NECDET BULUZ
Son günlerde ekonomideki dalgalanmaların enflasyon rakamlarını uçuracağı beklentisi vardı. Nitekim son veriler bunun doğruluğunu gösterdi.
Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0.15 ile yüzde 0.20 arasındaki beklentileri yaklaşık üçe katlayarak yüzde 0.52’ye çıktı. Temmuz ayında yüzde 9.79’a inen enflasyondaki tek hane, sadece bir ayın ardından tekrar çift haneye ulaştı. Ağustos ayında yıllık enflasyon yüzde 10.68 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı ağustos ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) sonuçlarına göre geçen ay gerçekleşen yüzde 0.52’lik aylık fiyat artışları, 2012 yılının ardından son 5 yılın en yüksek ağustos ayı enflasyonu oldu.
Geçen ayki yüzde 10.68’lik yıllık enflasyon ise 2008 yılından sonra gerçekleşen son 9 yılın en yüksek yıllık bazdaki ağustos ayı enflasyonu oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2017 yılı Ağustos ayında en fazla artış aylık yüzde 2.05 ve yıllık yüzde 17.38 ile ulaştırmada gerçekleşti. Madde bazında ise tüketici fiyatlarında geçen ay en yüksek artış, yüzde 16.85 ile yumurtada oldu. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 19.81 ile sivribiberde gerçekleşti.
Burada şu konuyu dikkate almak gerekiyor:
Enflasyonu yükseltenin sadece gıda olmadığını gördük. Eğer kalıcı bir düşüş bekleniyorsa bütün harcama gruplarında enflasyon geriletilerek gerçekleştirilebilir. Örneğin gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık enflasyon sıfıra inmiş olsa bile Ağustos ayında % 8.07’lik bir enflasyon beklentisi vardı.
Bu satırlar yazılırken, akaryakıta yapılan ortalama % 10’luk zammın iğneden ipliğe her şeyi etkileyeceğini de vurgulamadan geçmeyelim. Eğer ulaşımdaki artışlara dikkat edecek olursak, bu sektördeki artışın gıdayı solladığını görmüş oluruz.
Ağustos ayında hayal kırıklığı yaratan enflasyon verisi sonrasında uluslararası yatırım bankası Citi, Türk tahvillerinde satışa gitti. Bankanın stratejisti Luis Cost’un imzasıyla yayımlanan raporda “26 Temmuz’da 2026 vadeli TL tahviller için verdiğimiz tavsiyede kâr alımına geçtik. Bugünkü TÜFE verisi, gelecek 2 ya da 3 zorlu TÜFE verisi serisinin başlangıcı, gıda fiyatları yukarı yönlü baskıya maruz kalmayı sürdürecek” denildi. Morgan Stanley de yıl sonu enflasyon beklentisini yüzde 9,4’ten yüzde 9,8’e çıkardı. Enflasyon verisi açıklanmasından önce 3.43 TL seviyesinde olan dolar kuru, 3.45 TL seviyesine kadar çıktı.
Hiç kuşkusuz bu rakamlar resmi açıklamalarda yer alıyor. Halkın enflasyonunun çok daha yukarılarda seyrettiğini biliyoruz. Yapılan tahminler ışığı altında enflasyonun çift hanelerde olacağı ve bugünkü koşullarda bunun aşağılara çekilmesinin de çok zor olduğu görülüyor.
Gelecek aylardaki fiyat artışlarının öncü işareti olarak kabul edilen çekirdek enflasyondaki yüzde 10.16 artışın önemli olduğunu söylemeliyiz.
Merkez Bankası’nın da yakından izlediği çekirdek enflasyondaki artış, para politikasında sıkı duruşa devam edilip, faizlerin de kısa vadede kolay kolay düşürtülmeyeceğinin sinyalini veriyor. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi enflasyon çift hanelerde seyrederek, hiç değilse daha yukarılara tırmanmasının önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekiyor.
Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 0.85, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16.34 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 12.05 artış gösterdi. Yİ-ÜFE yıllık bazda yüzde 16.3 ile son 4 ayın en hızlı artışını gösterdi. Bu durum da ister istemez endişelerin büyümesine neden oluyor.
Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin “Enflasyon ve Hayat Pahalılığı Ağustos 2017 Dönem Raporu”nun sonuçlarına göre yıllık TÜFE kendi hesabına çalışanlar için yüzde 11.2, ücretsiz aile işçilerinde yüzde 11.3 olarak gerçekleşti. Profesyonel meslek grupları yüzde 11.4 ile enflasyonu en fazla yaşayan grup oldu. Raporda “Asgari ücret geçen yıla göre yüzde 7.9 artarak asgari geçim indirimi dahil 1404 TL seviyesinde. Buna karşın asgari ücret geçen yılın aynı ayına göre enflasyon karşısında alım gücünü yüzde 2.5 kaybetti” denildi.
Bir önemli nokta da şu:
Enflasyondaki bu dalgalanmalar mevduat ve kredi faizlerindeki yükselmelerinin devamını sağlayacak.
Bazı ekonomistler ise “Önümüzdeki aylarda enflasyonun çift hanedeki dalga seyrine devam edeceği beklentisi ile Aralık ayında % 9,4 ile tekrar tek haneye inmesini bekliyoruz” diyorlar.
Nereden bakılacak olursa olsun, pahalılık ve ardından yükselen enflasyon ekonomimizi sarsmaya devam ediyor. Temennimiz yerinde önlemlerle bu konunun en kısa zamanda çözüme kavuşturulmasıdır.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz
Bir yanıt yazın