NECDET BULUZ
Peşmerge lideri Mesut Barzani, 25 Eylül’de yapmayı planladığı bağımsızlık referandumuna şu ana kadar ne içeriden, ne de dışarıdan destek sağlayamadı. Türkmenlerin ve Arapların da önemli bir kısmı da referanduma sıcak bakmadıkları gözlemliyoruz.
Irak’ın kuzeyinde Mesut Barzani’nin lideri olduğu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) dışındaki diğer üç büyük siyasi parti, Celal Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Goran Hareketi ve İslami Toplum Partisi (Komela), Peşmerge yapılanmasını bağımsızlığa götürmeyi amaçlayan referanduma yönelik desteklerini resmi olarak açıklamadılar.
Parti sözcüleri yaptıkları açıklamalarda “Eğer bir referandum kararı alınacaksa bunun yeri parlamentodur” diyor.
İçeride başka bir sıkıntı daha var:
Irak’ın kuzeyindeki ekonomik ve mali kriz giderilemedi. Bu nedenle referandum konusunun en önemli gündem maddesi yapılması halktan beklenen desteği de zora sokuyor. Bölge halkı, maaş kesintileri ve işsizlik sorununa çözüm bulunmasını istiyor.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde 2014 yılından beri ekonomik ve mali kriz yaşanıyor. Irak anayasasına göre Erbil yönetimi, Irak’ta elde edilen petrol gelirinden yüzde 17’lik bir paya sahip. Ancak Nuri el-Maliki, başbakanlığı döneminde IKBY’nin kendi başına petrol satmasını gerekçe göstererek, Kürtlerin bütçeden alacakları payı 2014’te kesmişti.
Kürtler, petrol satışından da henüz umdukları geliri elde edemediler. Ekonomisi ve mali kaynakları petrole dayanan Kürt bölgesinde üç yıldır maaşlar eksik ödeniyor. 5.5 milyon nüfuslu Kürt bölgesinde 1 milyon 400 bin kişi hükümetten maaş alıyor. Yaşanan mali kriz nedeniyle IKBY hükümeti, 40 günde bir maaşların yarısını ödüyor. Yerel hükümet, Mayıs ayının maaşlarını Temmuz ayında ödemeye başladı ve bu maaşların ödenmesi de henüz tamamlanmış değil.
Bunun özeti, Barzani iç siyasette sıkıntılı günler geçiriyor demektir.
Ya dış dünya Barzani’nin referandum kararına nasıl bakıyor? Bizce bu çok daha önem kazanıyor. Özellikle de Türkiye ve Amerika’nın ortaya koyacağı irade bir yerde sonucu da etkileyecektir.
IKBY’nin 25 Eylül’de yapmayı planladığı referanduma, dış dünyadan beklenen veya umut edilen desteğin de alınamadığı söyleyebiliriz.
Başta Türkiye ve İran’ın, referanduma sıcak bakmamaları ve hatta bu adımı “büyük bir hata” olarak değerlendirmeleri bölgede çokça tartışılıyor. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Yıldırım, yaptıkları açıklamalarda Barzani’nin böyle tehlikeli bir adımı atmaması gerektiği uyarısında bulunmuşlar ve “Bunun bedeli ağır olur” demişlerdi.
Kürt yönetiminin, bu konuda ABD, İngiltere, BM, AB ve diğer ülkelerden de beklediği desteği bulamadığını söyleyebiliriz.
Terör örgütü DEAŞ ile mücadelede Erbil yönetimine ciddi destek veren Almanya ve Fransa da referanduma sıcak bakmadıkların bildiren ve Irak’ın toprak bütünlüğüne vurgu yapan açıklamalar yapıyor.
Ancak Kürt siyasetçiler ve bölge medyası, yabancı ülkelerin beş-on yıl öncesine göre Kürtlerin bağımsızlığına daha sıcak baktıklarını fakat bu durumun Irak’ın içişlerine müdahale olacağı için açıktan ve resmi olarak referanduma desteklerini deklare edemediklerini ifade ediyor.
Asıl konu Amerika’nın tutumu olacak.
Şu ana kadar Amerika, referandum konusunda resmi bir açıklama ve destekte bulunmadı. Bugüne kadar suskun kalan Amerika’nın, bölgede Barzani’yi gözden çıkarabilmiş olabileceği de değerlendiriliyor.
Suriye’de PKK ve PYD ile ortak çalışan ve DEAŞ’a karşı bu güçleri kullanan Amerika’nın sürekli olarak bu örgütü desteklemesi ve neredeyse “müttefik” gözü ile bakması Barzani’nin bölgedeki görevinin dolmuş olabileceği gerçeğini de ortaya koymaktadır.
Dikkat edilecek olursa Suriye’de DEAŞ’a karşı savaşan güçler arasında Barzani’nin peşmergelerine de yer verilmedi.
Sanki Barzani’siz adımlar atılıyor.
Bölgede ince hesapların yapılmakta olduğunu da görmekteyiz.
Rusya, pusuda bekliyor.
İngiltere’nin Barzani’nin referandum konusundaki çalışmaları karşısında halen destek açıklamasını yapmaması, Fransa’nın suskunluğu ve diğer AB üyesi ülkelerin harekete geçmemesi de düşündürücüdür. Sanıyoruz, adı geçen bu ülkeler Amerika’nın izinden gidecekler.
necdetbuluz@gmail.com
www.facebook.com/necdet.buluz
Bir yanıt yazın