Tarım ürünlerine ne oluyor?..

Necdet Buluz

Alınan onca önleme rağmen tarım ürünlerinin fiyatlarında düşme görülmediği gibi, hemen her gün yeni artışlarla da karşılaşıyoruz. Bunun son örneğini domateste gördük. Aynı şekilde diğer birçok sebzede de fiyatlardaki artış endişe veriyor.
Nasıl mı?
Antalya’nın Kumluca İlçesi’nde domatesin üretim fiyatı bir gün içinde 4.5 liradan 5.3 liraya yükseldi. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, bu dönemde düşmesi beklenen sebze fiyatlarının daha da yükselmesini şaşkınlık içerisinde izlediklerini söylüyor. Tavşan, üreticilerin malını direkt satışa sunduğu ve Türkiye’de sebze ve meyve fiyatlarının belirlenmesinde kilit rol oynayan Kumluca Merkez Toptancı Hali’nde, ısınan havalara rağmen fiyat düşüşü değil fiyat artışı görüldüğüne dikkat çekiyor.
Hemen ekleyelim:
Her hafta Pazar yapıyoruz. 2 hafta önce 4 lira olan domatesi, ertesi hafta 5 liraya, bu hafta da 6 liraya aldık. (Bodrum merkezdeki Cuma pazarı). Konu sadece domatesle, patates yahut soğanla sınırlı değil. Hemen hemen tüm tarım ürünlerinde artışlar yaşanıyor. Üretici ve satıcılar ise girdi fiyatlarındaki artışlardanyakınıyor.
Özellikle domates fiyatlarının son bir gün içerisinde yüzde 32’lere varan oranlarda artması üretimde beklenen artışın bir türlü gerçekleşememesiyle Irak’tan gelebilecek talepten kaynaklandığı öne sürülüyor.
İşte domatesteki fiyat ayarlaması:
Üreticilerin 12 Mart Salı günü Kumluca Toptancı Hali’nde kilosunu 2 lira 80 kuruştan satışa sunduğu domatesin fiyatı, 13 Mart Çarşamba günü 4 lira 70 kuruşa kadar yükseldi. Oval ve Enjoy domatesin kilosu 4.5 liradan 5.3 liraya, Elika domates 3 lira 60 kuruştan 4 lira 20 kuruşa ve Salkito domatesin fiyatı da 5 liradan 5.5 liraya çıktı.
Tarladan çıkan sebzenin şehre bir dizi maliyetle ulaşabildiği ifade ediliyor “Kumluca’da üretici sebzeyi 8 liradan satmışsa Ankara’da manav tezgâhına düştüğünde en az 13 lira olur. Üstelik manav para kazanamaz. Onun da kârını ekleyip satması gerekiyor” deniliyor.
Aslına bakılacak olursa tarım ürünlerinde üretim düşüyor. Talep de karşılanamıyor. Bu da fiyat artışına neden oluyor.
Her zaman olduğu gibi TÜİK’in verdiği resmi açıklamalardan yola çıkıyoruz.
TÜİK’in açıkladığı verilere göre, tarım üretici fiyatları endeksindeki artış yılbaşından bu yana yüzde 11,25’i bulurken, 12 aylık dönemde ise yüzde 25,79 oldu.
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (ÜFE) şubatta aylık yüzde 2.73 artarken, yılbaşından bu yana tarım üretici fiyatları yüzde 11.25 yükseldi. Tarım ÜFE’de yıllık artış ise yüzde 25.79’u buldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, tarım ve avcılık ürünlerinde fiyatlar yüzde 2.85, balıkçılıkta yüzde 6.32 artarken, ormancılık ürünlerinde üretici fiyatları yüzde 7.13 azaldı.86 üründen 65’i pahalandı.
Şubatta endeksteki 86 üründen 65’inin fiyatlarında artış yaşanırken, sadece 17 ürünün fiyatı düştü. Dört ürünün fiyatlarında ise değişim olmadı.
Aylık en fazla artış yine çok yıllık bitkisel ürünler ana grubunda gerçekleşti. Çok yıllık bitkisel ürünlerde üretici fiyatları aylık yüzde 7.44 artarken, tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 2.31, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 1.01 arttı.
Sebze üretici fiyatlarındaki aylık artış yüzde 2.73 oldu. Alt tarım gruplarında üretici fiyatları turunçgiller için yüzde 9.11, diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler için yüzde 3.14, tahıl, baklagiller ve yağlı tohumlar için yüzde 2.67, çeltik için yüzde 1.92 arttı. Lifli bitkiler üretici fiyatları yüzde 2.45, canlı kümes hayvanları ve yumurtalarda yüzde 0.15 azaldı.
Soğan ve patatesten sonra şimdi de domateste yüksek fiyat riski ortaya çıktı. Komşu ülkelerden yüklü miktarlarda domates ithal eden Irak’ın İran’daki domatesi bitirip alım için yönünü Türkiye’ye çevirdiği haberleri domates fiyatlarını yükseltmeye başladı.
Soğan ve patatesteki artışın ardından hükümet İstanbul ve Ankara’da tanzim satışa başlamıştı. Bahar aylarının gelmesiyle fiyatlarının düşmesi beklenen domates için korkutan fiyat tahminin gelmiş olması hiç kuşkusuz tüketicileri kara kara düşündürecektir.
Tarım konusunu ve üretimi önemsiyoruz. Bu konularda önümüzdeki günlerde de yazmayı sürdüreceğiz.
necdetbuluz@gmil.com
www.facebook.com/necdet.buluz