Haftanın Kitabı 19: Plevne’de Bir Avustralyalı
Değerli okuyucular,
Bu yazıda sizlere Gutenberg (e-kitap) sitesinde yeni (2 ay önce) yayınlanmış bir kitabı tanıtacağım: Under the Red Crescent — Charles Snodgrass Ryan
1994 yılında düz metin (ascii txt) formatında yüz kitabı bulunan Gutenberg e-kitap sitesi şu an itibarıyla (2013 nisan) html, epub, kindle, txt ve diğer formatlarda 42 480 e-kitap barındırmaktadır. Henüz Türkçe e-kitap bulunmayan Gutenberg e-kitap listesinde bulabildiğim başlıklar şunlar (hemen hepsi ingilizce):
Our Little Turkish Cousin, by Mary Hazelton Wade 42204 [Illustrator: L. J. Bridgman] Under the Red Crescent, by Charles S. Ryan 42202 [Subtitle: Adventures of an English Surgeon with the Turkish Army at Plevna and Erzeroum 1877-1878] Behind the Veil in Persia and Turkish Arabia, 39463 by M. E. Hume-Griffith and A. Hume-Griffith [Subtitle: An account of an Englishwoman's Eight Years' Residence amongst the Women of the East] Rome and Turkey in Connexion with the Second Advent, by Edward Hoare 39313 Rome, Turkey and Jerusalem, by Edward Hoare 39307 Rome, Turkey, and Jerusalem, by Edward Hoare 39290 Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia, and Poland, 37947 7th ed. Vol. 2 of 2, by John Lloyd Stephens Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia, and Poland, 37889 Vol. I (of 2), by John Lloyd Stephens Turkey, by Julius R. Van Millingen 37475 [Subtitle: Peeps at Many Lands] [Illustrator: Warwick Goble] Pan Michael, by Henryk Sienkiewicz 37361 [Subtitle: An Historical Novel of Poland, the Ukraine, and Turkey.] [Translator: Jeremiah Curtin] Caught by the Turks, by Francis Yeats-Brown 37343 Turkish and Other Baths, by Gordon Stables 37326 [Subtitle: A Guide to Good Health and Longevity] [Illustrator: Messrs Allen] A Prisoner in Turkey, by John Still 36233 Supplement to "Punch", 16th December 1914, by Various 30678 [Subtitle: The Unspeakable Turk] Told in the Coffee House, by Cyrus Adler and Allan Ramsay 30577 [Subtitle: Turkish Tales] The Turkish Bath, by Robert Owen Allsop 30444 [Subtitle: Its Design and Construction] Achter den Sluier in Perzië en Turksch Arabië, by M. E. Hume-Griffith 28224 [Subtitle: De Aarde en haar Volken, 1917] [Language: Dutch] The Mystery of a Turkish Bath, by E.M. Gollan (a.k.a. Rita) 25656 Historical Sketches, Volume I (of 3), by John Henry Newman 21859 [Subtitle: The Turks in Their Relation to Europe; Marcus Tullius Cicero; Apollonius of Tyana; Primitive Christianity] Executions in Turkey for Apostacy from Islamism, by Various 20394 [Title: Correspondence Relating to Executions in Turkey for Apostacy from Islamism] Sketches, by Benjamin Disraeli 19781 [Subtitle: The Carrier Pigeon, The Consul's Daughter, Walstein--Or A Cure For Melancholy, The Court Of Egypt, The Valley Of Thebes, Egyptian Thebes, Shoubra Eden And Lebanon, A Syrian Sketch, The Bosphorus, An Interview With A Great Turk, Munich, The Spirit Of Whiggism] The Turkish Jester, by Nasreddin Hoca 16244 [Subtitle: or, The Pleasantries of Cogia Nasr Eddin Effendi] [Tr.: George Borrow] The Balkans, by Nevill Forbes, A. J. Toynbee, D. Mitrany, D.G. Hogarth 11716 [Subtitle: A History Of Bulgaria--Serbia--Greece--Rumania--Turkey] Turkish Prisoners in Egypt, by Various 10589 [Subtitle: A Report By The Delegates Of The International Committee Of The Red Cross] With the Turks in Palestine, by Alexander Aaronsohn 10338 Turkey: A Past and a Future, by Arnold Joseph Toynbee 10145 Yussuf the Guide, by George Manville Fenn 21378 [Subtitle: The Mountain Bandits; Strange Adventure in Asia Minor] [Illus.: John Schonberg] Journeys in Persia and Kurdistan, Volume II (of 2), by Isabella L. Bird 38828 [Subtitle: Including a Summer in the Upper Karun Region and a Visit to the Nestorian Rayahs] Journeys in Persia and Kurdistan, Volume I (of 2), by Isabella L. Bird 38827 [Subtitle: Including a Summer in the Upper Karun Region and a Visit to the Nestorian Rayahs] The Heritage of the Kurts, Volume II (of 2), by Bjørnstjerne Bjørnson 37802 [Translator: Cecil Fairfax] The Heritage of the Kurts, Volume I (of 2), by Bjørnstjerne Bjørnson 37801 [Translator: Cecil Fairfax] The Circassian Slave; or the Sultan's Favorite, 4795 by Lieutenant Maturin Murray [Subtitle: A Story of Constantinople and the Caucasus] Lady Mary Wortley Montague, by Lewis Melville 10590 [Subtitle: Her Life and Letters (1689-1762)]
Gutenberg sitesi resmi www sayfası:
Şimdi gelelim kitabımıza:
Künye: Plevne’de Bir Avustralyalı, Charles Snodgrass Ryan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005, 323 sayfa, Çeviri: Ali Rıza Seyfioğlu, Tür: Anı, Osmanlı Tarihi, boyutlar: 130×195, karton kapak, Tükendi
Özet: Bu kitap, Osmanlı Hükümeti adına, Kızılay’ın emri altında Türk ordusunda görev yapan Avustralyalı doktor Charles Ryan’ın 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı anılarını içeriyor. Ryan, Osmanlı-Rus Savaşı’ndan önce Sofya ve Niş’te görev yapıyor. Ardından savaşın başlamasıyla Gazi Osman Paşa komutasında Plevne’ye geçiyor. Rus ordusunun aylar süren kuşatması sırasında binlerce askerin tedavisini üstleniyor, salgın hastalıklarla boğuşuyor… Ryan’ın anıları 1870’lerdeki Osmanlı gücünün yanı sıra, savaşın dehşetinin de resmini çiziyor. Orijinal adı Kızılay Emri Altında Plevne ve Erzurum’da olan ve ilk baskısı 1963 yılında MEB tarafından yapılan kitabın bu yeni edisyonunda, anılarda sözü geçen kentlere ve savaş tasvirlerine ilişkin, dönemin basın organlarında yayımlanan illüstrasyonlar da yer alıyor. Alıntı: Çanakkale savaşlarının en kanlı günlerinin yaşandığı bir dönemde karşılıklı olarak cesetlerin toplanması için kısa süreliğine ateşkes ilan edilir. Aşırı sıcak havada cesetler çok daha hızlı çürümektedir ve koku dayanılmaz hale gelmiştir… Anzaklar adına savaş alanına giden subaylardan biri de Doktor Ryan’dır. Görevini yapmaktayken kendisi gibi görevli olan Türk subayları onun göğsündeki Osmanlı nişanını görür ve şaşkınlıkla yanına gidip hikayesini sorarlar. Türk siperlerine davet edilen Charles Ryan bir süre subaylarımızla sohbet edip Plevne anılarını anlatır. Kendisine ikramlarda bulunulur. Duygulu anlar yaşanır ve sıcak bir vedalaşmanın ardından herkes görevinin başına, kendi savaş cephesine döner. Savaş sürmektedir … Charles Ryan bütün tepkilere rağmen savaş sonuna kadar madalyasını göğsünden çıkarmayacaktır… Şimdi biraz da Charles Ryan’ın bu madalyayı aldığı süreçten, onun kısa bazı anılarından ve Türkler hakkındaki düşüncelerinden bahsetmek gerekir. 1870’li yıllarda İngiltere’de tıp eğitimini tamamlayan genç Charles Ryan, iş bulmak için gittiği İtalya’da Osmanlı Ordusu’nun yabancı uyruklu doktor aradığını öğrenmiştir. Kısa zamanda işlemlerini tamamlar ve Tuna Nehri yoluyla İstanbul’a ulaşır. Savaşta adeta bir Türk subayı gibi hareket etmiş ve bu Osman Paşa’nın da dikkatini çekmiştir. Ateş hatlarında bile korkusuzca aktif olarak bulunur. Zaferle sonuçlanan savaşın sonunda madalyayı hak etmiştir. Hayatının geri kalanında Türk dostu olarak kalır ve anlattığı anılar nedeniyle dostları ona “Plevne Ryan” diye hitap eder.
İndirme bağlantısı
yazışmak üzere, neşeli okumalar dilerim.
24 nisan 2013 çarşamba, Antalya, Türkiye
Harun Taner <harun.taner.antalya@gmail.com>