Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKYB), Ceyhan’da Bağdat’a bağlı Irak Milli Petrol Şirketi’ne (SOMO) petrol teslim etmeyi durdurdu,
Türkiye üzerinden bağımsız petrol satışına başladı.
Bu adımın Kürdistan Bölgesi’ndeki ekonomik krizin çözümü için atıldığı,
“Türkiye hükümetinin de IKYB ile yaptığı petrol anlaşmasına bağlı kalacağı ve doğrudan petrol satışına engel olmayacağına dair güvence verdiği” açıklandı…
*
Yazılı olmayan fakat Mart’ ta kabul edilerek Irak’ın bütçe kanununa yansıtılan petrol satışı konusundaki anlaşmaya göre;
IKYB, SOMO’ya kendi bölgesinden 250 bin, Kerkük’ten 300 bin olmak üzere günde 550 bin varil petrol teslim edecekti.
IKYB teslim ettiği petrol karşılığında petrol gelirlerinden yüzde 17 pay alacak,
IŞİD’le mücadele etmesi nedeniyle peşmergeye de bir defaya mahsus 1 milyar dolar ödenecekti.
*
Nitekim IKYB, Ocak-Mart arası dönemde SOMO’ya petrol miktarı ortalaması 550 bin varil olmamasına rağmen verdiği petrol miktarını arttırmış,
Ama karşılığında Ocak’ta 250 milyon dolar, Şubat’ta 300, Mart’ta ise 400 milyon dolar hakediş almıştı.
*
Hakedişlerini tam alamayan IKYB, Bağdat’ı anlaşmaya uymamakla suçladı.
Bağdat’ın “Yeterli petrol vermiyorsun” itirazı üzerine SOMO’ya 550 bin varil/gün teslimatının yıl ortalaması olarak tutturulacağını teyid etti.
Nisan ve Mayıs’ta 550 bin varil/gün üzerinde petrol teslimatı yaptı ama karşılığında merkezi hükümetten 400’er milyon dolar aldı.
Bu kez IKYB, merkezi hükümete ekonomisi için gerekli ayda 1 milyar dolarlık hakediş verilmediği taktirde başka seçenelerin değerlendirileceğine yönelik protestoda bulundu.
*
Temmuz başından beri Irak merkezi hükümet ile IKYB arasında petrol satışları konusundaki anlaşma çökme noktasına gelmiştir.
Şimdi Irak Merkezi hükümeti, bir yandan Sünnilerin yaşadığı bölgede İŞİD’in Sünni halk üzerinde kurduğu baskının karmaşık etnik ve dini gruplar arasındaki ayrışmaları hızlandırmasının önüne geçmenin , giderek bu bölge üzerinde Sünni Araplar için bir koridor oluşmasını engellemek üzere İŞİD’i pasifize etmenin yollarını aramakta,
Bir yandan da ekonomisine çok önemli katkı sağlayan petrol gelirleri konusunda IKYB ile derin bir anlaşmazlık yaşamaktadır.
*
Bu iki unsur Irak’ın geleceğine yönelik ciddi soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Irak’ın bölünmekte olduğu ve IKYB’nin de Türkiye üzerinden bağımsız petrol satışına başlamasıyla “Bağımsız Kürdistan” yolunda adım attığı ittifakla belirtiliyor…
*
Türkiye’de de devletin ulus bağlantısından koparılmış milyonlarca Kürt, merkeziyetçi yönetime karşı çıkan HDP çatısı altında ve kitle örgütlerinde eşbaşkanlık sistemi uygulamasıyla sonuçlarını toplumda daha çok hissettirecek yerel yönetimlerden en ücradaki evlere kadar derinleşmiştir.
HDP, 7 Haziran Genel seçimlerinden sonra, özellikle Güneydoğu ve Doğu illerinde güç tabanını genişletmiş, hükümetin çözüm sürecinde ilerleme kaydetmemesine karşı özerklik yönünde daha geniş adımlar atmak üzere gücünü pekiştirmektedir.
*
Ekonomi alanında faaliyet gösteren dernekleri bünyesinde toplayarak güçlü bir sivil toplum olmayı amaçlayan bir grup işadamı ve sanayici kurdukları “Kürdistan Sanayici ve İşadamları Derneği” vasıtasıyla,
“Kürdistan coğrafyasında” yaşayan halkların birliğini: Ekonomik ve sosyal kalkınmada bölgesel ve sektörel potansiyelleri en iyi şekilde değerlendirmeyi: Kürdistan ulusal ekonomik politikalarının oluşturulmasını: Kürt ulusal ekonomi çevreleriyle işbirliğine girilmesini: Kürt sermayesinin küresel rekabet düzeyinde sahada yer almasını: bu amaçla diplomatik lobi faaliyetinde bulunulmasını amaç edinmiştir.
*
Teminen seçimle işbaşına gelinmiş büyükşehirlerde etnik, kültürel ve dini faktörler altında kendi yönetim biçimini bizzat belirleyen Demokratik Özerklik inşasına başlanması,
Başta petrol ürünleri ve bakır, kalay, krom gibi önemli madenlerin ve Karakaya, Atatürk, Keban gibi büyük barajların, hidroelektrik santrallerinin işletilmesinde karar sahibi olmak için gelirlerinden asgari yüzde 20’lik bir pay talep ediliyor.
*
Efendim, ‘bu kaynakların değerlendirilmesi hakkı özerk bölgenindir’ deniyor ve devletle karşılıklı bir anlaşma çerçevesi öngörülüyor.
Enerjinin alternatif enerjilerle karşılanması esas alınırken, barajların esas olarak tarihsel kültürü yok ettiği kabul ediliyor ve karşı çıkılması gereken bir enerji üretim ünitesi olarak algılanıyor.
Tüm diğer yeraltı ve yerüstü zenginliklerinin değerlendirilmesinde ekolojik ve kültürel ilkeler ve değerler her türlü üretimin üstünde ele alınmakta ve sahiplenilmektedir.
Kürdistan üzerinden geçen petrol ve gaz boru hatları, Kürdistan’da var olan uluslararası ekonomik birimlerin yarattığı değerler üzerinde özerk bölge hakkının müzakereler ve anlaşmalarla belirlenmesi isteniyor.
Asgari yüzde 20’lik bir pay finansmanıyla Türkiye Cumhuriyeti rejiminin ekonomi hedeflerine karşı direniş ekonomisi karşılığında Kürt halkının özgür ve demokratik yaşam sisteminin kurumsallaşması hedefleniyor…
*
Suriye’de de çoğu Kürt bölgesinde ve dışarıya ihraç edilebilecek miktarda petrol bulunuyor.
Ama doğalgaz rezervi 240 trilyon metreküptür, anlaşılması için Türkiye’nin yılda ihtiyacı olan doğal gaza 22 milyar dolar ödediğini ve bunun 40 milyon metreküp doğalgaza tekabül ettiği örneğini vermek yeterlidir.
Şimdi Suriye Kürdistan’ın da tam bir oyun sergileniyor.
Birdenbire ABD’nin desteği ve “İŞİD’in geri çekilmesiyle” Suriye’de PKK bağlantılı Demokratik Birlik Partisi’nin silahlı kanadı Halk Savunma Güçleri sınır kasabası Tel Ebyad’ı ele geçirmiştir.
Bu suretle Türkiye’nin Suriye sınırında bir baştan diğerine yeni bir Kürdistan’ın daha doğmakta olduğu izlenimi alınıyor.
*
IKYB petrolü Türkiye üzerinden bağımsız olarak ihraç etmeye devam ederken,
Bölgesel Yönetim bir taraftan da 20 Ağustos’ta başkanlık seçimine hazırlanıyor.
Barzani, ailesi etrafında oluşan büyük yolsuzluklar ve otoriterlik tartışmaları arasında, ömür boyu yerel meclisin yetkilerini sınırlandırmak üzere, yetkileri çok arttırılmış başkanlık sistemini oluşturmaya çalışıyor.
M.Barzani, “Yeniden başkan olmam durumunda 2 yıl içinde Kürdistan’ın bağımsızlığını ilan edeceğim”diyor.
*
Parçalardan bütüne, ” Büyük Kürdistan Cumhuriyeti “nın ayak sesleri duyuluyor.
Ama Yeni Türkiye’de ulusal bütünlük ve üniter devlet’ten ödün vermeyecek bir hükümetin kurulması olanaklı görünmüyor.
11.7.205