Haftanın Kitabı 19: Plevne’de Bir Avustralyalı

Değerli okuyucular,

Bu yazıda sizlere Gutenberg (e-kitap) sitesinde yeni (2 ay önce) yayınlanmış bir kitabı tanıtacağım: Under the Red Crescent — Charles Snodgrass Ryan 

1994 yılında düz metin (ascii txt) formatında yüz kitabı bulunan Gutenberg e-kitap sitesi şu an itibarıyla (2013 nisan) html, epub, kindle, txt ve diğer formatlarda 42 480 e-kitap barındırmaktadır. Henüz Türkçe e-kitap bulunmayan Gutenberg e-kitap listesinde bulabildiğim başlıklar şunlar (hemen hepsi ingilizce):

Our Little Turkish Cousin, by Mary Hazelton Wade                         42204
 [Illustrator: L. J. Bridgman]
Under the Red Crescent, by Charles S. Ryan                               42202
 [Subtitle: Adventures of an English Surgeon with the
  Turkish Army at Plevna and Erzeroum 1877-1878]
Behind the Veil in Persia and Turkish Arabia,                            39463
 by M. E. Hume-Griffith and A. Hume-Griffith
 [Subtitle: An account of an Englishwoman's Eight
  Years' Residence amongst the Women of the East]
Rome and Turkey in Connexion with the Second Advent, by Edward Hoare     39313
Rome, Turkey and Jerusalem, by Edward Hoare                              39307
Rome, Turkey, and Jerusalem, by Edward Hoare                             39290
Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia, and Poland,               37947
 7th ed. Vol. 2 of 2, by John Lloyd Stephens
Incidents of Travel in Greece, Turkey, Russia, and Poland,               37889
 Vol. I (of 2), by John Lloyd Stephens
Turkey, by Julius R. Van Millingen                                       37475
 [Subtitle: Peeps at Many Lands]
 [Illustrator: Warwick Goble]
Pan Michael, by Henryk Sienkiewicz                                       37361
 [Subtitle: An Historical Novel of Poland, the Ukraine, and Turkey.]
 [Translator: Jeremiah Curtin]
Caught by the Turks, by Francis Yeats-Brown                              37343
Turkish and Other Baths, by Gordon Stables                               37326
 [Subtitle: A Guide to Good Health and Longevity]
 [Illustrator: Messrs Allen]
A Prisoner in Turkey, by John Still                                      36233
Supplement to "Punch", 16th December 1914, by Various                    30678
 [Subtitle: The Unspeakable Turk]
Told in the Coffee House, by Cyrus Adler and Allan Ramsay                30577
 [Subtitle: Turkish Tales]
The Turkish Bath, by Robert Owen Allsop                                  30444
 [Subtitle: Its Design and Construction]
Achter den Sluier in Perzië en Turksch Arabië, by M. E. Hume-Griffith    28224
 [Subtitle: De Aarde en haar Volken, 1917]
 [Language: Dutch]
The Mystery of a Turkish Bath, by E.M. Gollan (a.k.a. Rita)                 25656
Historical Sketches, Volume I (of 3), by John Henry Newman               21859
  [Subtitle: The Turks in Their Relation to Europe; Marcus Tullius Cicero;
   Apollonius of Tyana; Primitive Christianity]
Executions in Turkey for Apostacy from Islamism, by Various              20394
  [Title: Correspondence Relating to Executions in Turkey for Apostacy
   from Islamism]
Sketches, by Benjamin Disraeli                                           19781
  [Subtitle: The Carrier Pigeon, The Consul's Daughter, Walstein--Or A
   Cure For Melancholy, The Court Of Egypt, The Valley Of Thebes,
   Egyptian Thebes, Shoubra Eden And Lebanon, A Syrian Sketch, The
   Bosphorus, An Interview With A Great Turk, Munich, The Spirit Of
   Whiggism]
The Turkish Jester, by Nasreddin Hoca                                    16244
  [Subtitle: or, The Pleasantries of Cogia Nasr Eddin Effendi]
  [Tr.: George Borrow]
The Balkans, by Nevill Forbes, A. J. Toynbee, D. Mitrany, D.G. Hogarth   11716
  [Subtitle: A History Of Bulgaria--Serbia--Greece--Rumania--Turkey]
Turkish Prisoners in Egypt, by Various                                   10589
  [Subtitle: A Report By The Delegates Of The International Committee
   Of The Red Cross]
With the Turks in Palestine, by Alexander Aaronsohn                      10338
Turkey: A Past and a Future, by Arnold Joseph Toynbee                    10145
Yussuf the Guide, by George Manville Fenn                                21378
  [Subtitle: The Mountain Bandits; Strange Adventure in Asia Minor]
  [Illus.: John Schonberg]
Journeys in Persia and Kurdistan, Volume II (of 2), by Isabella L. Bird  38828
 [Subtitle: Including a Summer in the Upper Karun Region
  and a Visit to the Nestorian Rayahs]
Journeys in Persia and Kurdistan, Volume I (of 2), by Isabella L. Bird   38827
 [Subtitle: Including a Summer in the Upper Karun Region
  and a Visit to the Nestorian Rayahs]
The Heritage of the Kurts, Volume II (of 2), by Bjørnstjerne Bjørnson    37802
 [Translator: Cecil Fairfax]
The Heritage of the Kurts, Volume I (of 2), by Bjørnstjerne Bjørnson     37801
 [Translator: Cecil Fairfax]
The Circassian Slave; or the Sultan's Favorite,                           4795
 by Lieutenant Maturin Murray
 [Subtitle: A Story of Constantinople and the Caucasus]
Lady Mary Wortley Montague, by Lewis Melville                            10590
  [Subtitle: Her Life and Letters (1689-1762)]

Gutenberg sitesi resmi www sayfası:

Şimdi gelelim kitabımıza:

Künye: Plevne’de Bir Avustralyalı, Charles Snodgrass Ryan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005, 323 sayfa, Çeviri: Ali Rıza Seyfioğlu, Tür: Anı, Osmanlı Tarihi, boyutlar: 130×195, karton kapak, Tükendi

Özet: Bu kitap, Osmanlı Hükümeti adına, Kızılay’ın emri altında Türk ordusunda görev yapan Avustralyalı doktor Charles Ryan’ın 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı anılarını içeriyor. Ryan, Osmanlı-Rus Savaşı’ndan önce Sofya ve Niş’te görev yapıyor. Ardından savaşın başlamasıyla Gazi Osman Paşa komutasında Plevne’ye geçiyor. Rus ordusunun aylar süren kuşatması sırasında binlerce askerin tedavisini üstleniyor, salgın hastalıklarla boğuşuyor… Ryan’ın anıları 1870’lerdeki Osmanlı gücünün yanı sıra, savaşın dehşetinin de resmini çiziyor. Orijinal adı Kızılay Emri Altında Plevne ve Erzurum’da olan ve ilk baskısı 1963 yılında MEB tarafından yapılan kitabın bu yeni edisyonunda, anılarda sözü geçen kentlere ve savaş tasvirlerine ilişkin, dönemin basın organlarında yayımlanan illüstrasyonlar da yer alıyor. Alıntı: Çanakkale savaşlarının en kanlı günlerinin yaşandığı bir dönemde karşılıklı olarak cesetlerin toplanması için kısa süreliğine ateşkes ilan edilir.  Aşırı sıcak havada cesetler çok daha hızlı çürümektedir ve koku dayanılmaz hale gelmiştir… Anzaklar adına savaş alanına giden subaylardan biri de Doktor Ryan’dır. Görevini yapmaktayken kendisi gibi görevli olan Türk subayları onun göğsündeki Osmanlı nişanını görür ve şaşkınlıkla yanına gidip hikayesini sorarlar. Türk siperlerine davet edilen Charles Ryan bir süre subaylarımızla sohbet edip Plevne anılarını anlatır. Kendisine ikramlarda bulunulur. Duygulu anlar yaşanır ve sıcak bir vedalaşmanın ardından herkes görevinin başına, kendi savaş cephesine döner. Savaş sürmektedir … Charles Ryan bütün tepkilere rağmen savaş sonuna kadar madalyasını göğsünden çıkarmayacaktır… Şimdi biraz da Charles Ryan’ın bu madalyayı aldığı süreçten, onun kısa bazı anılarından ve Türkler hakkındaki düşüncelerinden bahsetmek gerekir. 1870’li yıllarda İngiltere’de tıp eğitimini tamamlayan genç Charles Ryan, iş bulmak için gittiği İtalya’da Osmanlı Ordusu’nun yabancı uyruklu doktor aradığını öğrenmiştir. Kısa zamanda işlemlerini tamamlar ve Tuna Nehri yoluyla İstanbul’a ulaşır. Savaşta adeta bir Türk subayı gibi hareket etmiş ve bu Osman Paşa’nın da dikkatini çekmiştir. Ateş hatlarında bile korkusuzca aktif olarak bulunur. Zaferle sonuçlanan savaşın sonunda madalyayı hak etmiştir. Hayatının geri kalanında Türk dostu olarak kalır ve anlattığı anılar nedeniyle dostları ona “Plevne Ryan” diye hitap eder.

İndirme bağlantısı

yazışmak üzere, neşeli okumalar dilerim.

24 nisan 2013 çarşamba, Antalya, Türkiye

Harun Taner <[email protected]>