Putin’e Mesaj Kırımlı Tatar Sanatçı Jamala’dan Geldi

Stockholm’de 61’ncisi düzenlenen Eurovision Şarkı Yarışmasını “1944” adlı şarkısıyla Ukrayna’yı temsil eden Kırımlı Tatar sanatçı Jamala (Susanna Cemaledinova, sahne ismi Camala, Ukrainler ses uyumundan dolayı Cemala diyemediklerinden Jamala diyorlar) kazanmıştır. Türk basınında isminin Cemile soyadının da Cemiloğlu olarak yazılmasının doğru olmadığını QHA’dan İsmet Yüksel bana hatırlatmıştır. İsmet Yüksel’in açıklaması aynen şöyledir: “Camala’nın adı Cemile değil. Hürriyet gazetesinde bir muhabir kendi kafasına göre, Camala ismini bir şeye benzetemedi, olsa olsa bu Cemile olur deyip buna Cemile yakıştırması yaptı. Soy adını ise nereden çıkardı hiç bilmiyorum. Cemiloğlu’ndan mı esinlendi anlamadım.”
TRT’nin Eurovision’u boykot etmesinin haklı sebepleri olsa da, her şeye rağmen Eurovision Avrupa’nın en büyük müzik organizasyonudur. Eurovision’dan uzak kalmak, Avrupa’dan da uzak kalmak demektir. Kırım Türkü Jamala’nın başarısını TRT’nin önemsemesini anlamak mümkün değil.
Camala’nın, büyükannesinin ve de Kırım Tatarlarının yaşadığı trajediyi anlatan, Türkçe nakaratında “Yaşlığıma toyalmadım, Men bu yerde yaşalmadım” sözlerinin yer aldığı “1944” adlı şarkısı 534 puanla birinci seçilmiştir. Yarışmayı izleyen Ukrayna Kültür Bakanı Vyacheslav Kyrylenko yarışma sonucunu şöyle değerlendirmiştir: “Umuyorum ki bu büyük galibiyet, ülkem için büyük bir moral olur. Bu şarkı Kırım Tatarlarının trajedisini anlattığından dolayı bizim için zaten kazanan bir parçaydı.”

Bu önemli haber, Hürriyet’te Ahmet Hakan’ın yazısı dışında maalesef yazılı ve görsel Türk medyasında vefat eden bir sanatçının haberi kadar yer almamıştır. Ben bir Kırım Türkü olarak bu başarıya çok memnun oldum. Memnun olmayanlarda var ki, Türk halkına birincilik yeteri kadar yansıtılmadı.

Kırım’ın Canköy kentinde yaşayan Nayle Sarliyeva’nin Kırım Haber Ajansı (QHA) muhabirine açıkladığına göre türkü 1966 yılında annesi Fatma Halilova tarafindan yazılmış, Şukri Osmanov tarafından bestelenmiştir. Ne yazık ki türkünün söz ve müzik yazarları bugün hayatta değildir.

Sukri Osmanov bir Kırım akşamı Fatma Halilova’nin oğlu Enver’e giderek yeni yazdığı melodiyi dinlemeyi ve sözlerini yazmayı teklif etmiştir. Enver melodiyi dinledikten sonra Kırım Tatar türkülerini bilen annesinin bu melodi için söz yazabileceğini söylemiştir.

Fatma hanım “Nerden baslayik? Alusta’dan esken yelçikten baslayik” dedikten sonra o akşam türkünün üç kuplesini yazmıştır. Günümüzde bilinen dördüncü kupleyi yazan belli değildir. Daha sonra “Ey Güzel Kırım” türküsü Özbekistan’da sürgünde yaşayan Tatarlar arasında hızla yayılmıştır. Sürgündeki Tatarlar vatan Kırım’a döndükten sonra türkü popüler olmuş, kuplelerin yerleri biraz değiştirilmiş olmasına rağmen türkünün anlamı hiç değişmemiştir: “Çocukluğun geçtiği yerlere hasret, doğduğu yerin manzaralarına hasret ve her şeye rağmen bir gün vatana dönme hedefi”

Nayle Sarlieva’da bulunan Sükri Osmanov’un yer aldığı fotoğraf
Türkü bu fotoğrafın çekildiği gün yazılmıştır.

18 Mayıs 1944 tarihinde Stalin tarafından vatanlarından sürülen ve yarısı yollarda ölen 300 bin Kırım Türkü’nün acısı türkünün satırlarına yer almıştır.
Günümüzde başta Eskişehir olmak üzeri Kırımdaki Tatar nüfusundan daha çok Kırım Türkü Anadolu’da yaşıyorsa, bunun sebebi Kırım Hanlığının Rus nüfuzuna geçmesidir. Kırım’dan Türkiye’ye kitle göçleri, 1783’de Kırım Hanlığının ortadan kaldırılarak Rusya İmparatorluğu’nun Kırım’ı ilhak etmesinden sonra gerçekleşmiştir.
İki yüzyıldan fazla süredir Anadolu’ya yönelik göçün sebebi, Kırım Türklerine yönelik Rus baskısıdır.
Dokuzuncu Cumhurbaşkanımız rahmetli Süleyman Demirel Mayıs 1998’de Kırım’ı ziyaretinde şunları söylemiştir: “Tarihin karanlık bir döneminde zorla, yaşadıkları topraklardan koparılmış olan Kırım Tatarlarının yeniden anayurtlarına dönmeleri, demokrasi ve hukukun üstünlüğünün küresel bir mutabakata dönüştüğü zamanımızın ruhuna uygun bir tarihi gelişmedir.”

Rusya 1994 yılında Budapeşte mutabakatı ile kabul ettiği Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü, uluslararası hukuka aykırı olarak Kırım’ı işgal ederek ortadan kaldırmıştır. Kırım Tatarlarının Milli Lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ile Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Refat Çubarov ve aktivistleri Kırım’dan uzak tutacak tüm kısıtlama, karar ve uygulamalar insan hakları ihlalidir. Batı dünyasının Kırım’daki gelişmeleri göz ardı etmesi bir çifte standarttır ve Batı değerleri ile uyuşmamaktadır.

Stalin’in1944 sürgününden sonra vatan Kırım’a dönen Tatar halkı, bu defa Putin’in zulmü ile karşılaşmış ve Kırım’ın Rusya tarafından işgalinden sonra yeni bir göç baskısı ile karşılaşmıştır. Camala’nın birinciliği Putin’e bir mesajdır ama anlayana…

Nayle Sarliyeva annesinin yazdığı “Ey Güzel Kırım” türküsünün orijinali şöyledir:

Alustadan esken yelçik yüzüme urdu
Balaligim keçken evge köz yasim tüsti
Men bu yerde yasalmadim
Yasligima toyalmadim
Vatanima asret boldum
Ey güzel Kırım
Keze-keze toyalmadim
Çoq yerlerni koralmadim
Nasil güzel vatanimsiñ
Ey güzel Kırım

Bagçalarniñ meyvalari bal ile serbet
Suvlariñni içe-içe toyalmadim men
Yesil daglar kuldi maña
Tatar kaytip keldi saña
Quçagiñni aç sen maña
Men bu yerde yasalmadim
Yasligima toyalmadim
Vatanima asret boldum
Ey güzel Kırım

Yürdim seniñ yollarinda seve-seve men,
Vatanimda yasamaga pek isterim men,
Alip keldim selam saña
Saña asret milletiñden
Quçagiñni aç sen maña
Men bu yerde yasalmadim
Yasligima toyalmadim
Vatanima asret boldum
Ey güzel Kırım

Şarkının İngilizce sözleri de aşağıdadır.

When strangers are coming…
They come to your house,
They kill you all
and say,
We’re not guilty
not guilty.
Where is your mind?
Humanity cries.
You think you are gods.
But everyone dies.
Don’t swallow my soul.
Our souls

We could build a future
Where people are free
to live and love.
The happiest time.
Where is your heart?
Humanity rise.
You think you are gods
But everyone dies.
Don’t swallow my soul.
Our souls.

Özetle Türkçesi: “Yabancılar evlerinize girdiler, hepinizi öldürdüler, Sonra da biz suçsuzuz dediler. Aklınız nerede? İnsanlık ağlıyor, kendinizi Tanrı zannediyorsunuz ama unutmayın herkes bir gün ölür”

Yarışmadan bir gün önce Kırım Tatar Teşkilatları Platformu tarafından Ankara’da düzenlenen Matem Mitingine katılan Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Sergiy Korsunskiy, Rus işgali altında bulunan Kırım’da bugün Kırım Tatarlarına uygulanan baskıların hem insani hem hukuki açıdan tüm sınırları aştığını, bu baskıları şiddetle kınadıklarını açıklamıştır.