NECDET BULUZ
Rusya ile yaşanan uçak krizinden sonra başlayan iyi ilişkiler bizi hem turizm, hem ticaret açısından sevindirmişti. Ancak bugüne kadar gelienen noktada Rusya’nın turizm ve tarım ürünlerimin alımında beklediğimiz noktaya gelmediğini görüyoruz.
Rusya, Türk domatesine yasağı kaldırmak için için et satmak şartını öne sürdü. Taraflar Antalya’da toplandı ve Türkiye’nin Rusya’dan karkas et ithali için protokol yapıldı. Buna karşılık Rusya’ da Türkiye’den domates ithalatına izin vermesi bekleniyor.
Türkiye ile Rusya arasında Kasım 2015’ten bu yana yaşanan “domates krizi”, et ithalatıyla aşılmaya çalışılıyor. İki yıldan bu yana yasağı kaldırmamak için direnen Rusya Federasyonu, Türkiye’den domates ithalatının yapılması için bu kez karkas et alınmasını şart koştu.
Antalya’da 13-14 Eylül 2017 tarihinde iki ülke Tarım Bakan Yardımcılarının başkanlığında yapılan toplantıda ağırlıklı olarak domates ithalatı ele alındı. Teknik araştırma ve ticari konularda işbirliğinin yanı sıra kırsal kalkınma, tarımsal ticaret gibi konuların görüşüldüğü toplantıdan sonra iki ülkenin talep ve isteklerinin bir araya getirildiği mutabakat metni hazırlanarak imzalandı.
Varılan mutabakata göre, Türkiye Rusya’dan karkas et ithal edecek. Rusya ise, Türkiye’ye yönelik domates ithalatı yasağının kaldırılması için çalışmaları hızlandıracak. Bakanlar Kurulu Kararı ile yasağın yılbaşına kadar kaldırılması öngörülüyor.
Yetkililer Rusya’dan ithal edilecek etin maliyetlerin düşmesi nedeni ile daha ucuza mal olabileceğini söylüyor. Rus etinin piyasya girmesi iel fiyatlarda düşme olabileceğine dikkat çekiliyor.
Yapılan açıklamada şu noktalara değiniliyor:
“Antalya’da yapılan toplantıda Rus yetkililer açıkça Türkiye’nin karkas et almasını istedi. Türkiye de bunu kabul etti. Konu mutabakat metnine de girdi. Türkiye Rusya’dan karkas et ithal edecek, Rusya’da domates yasağını kaldırarak Türk ihracatçılara izin verecek. Türkiye, zaten karkas et ithal ediyor. Bunu Avrupa’dan, Brezilya veya Arjantin’den yapmak yerine Rusya’dan yapabilir. Üstelik Rusya daha yakın ve maliyetin daha düşük olması nedeniyle daha ucuza gelebilir.”
Ancak sıkıntılı ve düşündürücü olan durum şu:
Rusya’dan ithal edilecek et piyasada ilgi görür mü? Diğer ülkelerden ithal edilen etlere pek ilgi duyulmuyor. Tüketiciler yerli kesim etleri tercih ediyor. Özellikle de kesimlerin İslami usullere göre yapılıp yapılmadfığı da her zaman tartışma konusu oluyor.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakan Yardımcısı Mehmet Daniş, Antalya’da yapılan toplantıdan sonra başta sebze ihracatı olmak üzere, beyaz ve kırmızı et ihracatı, domates, patlıcan ve nar konularında özel görüşmelerde bulunduklarını genel çerçevede de görüşmeler yapıldığını söylemişti. Türkiye’den Rusya’ya domates ihracatı konusunda Rusya tarafının teknik hazırlıklarını tamamladığını ifade ettiğini belirten Daniş, toplantı ile ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
“Domatesin önündeki engel, hala Rusya Federasyonu’nun hükümet kararnamesidir ve bu kararnamenin kalkması gerekiyor. Beklentimiz, çok kısa bir sürede, özellikle önümüzdeki birkaç ay içerisinde bu konuyla ilgili Rusya hükümetinin kararnamede değişikliğe gitmesi ve domates ihracatının önünün açılması. Tabii bunun yanında karantina anlamında bazı görüşmeler vardı. Bunların süratle çözülmesi için kararlar aldık. Dolayısıyla faydalı görüşmeler oldu, teknik anlamda tarafların birbirine daha fazla yaklaştığı, sorunların geride bırakıldığı tarım yürütme kurulu toplantısı oldu. Ümit ediyoruz ki bu görüşmeler her iki ülkenin üreticileri için de, tüketicileri için de hayırlı olur.”
Dikkat edilecek olursa hemen her konuda Rusya çok güvenli ve dikkatli adımlar atıyor. Her işi de yavaşlatıyor. İlişkilerin bugüne kadar beklenen düzeye gelmemesinde Rusya’nın bu tutumunun önemli rol oynadığını söyleyebiliriz.
Rusya Federasyonu Tarım Bakanı Yardımcısı Evgeniy Gromiko ise, iki ülke arasında 2015’te yaşanan talihsiz olayın ardından eski ticaret hacminin tesis edilmesi için çalıştıklarını ifade ediyor ve “Bununla ilgili kısıtlama malum hükümet kararnamesi ile Bakanlar Kurulu tarafından getirildi. Dolayısıyla kaldırılması için aynı usulde karar çıkması gerekiyor. Biz Rus Tarım Bakanlığı olarak, Türk Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile iş birliği içinde bunun önünü açacak, gerekli altyapı hazırlıkları, çalışmaları yaptık. Bu kısıtlamanın teknik yönden, bitki güvenliği yönünden bir mahsuru olmadığına dair kanaati dönüşümüzde hükümetimize bildireceğiz. Domates ihracatıyla ilgili somut bir tarih vermek zor ama makul bir sürede, aylar sürmeden bir karar alınacağı kanaatindeyiz. Çünkü bu konuda üreticilerin de önünü görebilmesi adına net bir karar çıkması bekleniyor. Yakın bir gelecekte bu sorunların çözümlenebileceğini düşünüyorum” şeklinde görüşlerini yansıtıyor.
Açıklamalar ortada netleşmiş bir şeyin olmadığını, olması halinde de neleri kapsayıp kapsamayacağını gösteriyor. Bu alış-verişten hangi taraf kazançlı çıkar bunu da şu anda kestiremiyoruz. Her şeye rağmen yine de bu görüşmeleri olumlu bulmaktayız.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz