Yazılarımı takip edenler bilir Sumerce ve Türkçe üzerine çeşitli araştırmalardan bahsetmiştim. Bunlardan biri de Kazak yazar Olcas Süleyman’ın yaptığı araştırmadır. Olcas Süleyman 1936 yılında Alma Ata’da doğmuş ve jeoloji eğitimi aldıktan sonra Moskova Edebiyat Enstitüsü’ne kaydolmuştur. Yazmış olduğu Az-İ-Ya adlı kitap en önemli eserlerinden biridir. Eski Sovyet döneminde yasaklı olan kitap, rejimin yıkılmasından sonra yayınlanmıştır. Eserinin ikinci kısmında Türk ve Sümer dili üzerine eğilmiştir ve bazı ilginç tespitlerde bulunmuştur.
Şimdi bazı okurların Sümer dili ile Türk dili arasında nasıl benzerlik olur, alakası yok gibi sözler edildiğini duyar gibiyim. Burada konu edilen Sumer dili günümüzden yaklaşık 4500 sene kullanılmış olan bir dildir ve bugünkü Türkiye Türkçesi ile karşılaştırılması son derece mantık dışıdır. Bugün kullandığımız Türkiye Türkçe’sine çeşitli dillerden sözcükler karıştığı gibi günün gereksinimine uygun yeni sözcükler eklenmekte ve eski sözcükler bile değişime uğramaktadırlar. Bu yüzden karşılaştırmayı yaparken Orta Asya’da kullanılan Türkçe’nin eski zamanlardaki hali ile karşılaştırmak gerekir.
Olcas Süleyman bu karşılaştırmaları yaparken çok dikkatli davranmış ve uygunlukları en çok iki bölüme ait olduklarını tespit etmiştir. Bunlardan bir tanesi “Tanrı”, bir diğeri ise “İnsan”dır. Yapmış olduğu incelemelerde Sumerce sözcükler ile Türkçe sözcükler arasında bu gruplar arasında bağlantılar tespit etmiştir. Şaşırtıcı olanı ise dışarıdan alınma Sumerce sözcüklerin, Türkçe lehçelerinde şimdiye kadar yaşayan ve geniş şekilde tasvir edilmiş olan şive özellikleriyle benzediğini, bunun da sadece herhangi bir Türk topluluğu ile değil bir çok Türk boyu ile yakınlık kurmuş olduklarını gösterdiğini tespit etmiştir.
Olcas Süleyman, Sumer ve Türk dilleri akraba mıdır sorusuna “Evet, akrabadırlar, fakat genetik bakımdan değil” cevabını vermektedir. Bunu da “ Bu iki dil, çağdaş Özbek, Dungan, Malay, Çerkez, Urdu, İran ve Arap dilleriyle akraba olduğu kadar akrabadırlar. Bu tür akrabalığı medeni akrabalık olarak adlandırabiliriz” demektedir. Sumer ve Turk dili arasında benzer 60 sözcük tespit etmiş ve bunun 360 defa fazla sözcük olabileceğini söylemektedir. Yapmış olduğu tespitlerden örnekler aşağıdadır.
| İNSAN GRUBU | ||
| SUMER DİLİ | TÜRK DİLİ | |
| ADA ata | ATA (ADA) ata (Umum Türk) | |
| AMA ana | AMA (APA, ABA, ANA) | |
| ana (Umum Türk) | ||
| TU doğmak | TUU (TUĞU, TUVU, TUR) | |
| doğmak (Umum Türk) | ||
| TUM tohum vermek | TUMA yavru nesil, türeme | |
| (Umum Türk) | ||
| EREN sıralı asker, işçi | EREN (EREN, EREN) sıralı asker, | |
| mürid, meslektaş (Eski Türkçe, | ||
| Anadolu Türkçesi, Uygurca) | ||
| ŞUBA (SİPA) çoban | ŞUPAN (ÇUBAN, ÇOBAN, | |
| ÇABAN) çoban (Umum Türk) | ||
| UGU (UG) nesil | UG-ÜŞ nesil (Eski Türk) | |
| UG nesil, aile, ana (Altay) | ||
| TAG takmak | TAK (TAG, TAH) takmak, | |
| saplamak, birleştirmek | ||
| (Umum Türk) | ||
| TABİAT GRUBU | ||
| SUMER DİLİ | TÜRK DİLİ | |
| AMAR buzağı yavru | MARA hayvanın yavru sayıldığı | |
| devre (Umum Türk) | ||
| GUD öküz | UD öküz, boynuzlu hayvanlar | |
| (Eski Türk) | ||
| UZUG (UZU-UZ) suda | YÜZÜK (Jüzük) Suda yüzen kuş | |
| yüzen kuş | (Umum Türk) | |
| GAŞ kuş | KUŞ (KUS) Kuş (Umum Türk) | |
| Birleşik sözlerde: GAŞ, GAY | ||
| mesela karlıkaş (kırlangıç) | ||
| EREN sedir ağacı | EREN sedir ağacı (Uygur) | |
| KIR toprak | KIR balçık | |
| YIR (YER, YAR,JER,ZER,CER) | ||
| toprak, yer. | ||
| TANRI GRUBU | ||
| SUMER DİLİ | TÜRK DİLİ | |
| İŞİ kül, toz, tozcuk | İŞİ (EŞ) en küçük zerre | |
| (Umum Türk) | ||
| DEŞ nokta, bir | KEŞİK (DEŞİK, TESİK) nokta, | |
| deşik (Umum Türk) TEŞ | ||
| (DEŞ)’ten türemiştir. | ||
| ÜŞ üç | ÜŞ (ÜÇ, ÜS, İS) üç (Umum Türk) | |
| U on | UN (ON) (Umum Türk) | |
| AN gök, yıldız | AN (AY) ay (Umum Türk) | |
| EN yüksek | EN yüksek, en, daire | |
| UZUK uzun, yüce | UZUN uzun (Umum Türk) | |
| DUB kil levha, belge | TUP pişmiş kerpiç (Türkçe) | |
Yer azlığından dolayı ancak üstteki örnekleri verebildik. Umarım sizlere bir fikir verebilmiştir. Bazı okurlar şimdi de Olcas Süleyman için ne de olsa o bir Kazak tabiî ki Sumer dili ile Türk dili arasında benzerlik bulacak diyebilirler. O zaman başka bir bilim adamı Samuel Noah Kramer, Amerikalı ve Pensilvanya Üniversitesi’nden, yıllarını Sumer çiviyazılı tabletlerini çözmeye adadı. Yıllarca İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Pensilvanya Üniversite Müzesi arasında mekik dokudu. Muazzez İlmiye Çığ hocamızla beraber çalıştı. Yazdığı çeşitli kitaplarla Sumerleri dünyaya tanıttı. Kramer bile çeşitli konuşma ve yazılarında Sumer dilinin Türkçe Dili ile olan benzerlik ve yakınlığını söyledi.
Esenlikle kalın.
Dip. Ark. Kadir YILDIRIMSAL
e-mail: kyildirimsal@istanbul.com