Necdet Buluz
Türkiye’nin iç ve dış sorunlarla gündemi dolu. Bunun yanında siyasi gelişmeler de var. Ancak, toplum bunlarla pek ilgilenmiyor. Nedeni de derdinin aş ve iş olmasından kaynaklanıyor. Mutfakların yangın yerine döndüğü, işsizliğin kol gezdiği bir yerde toplumun dikkatlerini başka yönlere çekmek öyle beklendiği gibi kolay olmuyor.
Aş ve iş konusunda bugüne kadar çok yazdık ve bizi yönetenleri de uyarmaya çalıştık. Ancak, gelinen noktaya baktığımızda milletin öncelikli sorunlarının devam etmekte olduğunu da görüyoruz. Bu nedenle önemsediğimiz bu konuyu yeniden değerlendirmek durumunda kaldık.
Bizi yönetenler her ay pembe tablo çiziyor. Ekonomide iyileşme beklentisi sürüp gidiyor. Ancak, çarşı-Pazar el yakıyor. Pahalılık ve enflasyonun önüne bir türlü geçilemiyor. En son gelen haberler, et ve süt ürünlerine yüklü zamların geleceği yönündeydi.
Bunun yanında işsizliğin de giderek büyümesi ve hemen her evde bir işsizin bulunması da ayrı bir sorun olarak masadaki yerini alıyor. Artan nüfusa oranla işsizlikte de önemli yükselişler var. İstihdama yönelik yatırımların olmaması öyle görünüyor ki işsizliği daha da artıracaktır.
Biz konuyu her zaman olduğu gibi yine resmi rakamlardan yola çıkarak ele almak istedik. TÜİK verileri ile yola çıktık. Ancak resmi veriler dışında kayıt dışı işsizlerin de önemli olduğunun altını çizelim.
TÜİK verilerine göre Mayıs ayında İşsizlik oranı 3,1 puanlık artış ile %12,8 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 yılı Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 21 bin kişi artarak 4 milyon 157 bin kişi oldu.
Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 3,4 puanlık artış ile %15,0 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 5,5 puanlık artış ile %23,3 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 3,2 puanlık artış ile %13,1 olarak gerçekleşti.
İstihdam edilenlerin sayısı 2019 yılı Mayıs döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 869 bin kişi azalarak 28 milyon 269 bin kişi, istihdam oranı ise 2 puanlık azalış ile %46,1 oldu.
Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 307 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 562 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin %18,3’ü tarım, %19,6’sı sanayi, %5,5’i inşaat, %56,6’sı ise hizmet sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,5 puan, inşaat sektörünün payı 1,7 puan azalırken, sanayi sektörünün payı 0,1 puan, hizmet sektörünün payı 2 puan arttı.
İşgücü 2019 yılı Mayıs döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 152 bin kişi artarak 32 milyon 426 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,4 puanlık azalış ile %52,9 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,9 puanlık azalış ile %71,7, kadınlarda ise değişim göstermeyerek %34,4 olarak gerçekleşti
Mayıs 2019 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,7 puan artarak %34,4 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artarak %22,8 oldu.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın derlediği verilere göre, 2019 yılı II. döneminde toplam kamu istihdamı 2018 yılının aynı dönemine göre %10,6 oranında artarak 4 milyon 570 bin kişi oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 137 bin kişi azalarak 27 milyon 876 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı 0,3 puan azalarak %45,4 oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 38 bin kişi artarak 4 milyon 527 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,2 puan artarak %14,0 oldu.
Özetleyelim:
Ekonomide, üretimde ve yatırımlarda önemli gelişmeler olmaz ise, sıkıntının daha da büyüyeceği görülüyor. Konuyu bu açıdan değerlendirdiğimizde milletin ana sorunlarının ivedilikle ele alınıp çözüme kavuşturulması gerekiyor. Başka bir çözüm yolu da zaten görünmüyor.
Son seçimlerde ortaya çıkan tablo, milletin sorunlarının öncelikle aş ve iş olduğunu gösterdi. Bundan mutlaka ders çıkarılmalıdır.
Mutfaklardaki yangın henüz sönmedi. Bu gidişle de söneceğe benzemiyor. Bugüne kadar mutfaklardaki yangına hiçbir yönetim dayanamamıştır. Başka gündemle milletin sorunlarını arka plana itmek ve görmezden gelmek bize göre büyük bir hata olacaktır.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz