Hiç bir dişe dokunur üretimi olmayan, kayda değer bir ihracatı bulunmayan buna karşın sahte beyanlarla ekonomileri parlakmış gibi yıllarca Avrupa Birliğini ve diğer ülkeleri kandıran Kıbrıs Rum ekonomisi, “yalancının mumu yatsıya kadar yanar”atasözümüze uygun olarak, battı. Yalan üzerine inşa ettiği ekonomininmumunun daha fazla yanmayacağı belliydi.
Kıbrıslı Rumlar yıllardır ekonomilerini, kara para aklamayla, nereden kazanıldığı belli olmayan paraları düşük faizle bankalarına kabul edip yüksek faizle satarak ekonomi çarkını döndürdüler ama her kanunsuz işin bir sonu olduğu gibi bununda sonu getirilince çöküş sürecine girdiler.
Uluslararası Derecelendirme Kuruluşlarının oluşturdukları değerlendirme skalasına göre BB+ seviyesi iyi ile kötünün sınırı. Bunu koyu siyahtan kar beyazına kadar aşamalı olarak rengi açılan bir renk skalasındaki gri renk gibi de düşünebilirsiniz.
BB+ tam orta çizgi. Bu çizginin üstünde yukarıya doğru sırayla BBB-, BBB, BBB+, A-, A, A4, AA- ve AA var. AA bunların en iyisi. Daha geçen yıllara kadar Amerika Birleşik Devletleri AA seviyesindeydi.
BB+ Çizgisinin altında ise aşağıya doğru BB,BB-, B+, B, B-, CCC+, CCC, CCC- yer almakta. CCC- seviyesi skalanın en dibi ve çöplük veya da Kıbrıs Türkçesi ile ıskarta devletlerin buluştuğu, kümeleştiği yer. “Batmış gitmiş, sakın parmağını kaptırma, kolun da gider” seviyesi açıkçası.
2011 yılı içinde AA- seviyesinden başlayan düşüş daha yıl bitmeden 5 basamak birden aşağıya indi ve BBB’ye kadar indi. 2011 yılı sonuna gelindiğinde Uluslararası Değerlendirme Kuruluşlarından Fitch BBB-, Standart &Poors (S&P) BBB ve Moddy’s BBB- seviyesine indirdi Kıbrıs Rum ekonomisinin seviyesini…
2012 yılının ortasına gelindiğinde Fitch ve S&P tarafından BB+ yani tam sınır olarak değerlendirilen kredilendirme seviyesi Moody’starafından B- olarak değerlendirildi.
2013 yılının başında ise Moody’s Çöplük seviyesine, S&P CCC (Çöplükten bir evvelki) ve Fitch de B’ye indirdi Kıbrıs Rum tarafının kredilendirme seviyesini.
Eurostat’ın 2013 yılı başında açıkladığı verilere göre,Kıbrıs Rum tarafında alına tüm ekonomik tedbirlere rağmen borç seviyesi hala daha AB ortalamasının (90), yaklaşık yüzde 25 üzerinde (116).
Kıbrıs Rum Devlet tahvilleri ise 6 yıl vadeyle yüzde 6.5 faizle görücüye çıktı geçen hafta. Almanya’nın devlet tahvillerinin faizleri ise 10 yıl vadeli olarak yüzde 2.5. Bu değerler Kıbrıs Rum ekonomisinin ne kadar kötü durumda olduğunun ve güvenilirliğini ne denli kaybettiğinin en güzel göstergesi.
Troyka’nın (Avrupa Merkez Bankası, Avrupa Komisyonu ve IMF) Troyka’nın Uluslararası Para Fonu (IMF) temsilcisi DeliaVelculescu’nun hafta başında yaptığı açıklama da Rum ekonomisinin durumunun hala kötü olduğu yönünde.
Rum bankalarındaki mevduatlar da gittikçe azalıyor. Ekonomik krizin başladığı dönemde 68.4 milyar Avro olan mevduatlar, 3 yıl içinde eriyerek 2014 Mart’ında 46.2 milyar Avro’ya inmiş durumda.
26 Nisan’da Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından S&P ile Fitch, uslu çocuk olup AB’nin koyduğu koşulları uygulamaya başladıkları için Rum ekonomisinin notunu yükselttiler ve S&P Rum ekonomisinin uzun vadeli notunu B-‘den B’ye, Fitch ise CCC’den “B-‘ye yükseltti. Skalada her ikisi de “Batık Ekonomi” bölümünde ve konum da “Çok Kötü”den bir sıra yukarıda.
2014 başında yapılan istatistikler, Kıbrıs Rum tarafında, ekonomik kriz nedeniyle her 4 şirketten birinin iflas ettiğini ve bu iflaslar nedeni ile de ipotek edilen binaların satış grafiğinin yükseldiğini gösteriyor. Dış ticaret dengesi ise geçen yıl olduğu gibi 300 milyon Euro açık konumunda şimdilik. Belli ki daha herhangi bir düzelme yok Rum tarafında…
Ata ATUN
e-mail: ata@kk.tc
2 Mayıs 2014
