KHK’LER ANAYASAYA UYGUN MU
Olağanüstü Hal ilan edilmesi üzerine, bu kanunda yer aldığı üzere Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) yayınlanmaya başlandı. Bu Kararnameler ile çok sayıda, görevden çıkarma, yeni atamalar ve Kanunla kurulan bir kısım kamu kurum ve kuruluşlarının kapatılmasına karar verildi.
Acaba alınan bu kararlar Anayasaya, Kanunlara ve Olağanüstü Hal Kanununda yer alan maddelere uygun ve geçerli midir?.
Olağanüstü Hal Kanunu; iki nedenle bu özel uygulamanın yapılabileceğini öngörmektedir.
Bunlardan birincisi “Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım” dır.
İkinci neden “Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması”dır.
Olağanüstü Hal ilanını gerektiren bu iki neden altında, hangi önlemlerin alınabileceği tek tek belirtilmiştir.
Örneğin Olağanüstü Hal ilanını gerektiren birinci neden olan “Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım” hallerinde bu durumu önleyecek ve düzeltecek önlemler olarak; felakate uğrayanların kurtarılması ve uğradıkları zarar ve hasarın karşılanması için gerekli olan önlemler sıralanmıştır.
Şu anda uygulanan Olağanüstü Hal ilanını gerektiren ikinci neden olan “şiddet hareketleri” ni durdurucu ve giderici önlemler de ilgili madde de (Md.11) sıralanmıştır.
Bunlar. şiddet hareketlerini giderici ve önleyici olarak düşününülen; sokağa çıkma yasağı, üst baş arama yöntemleri, ateşli silahların taşınmasına ve olayları tırmandıran sahne oyunlarına, filimlerine, yasaklama getirmek, toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, dernek çalışmalarını durdurmak gibi önlemlerdir.
Görüldüğü üzere bu yetkilerin içinde; “Kanun ile kurulan Kamu kurum ve kuruluşlarını tüm olarak kapatmak ve yasaklamak” gibi kalıcı yetkiler yoktur.
Ayrıca Olağanüstü Hal Kanunu ile çıkarılabilecek KHK.lere bir kısıtlama da Anayasa’nın 91. maddesi ile getirilerek, bu KHK hükümlerinin Anayasa’nın 91. maddesinde yer alan hak, yetki ve kısıtlamaları aşamayacağı öngörülmüştür. Bu madde de ise çıkarılacak KHK.lerin “Anayasada yer alan Temel Haklar, Kişi Hakları, Siyasi Hak ve Ödevlere ilişkin olamayacağı” yazılıdır.
Yani çıkarılacak olan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ancak ilanını gerektiren Olağanüstü Hal kapsamında; geçici, giderici, düzenleyici önlemler olabilecektir.
Kanunlarla kurulan ve güvence altına alınan kurum ve kuruluşların örneğin; “Askeri Okulların ve benzeri kurum ve kuruluşların kapatılması ve benzeri kararların alınması” mümkün ve geçerli değildir.
Alınan bu ve benzeri kararlar; Olağanüstü Hal Kanunu’na, bu kanunla yetki verilen Kanun Hükmünde Kararnamelere, Anayasa’ya, mevcut Yasa’lara ve geçerli olan Hukuk düzenine aykırıdır.
Av.A.Erdem Akyüz