NECDET BULUZ’UN KALEMİNDEN
Gazeteci-yazar araştırmacı Necdet Buluz, Güney Sibirya’da Rusya Federasyonu içerisinde İrkutsk Oblastına bağlı Nijneudinsk rayonu ve köylerinde yaşamakta olan Tofa Türkleri ile 7 gün yaşadı. Türkçe’yi de konuşan Tofa Türkleri ile ilgili geniş bir araştırmayı, röportajları ve fotoğraflarıla da süsledi. Tofa’larla ilgili araştırma yapan bazı yabancı ve Türk araştırmacılarla da görüşerek geniş bir yazı dizisi hazırladı.
1930 yılına kadar Karagaslar ya da Karagas Tatarları olarak tanınan Tofa Türkleri, gerek yaşam biçimleri, gerek gelenek ve göreneklerini günümüze kadar sürdürebilen ender bir Türk topluluğu olarak biliniyor. Toplam nüfusu 800 olan Tofa’lar’ın bazı bölgelerde de yaşayanların var olduğu hesaplandığında nüfus sayılarının 2 bini bulduğu ifade ediliyor. Biz Yukarı Gutara Köyü’nde yaptığımız gezimizde görüştüğümüz Tofa Türkleri daha önce toplu yaşam sürdürdüklerini, şimdi ise dağınık yaşadıklarını söylediler. Örneğin Şumskiy ve Voznesenskiy Köyleri’nde de Tofa Türkleri yaşamlarını sürdürüyorlar.
Sovyet Devrimi’nden önce Kaş, Sarığ-Kaş, Çoğdu, Kara Çoğdu ve Ceptey olmak üzere 5 boy halinde yaşayan Tofa’lar’ın adının MS 4-6 asırlar arasında Kuzeybatı Çin’de hüküm süren To-Pa (Tabgaç) Devleti’nin adıyla ilintili olduğu da ifade ediliyor. Son yapılan araştırmalar bun tezi doğruluyor.
Avcılık ve geyik besleyiciliğinde nitelik sahibi olan Tofa Türkleri, yerleşik düzene geçtikten sonra büyük baş hayvancılığı, sebze yetiştiriciliği ve el beceri işleri ile de kendilerine yer bulmuşlardır.
Tofa Türkçesi, Karagaz Türkçesi olarak biliniyor. Bu dil, tarihler boyunca hiçbir zaman yazı dili olmamış, yüzyıllar boyu da sözlü edebiyat geleneği ile varlığını korumuştur. Bugün Tofa Türkçesi’ni mükemmel biçimde konuşan 50 kadar Tofa Türk’ü bulunuyor. Bunların bir kısmı köylerde bir kısmı ise kentlerde yaşıyorlar.
Arkadaşımız Necdet Buluz’un hazırladığı bu ilginç yazı dizisini, ilginç fotoğraflarla sizlerle buluşturacağız.
e.mail: necdetes@mynet.com
Yazıları posta kutunda oku