Her yanımız faiz…

NECDET BULUZ

Kredi ve faizler bugün hayatımızın her tarafına girmiş durumda. Özetle “her yanımız faiz” diyebiliriz.

Peki, bugün faizlerden, özllikle de yüksek faizlerden şikâyet etmeyenimiz var mı? En başta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konuda son derece rahatsız olduğunu görmekteyiz.
” Milletimin hakkının, hukukunun, yüksek faiz yoluyla heba edilmesine rıza gösteremem, bunu anlatmak istiyorum. Bankacılık sektörüne sesleniyorum, faizleri lütfen indirin. Tokadı ben yiyeyim, sefayı o sürsün yok öyle bir şey” diyerek bu konudaki sıkıntılarını dile getiriyor. Paradan para kazanmayı değil, emekle, ticaretle para kazanmayı esas alan bir finans sistemine yönelmek zorundayız. 1854 yılından itibaren yıllarca bankalar, bankerler tarafından adeta iliği sömürülmüş bir ülkenin, Osmanlı’nın mirasçısıyız. Öyle ki Osmanlı’ya yüzde 900 oranında faizin uygulandığı dönemler olmuştu. Cumhuriyet döneminde de yakamızı sıyıramadık. Bugün, elbette böylesine vahim bir manzarayla karşı karşıya değiliz. Tam aksine üzerine üzerine gidiyoruz.”

Ancak, sorunun nasıl çözüme kavuşması gerektiği yönünde olumlu adımların atılmadığını da söylemeliyiz.
Yüksek faiz ve kredilerin yaygınlaşması hiç kuşkusuz ekonomik durumumuzu da yakından ilgilendiriyor.
Krediler, yüksek faiz, bankalardaki hareketlilik ve ekonomizi bekleyen sıkıntıları daha yakından görebilmek için son gelişmelere birlikte bakalım:
Bankaların ve finans kuruluşlarının şirketlere ve vatandaşlara verdiği kredi tutarı 2 trilyon 219 milyar liraya ulaştı. Bu kredilerin 70 milyar lirası batak durumda. Batak kredilerin payı yüzde 3’ü aştı

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi üyesi kuruluşlar tarafından kullandırılan nakdi krediler, Ocak sonu itibarıyla 2 trilyon 219 milyar lira oldu. Nakdi kredi tutarı Ocak 2017 sonunda 1 trilyon 922 milyar liraydı.
Nakdi kredilerin 2 trilyon 106 milyar liralık bölümü bankalar, 49 milyar lirası finansal kiralama şirketleri, 34 milyar lirası finansman şirketleri ve 31 milyar lirası faktoring şirketleri tarafından kullandırıldı. Tasfiye olunacak alacaklar Ocak sonu itibarıyla 70 milyar lira oldu. Batak kredi tutarı Ocak 2017’de 69.4 milyar liraydı. Böylece ‘batak krediler’in oranı yüzde 3.15’e ulaştı.

Tasfiye olunacak alacakların 64.6 milyar lirası bankalara, 2.9 milyar lirası finansal kiralama şirketlerine, 1.5 milyar lirası faktoring şirketlerine ve 1 milyar lirası da finansman şirketlerine ait olduğu görüldü.

Tüzel ve gerçek kişi ticari müşterilere kullandırılan ticari krediler ocak sonu itibarıyla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 artarak 1 milyar 683 milyar lira oldu. İmalat sanayi 422 milyar lira ve yüzde 25’le ticari krediler içinde en yüksek paya sahip olan sektör olurken, bu sektörü 318 milyar lira (yüzde 19 pay) toptan ve perakende ticaret, yüzde 13 pay ve 213 milyar lira ile inşaat sektörü takip etti.
Enerji sektörü 142 milyar, turizm sektörü ise 71 milyar lira kredi kullandı. En yüksek kredi batağı ise yüzde 4.3 ile toptan ve perakende ticarette görüldü. Bu sektörü Yüzde 3.6 ile imalat, yüzde 3.5 ile inşaat izledi. Bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından gerçek kişilere kullandırılan bireysel krediler ocak sonu itibarıyla bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artarak 537 milyar liraya yükseldi.

Bireysel kredilerin yüzde 37’sini konut kredileri, yüzde 17’sini kredi kartları, yüzde 7’sini taşıt kredileri ve yüzde 39’unu diğer bireysel krediler oluşturdu. Bireysel kredilerde tahsili gecikmiş alacak oranı yüzde 3.3 seviyesinde gerçekleşti. Bireysel kredilerde batak miktarı 18 milyar lirayı aştı. Batmış konut kredisi miktarının 824 milyon lira olması dikkat çekti. Oysa ihtiyaç kredilerinde batak miktarı 10 milyar lirayı aşıyor.

Bireysel nitelikli ürünü olan kişi sayısı (takipteki krediler hariç) son bir yılda 1.8 milyon artarak 30 milyon kişiye ulaştı. Ortalama kredi bakiyesi ise 18 bin lira oldu. Ocak ayında 105 bin kişi ilk defa kredi kartı kullanırken, kredili mevduat hesabı kullanan kişi sayısı 83 bin oldu.
105 bin kişi ise ilk defa konut kredisi kullandı. Ocak 2018 dönemi itibarıyla İstanbul’da 186 milyar lira, Ankara’da 51 milyar lira ve İzmir’de 35 milyar lira tutarında bireysel kredi bulunuyor. Bireysel kredi riski son 12 ay içinde en hızlı büyüyen ilk 3 il sırasıyla Şırnak (yüzde 40), Hakkari (yüzde 36.4) ve Ardahan (yüzde 23.7) oldu.
Kredilerde en fazla batak ise yüzde 5.2 ile Adana’da görüldü. Adana’yı yüzde 4.8 ile Diyarbakır, yüzde 4.7 ile Batman, yüzde 4.6 ile Gaziantep, yüzde 4.4 ile Şanlıurfa olarak sıralandı. Kredi kartı bataklarında ise ilk sırayı yüzde 10 ile Diyarbakır aldı. Bu ili Adana, Şanlıurfa, Gaziantep ve İstanbul izledi.

Konu ile ilgili yazmayı sürdüreceğiz.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz