Sumerler nasıl bir toplumdu? Saygı ve saygınlık kavramı var mı? Yazılarımda bugüne kadar bunlardan hiç bahsetmedim. Şimdi sırasının geldiğini düşünüyorum. Günümüzden yaklaşık olarak 4.500 – 5.000 sene önce yaşayan Sumerler çiviyazılı tabletlerinde saygı ve saygınlığın öneminden bahsetmiş ve yazmışlardır. Sumer’de her kral , kendi yönetiminde: “Büyükler küçüklere, küçükler büyüklere, karı koca birbirine, zengin fakire, fakir zengine, güçlü güçsüze, güçsüz güçlüye saygılı oldu. Anne çocuğunu azarlamadı, çocuk annesine karşı gelmedi. Yaşlıların önerileri alındı, dul ve yetimler korundu” diye öğünerek, bunları tabletlere yazdırmışlardır.
Sizlere güzel bir örnek verelim. M.Ö. 1800 yıllarında kral olan İşmedagan, ülkesinin hangi koşullarda rahat ve huzura erişeceğini şu dizelerle anlatmıştır:
İnsanın insana işkence etmediği, babanın sayıldığı gün,
Ülkeyi alçakgönüllülük kuşattığı, yukarıda olanların saygın olduğu gün,
Küçük kardeşin büyükten sonraya geldiği gün,
Gençlerin, bilginlerin sözünü dinlediği gün,
Güçlülerle güçsüzlerin arasında sürtüşme olmadığı, nezaketin egemen olduğu gün,
İstenilen yolda gidildiği, zararlı otların yok edildiği gün,
İnsanın istediği yolda gidebildiği, kırlarda bile incinmediği gün,
Ülkede bütün sıkıntıların yok olduğu, onu ışık kapladığı gün,
Ülkeden kapkaranlığın kovulduğu gün,
Bütün canlılar neşe ve sevinç içinde yaşayacaklar.
Üstteki dizelerde ne kadar da güzel temennilerde bulunmuş kral. Bugün bile örnek alınması gereken kurallar yani “saygı”.
Şimdi bir örnek daha görelim. Sumerlerin kültür merkezi Nippur şehrinin özellikleri. Dizeler şöyle:
Nippur şehri, övünenleri, yüzüne başka arkasından başka konuşanları, baskı, hainlik, küstahlık, kıskançlık yapanları, sözünden dönenleri, anlaşmayı bozanları, verilen kararlara karşı gelenleri, birbirine saygılı olmayanları, işkence edenleri barındırmaz.
Yukarıda vermiş olduğumuz örnekler, Sumerlerin” saygılı ve saygın” bir toplum olduklarını gösteriyor. Diğer yazılarımda görüşünceye dek esenlikle kalın.
Dip. Ark. Kadir YILDIRIMSAL
e-mail: kyildirimsal@istanbul.com