Necdet Buluz
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun beklentilerin üzerinde bir oranda yaptığı faiz artırımı ile politika faiz olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 17.75’ten yüzde 24’e çıkarmıştı. Karar üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan sert açıklama yapmış, “Sabrın da bir sonu var. Yüksek faize karşıyım” açıklaması ile Merkez Bankası’nı eleştirmişti.
Faiz artışının enflasyonu düşürüp düşürmeyeceği tartışılıyor. Maliye ve Ekonomiden Sorumlu Bakan Albayrak, birkaç ay içinde enflasyonun tek haneli rakamlara düşeceğini söyledi ama bunun nasıl gerçekleşeceği konusunda bir açıklama yapmadı.
Peki, faiz artırımı dövizdeki tırmanışı durduracak mı? Uzmanlar, “Dövizde beklenen gerileme olmayacaktır” diyor.
Bankaların daha az kredi vermesi, işsizliğin artması da söz konusu. Yeni iflaslar ve iş yeri kapanmaları da gündeme gelebilir. Enflasyonun düşmesinin ise bu koşullarda zor olduğu da yine uzmanlarca dile getiriliyor.
13 Eylül’de yapılan 625 baz puanlık artışın açıklanmasının ardından kur seviyesi 6.01 TL’ye kadar düşen dolar, bir saat içerisinde yeniden 6.20 TL seviyelerine kadar yükseldi. Dolar Cuma günü sabah saatlerinde 6.07, öğle saatlerinde ise 6.10 seviyesinden işlem gördü. Faiz artışı ve kurlardaki mevcut durumu değerlendiren finans ve ekonomi uzmanları, Türkiye ekonomisinin durgunluğa girebileceğini savundu.
625 baz puanlık faiz artışına gidilmesinin yurtiçi talepte önemli bir daralma yaşanmasına neden olabileceğini dile getiren uzmanlara göre, açıklanan büyüme rakamlarının önemli bir kaynağı yurtiçi talepten kaynaklandığı için dördüncü çeyrek rakamları Mart 2019’da açıklandığında oldukça düşük seviyeler görülecek.
Bundan sonra yüksek döviz kurunun, yüksek faiz baskısı altına gireceğini ifade eden ekonomistlere göre; kredi faizleri yükselince bankalar daha az kredi verecekler ve piyasalar daha sert bir kış iklimine girecek.
Dövizde büyük bir gerileme olmayacağı görüşünü seslendiren uzmanlar, bu maliyet artışlarının enflasyonu geriletmeyeceğini söylüyor. Yüzde 24’e kadar yükseltilen faizlerle alınan sert önlemlerle amaçlanan şeyin piyasayı daraltıp enflasyonu düşürmek olduğunu ifade eden uzmanlar, maliyet enflasyonunun yüksek döviz kurlarından dolayı düşmeyeceğini düşünüyor.
Bu durum, Türkiye’nin hem enflasyon hem de durgunluğun aynı anda yaşanması anlamına gelen stagflasyon dönemine gireceği anlamına geliyor.
Stagflasyonu ‘tam bir bela’ olarak niteleyen uzmanlar, böyle bir durumda işsizlik artışının da kaçınılmaz olduğu görüşünde.
Gelişmeleri BBC’ye analiz eden Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, “Faiz artışı öncelikle kurlardaki tırmanışı tersine çevirip enflasyon beklentisini kırabilir mi?” sorusunu şu cevabı verdi: “Bu soruya vereceğimiz cevap kısa vade için olumlu. Buna karşılık orta – uzun vadede beklentiyi değiştirebilmek ekonomi politikasının yalnızca para politikası tarafında değil maliye politikası tarafında da sıkılaştırılmasıyla gerçekleştirilebilir. O halde faiz artışıyla sıkılaştırılan para politikasına sıkı maliye politikasının eşlik etmesinin sağlanması gerekiyor. Bunun da yolu harcama artırıcı projelerin tamamından vazgeçilmesinden geçiyor. Bir yandan faizi yüzde 24’e çekerken bir yandan harcamaları artırıcı projelere devam edilirse kısa bir süre sonra piyasa yeni bir faiz artırımı talebini gündeme getirir. Arabayı çeken iki atın da aynı yöne koşmasının sağlanması gerekiyor. Aksi takdirde araba doğru gidemez.”
Türkiye’den uzmanların gündeminde olan Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 24’e çıkarması yabancı ekonomi uzmanlarının da gündeminde yer alıyor.
Merkezi Londra’da bulunan BlueBay Portföy Yönetimi şirketinin gelişmekte olan piyasalar masasından stratejist Timothy Ash, Türkiye Merkez Bankası’nın isabetli bir karar verdiğini öne sürdü.
Ash, “Türkler liranın değer kaybını durdurmak, pazarın güvenini yeniden inşa etmek için kendilerine bir şans verdiler. Uluslararası Para Fonu’na ve sermaye kontrolüne başvurmadan bunu başarabilirler” ifadesini kullandı.
Houston merkezli Clarity Financial analistlerinden Jesse Colombo ise Türkiye Merkez Bankası’nın faiz artırımının krize neden olacağını iddia etti.
Colombo, “Türkiye lirayı güçlendirmek için faiz oranlarını yüzde 24’e çıkardı. Bu, geliyorum diyen bir kriz. Daha yüksek faiz oranları Türkiye’nin kredi balonunu patlatacak. Kimse bunun hakkında konuşmuyor” dedi.
[email protected]
www.facebook.com/necdet.buluz
Bir yanıt yazın