlük ve doğruluk gibi kriterler bakımından mercek altına alındı. Ayrıntılı incelemelerden sonra her ülkenin endeks puanı ortaya çıkarılarak 37 ülkenin sıralaması yapıldı.
Zirvede 81 puanla Hollanda yer alırken Danimarka (80.3) az farkla ikinci sırada kendine yer buldu. Bu ülkeleri Avustralya (75.3), Finlandiya (73.6) ve İsveç (72.3) takip etti. Listenin sonunda ise 39.4 puan ile Tayland yer aldı. Sondan ikinci sırada 39.5 puan ile Arjantin bulunurken Türkiye ise 42.2 puan ile sondan üçüncü oldu. Türkiye’nin hemen üstünde Filipinler (43.7) ve Meksika (45.3) yer aldı. 37 ülkenin ortalaması ise 59.3 oldu.
Ülkeler puanlarına göre A, B+, B, C+, C, D ve E gibi gruplara ayrıldı. E kategorisinde kimse bulunmazken Türkiye en alttaki D sınıfında kendine yer buldu.
D kategorisinin anlamı ise emeklilik sisteminde bazı tercih edilebilir özellikler bulunmasına rağmen ciddi zayıflıklar yer alması. D kategorisindeki ülkelerde iyileştirmeler yapılmadan sistemin etkinliği ve sürdürülebilirliği şüpheli görülüyor.
Raporda Türkiye için yapılan değerlendirmede endeksin nasıl arttırılabileceği yönünde tavsiyeler yer alırken bunların en başında şu geliyor:
En yoksul bireylere verilen en düşük emeklilik maaşının arttırılması.
Bunun açılımı şu:
Türkiye’de emekliler az maaş alıyor, bu maaş oranı en kısa zamanda artırılmalıdır.
Dünya bunu görüyor. Türkiye’de yaşayan emekliler de bu konudaki sıkıntılarını dile getiriyor. Emekli kesimin artık geçinemediğini herkes görüyor. Piyasalardaki sıkıntının da bugüne kadar giderilmemiş olması da emekli kesimini daha da düşündürüyor.
Bugüne kadar seslerini duyurabilmek için yasalar çerçevesinde kırmadan dökmeden çaba gösteren emekli kesiminin sesini bir kez de biz duyurmak istedik. Bu kesimin gerçek anlamda sıkıntı çektiğini artık görmeyen ve bilmeyen kalmadı.
Sırada bu konunun çözümü kaldı.
Zaten yapılan araştırma sonuçlarını değerlendirdiğimizde de Türkiye’deki emeklilerin ne durumda olduğu bütün çıplaklığı ile görülüyor. Daha fazla bir şey söylemeye gerek var mı?
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz