Dunyaca unlu jeostratejist Brzezinski HABERTURK TV’ye yeni dunya duzeninde Turkiye’nin oynayabilecegi kritik rolu anlatti
Turkiye‘nin yeni dunya duzenindeki rolu belki de son birkac yilin en onemli global gundem maddesi. Eski ABD baskanlarindan Clinton’in “Yuzyili anlamak icin Turkiye tarihi bir anahtardir” aciklamasini diger ABD baskanlarinin da yeni aciklamalarla zaman zaman desteklemesi ve Turkiye‘nin icinde bulundugumuz yuzyilin en onemli aktorlerinden biri olacagi tezleri hem Turkiye‘de hem de disaridaki global politika uzmanlari tarafindan da siklikla dile getirilmeye baslanir oldu.
Turkiye icin yapilan eksen kaymasi tartismalari, Suriye ve diger Arap Bahari cografyasinda yasananlar ile Turkiye‘nin bu surecteki etkileri, global enerji koridorunun yeniden cizilmesi ve daha bircok sicak gelisme de iste bu nedenle artik sadece Turkiyeicinde degil global duzlemde tartisilir konular haline geldi.Iste bu tartismalar suredursun, ABD Baskani Barack Obama’nin “ABD‘nin en onemli 10 dusunurunden biri” ilan ettigi, dunyaca unlu Amerikali jeostratejist ve eski ABD Savunma Danismani Zbigniew Kazimierz Brzezinski bu tartismalara yen bir boyut katacak aciklamalari HABERTURK TV ABD muhabiri Gulveda Ozgur’e yapti.
21. yuzyilda yeni dunya duzeni nasil olacak? Gecen yuzyilla beraber super guclerin sonu mu geldi?
Turkiye, Avrupa ve ABD icin Ingiltere ve Fransa’dan daha mi az onemli? ABD‘nin cokusu kacinilmaz mi? Neden Rusya, Avrupa ve ABD Turkiye‘siz hicbir adim atamiyor? Bu sorular cevabini bu roportajda buldu.
Turkiye icin yapilan eksen kaymasi tartismalari, Suriye ve diger Arap Bahari cografyasinda yasananlar ile Turkiye‘nin bu surecteki etkileri, global enerji koridorunun yeniden cizilmesi ve daha bircok sicak gelisme de iste bu nedenle artik sadece Turkiyeicinde degil global duzlemde tartisilir konular haline geldi.Iste bu tartismalar suredursun, ABD Baskani Barack Obama’nin “ABD‘nin en onemli 10 dusunurunden biri” ilan ettigi, dunyaca unlu Amerikali jeostratejist ve eski ABD Savunma Danismani Zbigniew Kazimierz Brzezinski bu tartismalara yen bir boyut katacak aciklamalari HABERTURK TV ABD muhabiri Gulveda Ozgur’e yapti.
21. yuzyilda yeni dunya duzeni nasil olacak? Gecen yuzyilla beraber super guclerin sonu mu geldi?
Turkiye, Avrupa ve ABD icin Ingiltere ve Fransa’dan daha mi az onemli? ABD‘nin cokusu kacinilmaz mi? Neden Rusya, Avrupa ve ABD Turkiye‘siz hicbir adim atamiyor? Bu sorular cevabini bu roportajda buldu.
Iste o carpici roportaj…haber/video/brzezinski-haberturke-konustu/61700
Yeni kuresel duzende Turkiye‘nin rolu nedir?
Turkiye acik bir sekilde uluslararasi sahnede onemli bir role sahip. Bolgesel etkinlige sahip ve NATO uyesi olarak onemli uluslararasi baglantilari olan bir ulke konumunda. Turkiye akillici bir sekilde Rusya ile; tarihsel olarak bazen cok sancili olsa da; iliskilerini duzenlemeyi ve yurutmeyi basarmis, ayni zamanda son yillarda kendisi icin tarihsel acidan onemli olan Ortadogu‘daki rolunu yeniden kazanmayi vebolgedeki etkinligini artirmayi basarmis bir ulke. Bu nedenle ABD‘nin Turkiye ile karsilikli iliskilerini gelistirmesi icin cok hayati nedenleri var. Ancak ayni sekilde ABD ile iliskilerin gelistirilmesinin Turkiye‘nin de cikarina oldugunu belirtmek gerekir.
Turkiye acik bir sekilde uluslararasi sahnede onemli bir role sahip. Bolgesel etkinlige sahip ve NATO uyesi olarak onemli uluslararasi baglantilari olan bir ulke konumunda. Turkiye akillici bir sekilde Rusya ile; tarihsel olarak bazen cok sancili olsa da; iliskilerini duzenlemeyi ve yurutmeyi basarmis, ayni zamanda son yillarda kendisi icin tarihsel acidan onemli olan Ortadogu‘daki rolunu yeniden kazanmayi vebolgedeki etkinligini artirmayi basarmis bir ulke. Bu nedenle ABD‘nin Turkiye ile karsilikli iliskilerini gelistirmesi icin cok hayati nedenleri var. Ancak ayni sekilde ABD ile iliskilerin gelistirilmesinin Turkiye‘nin de cikarina oldugunu belirtmek gerekir.
“TURKIYE ARTIK BATI’NIN BIR PARCASI”
Turkiye artik Bati’nin bir parcasi. Ozellikle Ataturk’un neredeyse yuz yil once modern bir Turkiye kurma deneyi o donem icin cok buyuk bir basari. Ayni doneme rastgelen Lenin ve Stalin yonetimindeki Rusya’yi kurma deneyi Ataturk’un Turkiye Cumhuriyeti deneyinden cok daha fazla kanli uygulanmaya calisildi ve bu surecte cok daha fazla insana aci cektirildi. Lenin ve Stalin arkalarinda acilardan olusan bir tortu birakti. Dolayisiyla insanlik icin buyuk bir yikim sayilan bu deneyler Lenin ve Stalin’in Ataturk’un ulastigi normal ve bati benzeri bir toplum yaratmasini daha da zorlastirdi.
Turkiye artik Bati’nin bir parcasi. Ozellikle Ataturk’un neredeyse yuz yil once modern bir Turkiye kurma deneyi o donem icin cok buyuk bir basari. Ayni doneme rastgelen Lenin ve Stalin yonetimindeki Rusya’yi kurma deneyi Ataturk’un Turkiye Cumhuriyeti deneyinden cok daha fazla kanli uygulanmaya calisildi ve bu surecte cok daha fazla insana aci cektirildi. Lenin ve Stalin arkalarinda acilardan olusan bir tortu birakti. Dolayisiyla insanlik icin buyuk bir yikim sayilan bu deneyler Lenin ve Stalin’in Ataturk’un ulastigi normal ve bati benzeri bir toplum yaratmasini daha da zorlastirdi.
“TURKIYE AB’YE UYE OLMADAN DA BATI’NIN MERKEZI OLABILIR”
ABD ve Avrupa yeni kuresel duzenin gelecegini belirlerken Turkiye‘yi bu surece nasil dahil edecek?
Bence yeni kuresel duzenin gelecegini belirlerken iki taraf da karsilikli caba sarfetmeli. Bu sadece Amerika ve Avrupa‘nin Turkiye‘yi dahil etmesi meselesi degil, Turkiye de ayni sekilde Amerika ve Avrupayi kendi eksenin merkezi haline getirmeli. Tabii Avrupa deyince akla hemen Turkiye‘nin Avrupa Birligi’ne uyelik sureci geliyor. Bu surec simdilik askida olsa da, Turkiye AB’ye uye olmadan da, Bati’nin ya da Avrupa‘nin vazgecilmez bir parcasi haline gelebilir; bunun icin cok farkli yollar sozkonusu. Su anda cok basarili ve ayni zamanda Avrupali olup da AB uyesi olmayan birkac ulke sayabilirim. Dolayisiyla Ankara’nin askidaki uyelik sureci ile ilgili gecici sorununu cozmek icin cok fazla yontem mevcut.
ABD ve Avrupa yeni kuresel duzenin gelecegini belirlerken Turkiye‘yi bu surece nasil dahil edecek?
Bence yeni kuresel duzenin gelecegini belirlerken iki taraf da karsilikli caba sarfetmeli. Bu sadece Amerika ve Avrupa‘nin Turkiye‘yi dahil etmesi meselesi degil, Turkiye de ayni sekilde Amerika ve Avrupayi kendi eksenin merkezi haline getirmeli. Tabii Avrupa deyince akla hemen Turkiye‘nin Avrupa Birligi’ne uyelik sureci geliyor. Bu surec simdilik askida olsa da, Turkiye AB’ye uye olmadan da, Bati’nin ya da Avrupa‘nin vazgecilmez bir parcasi haline gelebilir; bunun icin cok farkli yollar sozkonusu. Su anda cok basarili ve ayni zamanda Avrupali olup da AB uyesi olmayan birkac ulke sayabilirim. Dolayisiyla Ankara’nin askidaki uyelik sureci ile ilgili gecici sorununu cozmek icin cok fazla yontem mevcut.
Turkiye uzun vadede Avrupa‘nin resmi parcasi olacaktir. Fakat gayriresmi de olsa ABD ve Avrupa, Turkiye‘nin AB’ye uye olmasi icin birlikte calismali. Bu calismanin sonuc vermesi icin de taraflarin (AB ulkelerinin ve ABD‘nin) Turkiye‘nin en az Ingiltere, Fransa ve Almanya’nin kadar Euro-Atlantik iliskiler cercevesinde kritik onemde oldugunu kavramasi ve tanimasi gerekiyor. Turkiye‘yi, Polonya ve Ispanya ile
birlikte uluslararasi iliskilerde onemli roller ustlenme konusunda en istekli ulkeler arasinda sayabiliriz. Yeni dunya duzeninde artan rolu ile Turkiye, Bati’nin uluslararasi iliskilerde daha onemli ve daha etkili
olmasinda katkida bulunabilir.
birlikte uluslararasi iliskilerde onemli roller ustlenme konusunda en istekli ulkeler arasinda sayabiliriz. Yeni dunya duzeninde artan rolu ile Turkiye, Bati’nin uluslararasi iliskilerde daha onemli ve daha etkili
olmasinda katkida bulunabilir.
“SUPER GUCLER DONEMI BITIYOR”
ABD‘yi “Dunyanin son super gucu” olarak tanimliyorsunuz. Eger ABD dunyanin son super gucuyse, 21. yuzyilda yeni guc dagilimi nasil olacak?
ABD son super guc olacak. Sovyetler Birligi’nin dagilmasindan sonra, superguc haline gelen ABD‘nin gucu tum dunya tarafindan kabul gormustu, donemin kuresel duzeninde Washington’un cok buyuk ve sinirisiz etkinligi vardi. ABD‘yi super guc haline getiren siyasi konjonktur dunya sahnesinde bir daha tekrarlanmaz. ABD icin ‘son super guc’ tanimi yaparken bu zaman dilimini dikkate almak gerekiyor.
ABD‘yi “Dunyanin son super gucu” olarak tanimliyorsunuz. Eger ABD dunyanin son super gucuyse, 21. yuzyilda yeni guc dagilimi nasil olacak?
ABD son super guc olacak. Sovyetler Birligi’nin dagilmasindan sonra, superguc haline gelen ABD‘nin gucu tum dunya tarafindan kabul gormustu, donemin kuresel duzeninde Washington’un cok buyuk ve sinirisiz etkinligi vardi. ABD‘yi super guc haline getiren siyasi konjonktur dunya sahnesinde bir daha tekrarlanmaz. ABD icin ‘son super guc’ tanimi yaparken bu zaman dilimini dikkate almak gerekiyor.
Tabii Amerika super guc ozelligini yitiririken, Cin’in dunya sahnesindeki gucu ve etkinligi giderek artiyor. Diger taraftan, eger Avrupa durgunlugundan siyrilarak daha etkin ve aktif bir dis poltika benimsemezse dunyanin yeni gucleri arasinda yerini almayacak. Ancak Avrupa, etkinligini artirmasi durumunda ise ABD‘nin kaybettigi rolu ustlenebilir.
“TURKIYE ABD‘NIN GUCUNU USTLENMEYE MAHKUM”
Ufukta ABD‘nin sahip oldugu gucu ustlenmeye mahkum olan diger ulkeler de beliriyor. Bu ulkeler arasinda Hindistan, Japonya, Brezilya ve sagligina kavusmasi sartiyla Rusya’yi sayabiliriz. Bu listeye Turkiye’yi de dahil edebiliriz. Eger Rusya Avrupa‘nin bir parcasi haline gelirse, Moskova ancak o zaman yirmi birinci yuzyilda onemli ve etkin rol oynayabilir. Sonuc olarak, yeni yuzyil ABD ve Sovyetler Birligi’nin elli yil suren rekabetine, yada 1900’lerin ilk ceyreginde Almanya’nin once Fransa ve Ingiltere, daha sonra ABD ve Rusya ile guc catismasina girmesine benzer bir Kuresel hegeomonya yarisina sahne olmayacak. Yani 21. yuzyilda, ABD gibi bir super guc doguracak bir dunya duzeni olmayacak.
Ufukta ABD‘nin sahip oldugu gucu ustlenmeye mahkum olan diger ulkeler de beliriyor. Bu ulkeler arasinda Hindistan, Japonya, Brezilya ve sagligina kavusmasi sartiyla Rusya’yi sayabiliriz. Bu listeye Turkiye’yi de dahil edebiliriz. Eger Rusya Avrupa‘nin bir parcasi haline gelirse, Moskova ancak o zaman yirmi birinci yuzyilda onemli ve etkin rol oynayabilir. Sonuc olarak, yeni yuzyil ABD ve Sovyetler Birligi’nin elli yil suren rekabetine, yada 1900’lerin ilk ceyreginde Almanya’nin once Fransa ve Ingiltere, daha sonra ABD ve Rusya ile guc catismasina girmesine benzer bir Kuresel hegeomonya yarisina sahne olmayacak. Yani 21. yuzyilda, ABD gibi bir super guc doguracak bir dunya duzeni olmayacak.
“RUSYA TURKIYE’YE ASLA TEHDIT OLAMAYACAK”
Eger Bati, Turkiye’yi ve Rusya’yi kendi ittfaki icine almakta basarisiz olursa, Rusya’nin bolge icin bir tehdit olusturabilecegi hatta 1989’da bagimsizligini ilan eden ulkeleri yeniden kendi sinirlari icine dahil etme girisiminde olabilecegi uyarisinda bulunuyorsunuz… Eski Sovyet cumhuriyetleri ile sinir komsusu olan Turkiye’yi boyle bir girisim nasil etkiler? Rusya’nin yayilmaci politikasi Turkiye icin bir tehdit unsuru olusturur mu?
Bence Rusya hicbir zaman Turkiye’ye tehdit unusuru olusturacak kadar guclu olamayacak. Bu sadece Turkiye’nin kendi guclu durusundan kaynaklanmiyor; Turkiye NATO’nun en aktif uyelerinden biri, yani NATO’nun en onemli uc ulkesi arasinda. Turkiye icin NATO semsiyesi altinda olmak ek bir guvence.
Burada en fazla Rus tehlikesi altinda olan alan Gurcistan. Boyle bir durumda da NATO uyesi olarak Turkiye ve ABD’nin ortak cikarlari var. Putin Rusya’sinin Turkiye’nin dengesini bozmaya kalkisarak kendi sinirlarinda yeni bir catisma bolgesi yaratma girisiminin cok akilsizca bir siyaset olacagi kanisindayim. Rusya’nin Kafkasya bolgesinde ciddi guvenlik sorunlari var ve bunlar her gecen gun daha fazla tirmaniyor. Dolayisiyla Rusya’nin kendisini sinirlamamasi ve bolgede temkinli bir siyaset izlememesi durumunda Moskova yonetimi Orta Asya’da ciddi gucluklerle karsi karsiya kalacak. Eger Rusya, Ukrayna, Beyaz Rusya veya Gurcistan’i yutmaya (kendi sinirlari icine katmaya) kalkisirsa ciddi bir siyasi hazimsizlik yasamasi kacinilmaz olacaktir. Yani akli selim Ruslarin, Kafkasya’da ve Kuzey Dogu Avrupa‘da iddiali ve baskici milliyetcilik siyaset izlemenin Rusya’nin gelecegi icin dogru bir adim olmayacagini farkina varacaklarini varsayiyorum. Ustelik su anda Rusya’da yeni olusan ve etkinligi artan orta sinif kulturel olarak kendisini Bati’nin bir parcasi olark goruyor ve ulkede bati tipi sivil toplum olusturulmasini savunuyor. Rusya’nin Bati’nin bir parcasi haline gelmesi, ulke icin daha saglikli, Moskova yonetimi su anda oldugundan daha
guclu, bolgesinde daha etkili ve daha guvenli hissedecektir. Ozellikle Rus yonetiminin, dogusuna baktiginda genis, bos ve insansiz topraklarinin hemen dogusunda yukselen, dinamik ve fazlasiyla iddiali Cin’i gordugunde yukarida bahsettigimiz senaryolara kalkismaya cesaret edemeyecegini dusunuyorum.
Eger Bati, Turkiye’yi ve Rusya’yi kendi ittfaki icine almakta basarisiz olursa, Rusya’nin bolge icin bir tehdit olusturabilecegi hatta 1989’da bagimsizligini ilan eden ulkeleri yeniden kendi sinirlari icine dahil etme girisiminde olabilecegi uyarisinda bulunuyorsunuz… Eski Sovyet cumhuriyetleri ile sinir komsusu olan Turkiye’yi boyle bir girisim nasil etkiler? Rusya’nin yayilmaci politikasi Turkiye icin bir tehdit unsuru olusturur mu?
Bence Rusya hicbir zaman Turkiye’ye tehdit unusuru olusturacak kadar guclu olamayacak. Bu sadece Turkiye’nin kendi guclu durusundan kaynaklanmiyor; Turkiye NATO’nun en aktif uyelerinden biri, yani NATO’nun en onemli uc ulkesi arasinda. Turkiye icin NATO semsiyesi altinda olmak ek bir guvence.
Burada en fazla Rus tehlikesi altinda olan alan Gurcistan. Boyle bir durumda da NATO uyesi olarak Turkiye ve ABD’nin ortak cikarlari var. Putin Rusya’sinin Turkiye’nin dengesini bozmaya kalkisarak kendi sinirlarinda yeni bir catisma bolgesi yaratma girisiminin cok akilsizca bir siyaset olacagi kanisindayim. Rusya’nin Kafkasya bolgesinde ciddi guvenlik sorunlari var ve bunlar her gecen gun daha fazla tirmaniyor. Dolayisiyla Rusya’nin kendisini sinirlamamasi ve bolgede temkinli bir siyaset izlememesi durumunda Moskova yonetimi Orta Asya’da ciddi gucluklerle karsi karsiya kalacak. Eger Rusya, Ukrayna, Beyaz Rusya veya Gurcistan’i yutmaya (kendi sinirlari icine katmaya) kalkisirsa ciddi bir siyasi hazimsizlik yasamasi kacinilmaz olacaktir. Yani akli selim Ruslarin, Kafkasya’da ve Kuzey Dogu Avrupa‘da iddiali ve baskici milliyetcilik siyaset izlemenin Rusya’nin gelecegi icin dogru bir adim olmayacagini farkina varacaklarini varsayiyorum. Ustelik su anda Rusya’da yeni olusan ve etkinligi artan orta sinif kulturel olarak kendisini Bati’nin bir parcasi olark goruyor ve ulkede bati tipi sivil toplum olusturulmasini savunuyor. Rusya’nin Bati’nin bir parcasi haline gelmesi, ulke icin daha saglikli, Moskova yonetimi su anda oldugundan daha
guclu, bolgesinde daha etkili ve daha guvenli hissedecektir. Ozellikle Rus yonetiminin, dogusuna baktiginda genis, bos ve insansiz topraklarinin hemen dogusunda yukselen, dinamik ve fazlasiyla iddiali Cin’i gordugunde yukarida bahsettigimiz senaryolara kalkismaya cesaret edemeyecegini dusunuyorum.
ABD COKMEYE MAHKUM MU?
Yeni yuzyilda ABD’nin dunya duzeninde gucunu ve etkinligini korumasi icin Washington’a bir recete sunuyorsunuz. Dunyanin en hassas ve kirilgan bolgesindeki konumunu gozonunde bulundurdugunuzda, 21. yuzyilda bolgesindeki etkinligini surekli artiran ve giderek buyuyen Turkiye icin de bir receteniz var mi?
Amerikan yonetimine yeni duzende gucunu ve etkinligini koruyabilmesi icin hazirladigim recetede ABD’nin kacinilmaz cokusunu konu alan teori ve doktrinlerin ne kadar gercekci olduklarini degerlendirmeye calistim
ABD’deki gerilemeye zemin hazirlayan etkenleri ve Amerika’nin sahip oldugu gucu analiz edince, bu sorunun tarihi olarak hala cozulmemis oldugu sonucu ortaya cikiyor. Cin gibi baska kuresel guclerle kiyaslandiginda ABD’de gerileme belirtilerini gormek mumkun. Fakat burada cok sayida hareket alani ile guc potansiyeli de mevcut. Eger Amerikan ekonomisinde eski canlilik saglanirsa ve mevcut potansiyel degerlendirilirse, ABD eski gucunu ve dinamizmini yeniden kazanabilir. Ulkenin hangi yone gidecegini ise ABD ve dunya icin son derece kritik olan onumuzdeki on yil belirleyecek.
Yeni yuzyilda ABD’nin dunya duzeninde gucunu ve etkinligini korumasi icin Washington’a bir recete sunuyorsunuz. Dunyanin en hassas ve kirilgan bolgesindeki konumunu gozonunde bulundurdugunuzda, 21. yuzyilda bolgesindeki etkinligini surekli artiran ve giderek buyuyen Turkiye icin de bir receteniz var mi?
Amerikan yonetimine yeni duzende gucunu ve etkinligini koruyabilmesi icin hazirladigim recetede ABD’nin kacinilmaz cokusunu konu alan teori ve doktrinlerin ne kadar gercekci olduklarini degerlendirmeye calistim
ABD’deki gerilemeye zemin hazirlayan etkenleri ve Amerika’nin sahip oldugu gucu analiz edince, bu sorunun tarihi olarak hala cozulmemis oldugu sonucu ortaya cikiyor. Cin gibi baska kuresel guclerle kiyaslandiginda ABD’de gerileme belirtilerini gormek mumkun. Fakat burada cok sayida hareket alani ile guc potansiyeli de mevcut. Eger Amerikan ekonomisinde eski canlilik saglanirsa ve mevcut potansiyel degerlendirilirse, ABD eski gucunu ve dinamizmini yeniden kazanabilir. Ulkenin hangi yone gidecegini ise ABD ve dunya icin son derece kritik olan onumuzdeki on yil belirleyecek.
Turkiye’ye deki durum ABD’dekinden oldukca farkli. Yeni kuresel duzende egemen bir rol oynamak Turkiye’nin hedefleri arasinda degil. Evet Turkiye orta menzilli buyuk bir guc ancak henuz en ust siralarda degil. Ankara ust siralarda yer almak isterse, kendi cikarlarini korumak icin uluslararasi konjonkturde kilit rol oynayan, ortak demokratik degerler ve sorumluluklar paylastigi ABD ve Avrupa ile ortakliklar kurmali. Yeni dunya duzeninde Bati ile kendisini iliskilendirmesi, Turkiye icin dogal bir gelisme olacaktir.
Bati ile cok yonlu ve yakin iliskiler, Turkiye’nin dunya capindaki etkinligini bir anda ve onemli olcude artiracak ve ayni zamanda yayilmasini da saglayacaktir. Yeni dunya duzeninde Turkiye sadece kendisi adina siyaset yapmayacak, Amerika ve Avrupa ile siki iliskiler gelistirmesi durumunda, otomatik olarak Euro-Atlantik toplumu adina uluslararasi iliskilerde soz sahibi olacaktir.
Bati ile cok yonlu ve yakin iliskiler, Turkiye’nin dunya capindaki etkinligini bir anda ve onemli olcude artiracak ve ayni zamanda yayilmasini da saglayacaktir. Yeni dunya duzeninde Turkiye sadece kendisi adina siyaset yapmayacak, Amerika ve Avrupa ile siki iliskiler gelistirmesi durumunda, otomatik olarak Euro-Atlantik toplumu adina uluslararasi iliskilerde soz sahibi olacaktir.
DUNYAYI BEKLEYEN IKI SENARYO
ABD dis politikasina yon vermis ve vermeye devam eden birisiniz. Yeni dunya duzeni cok hizli bir degisim icinde ve ABD de bu degisimden muaf degil. Bu hizli degisim icindeki dunyada 21. yuzyilda insanlik ne tur tehlikelerle karsikarsiya?
Geriye baktigimizda 20. yuzyilin kuresel egemenlik saglama mucadelesi ile gectigini goruyoruz. Birinci ve Ikinci Dunya Savaslari ile Soguk savas hep ustunluk saglama mucadeleleriydi. Su anda baslarinda bulundugumuz 21. yuzyilda iki olasi senaryo ile karsi karsiyayiz.
ABD dis politikasina yon vermis ve vermeye devam eden birisiniz. Yeni dunya duzeni cok hizli bir degisim icinde ve ABD de bu degisimden muaf degil. Bu hizli degisim icindeki dunyada 21. yuzyilda insanlik ne tur tehlikelerle karsikarsiya?
Geriye baktigimizda 20. yuzyilin kuresel egemenlik saglama mucadelesi ile gectigini goruyoruz. Birinci ve Ikinci Dunya Savaslari ile Soguk savas hep ustunluk saglama mucadeleleriydi. Su anda baslarinda bulundugumuz 21. yuzyilda iki olasi senaryo ile karsi karsiyayiz.
Ilki, dunya yeni yuzyilda surekli artan kuresel kargasalara, buyuyen karisikliklara ve belirsizliklere, hatta zaman zaman denge unsurlarinin yerinden oynamasi ve genis capli siddet eylemlerine sahne olacak. Bu senaryo malesef cok ihtiyac duyulan kuresel isbirligini engelleyici ve insanligin gelecegini tehdit edici ozellige sahip olacak. Boyle bir dunya, herseyin kontrolden ciktigi anlamina gelecek. Buna kuresel isinmanin yol acacagi cevre felaketlerini de ekleyebiliriz.
Ikinci senaryo ise insanligin gelecegi icin daha umit verici. Dunya ulkeleri yeni yuzyilda istikrarli bir tutum benimseyerek uluslararasi guc dagilimini dengeleyecek kilit iliskiler kuracak. Bu iliskiler hassas dengeleri dikkate alan bir usulle gelistirilmeli ki, insanlik biraz once bahsettigim sorunlari siddet yerine ortak kararlarla cozmeye calismali. Dunya ulkeleri kuresel kargasaya yol acabilecek baskilari azaltmaya yonelik cabalarini artirmali, bu kargasalarin onune gecmek icin de catismaci tutum benimsemek yerine, uluslararasi isbirligini kademeli olarak yaymali. Bu nedenle su anda dunyanin hic olmadigi kadar daha canli ve enerjik bir Bati’ya ihtiyaci var.
Biz bunlari gerceklestirebiliriz. Dunya ulkeleri ikinci senaryoda onerdigim adimlari benimserse o zaman 21.ci yuzyil insanligin gelecegi icin birinci onerdigim karamsar senaryodan daha umit verici ve barisci bir yuzyil olacaktir.
“IRAN GECMISLE ILGILI BIR PROBLEM, SORUN AKILCI COZULMELI”
Peki Iran ne olacak?
Iran gecmis ile ilgili bir problem, yeni yuzyilda aktif rol oynayacak gucler arasinda degil. Iran sorununun Bati tarafindan akillica cozulmesini umuyorum.
Peki Iran ne olacak?
Iran gecmis ile ilgili bir problem, yeni yuzyilda aktif rol oynayacak gucler arasinda degil. Iran sorununun Bati tarafindan akillica cozulmesini umuyorum.
“BATI EKSENINE TURKIYE VE RUSYA BIRLIKTE GEREKLI”
Kitabinizda Bati’nin super guc ozelligini koruyabilmesi icin Turkiye ve Rusya’ya ihtiyaci oldugunu ileri suruyorsunuz. Hatta bunun icin her iki ulkenin de AB uyesi olmasinin sart oldugunu yaziyorsunuz…
Dunya’nin daha canli ve enerjik bir Bati’ya ihtiyaci var. Yeni kuresel duzen icin demokrasi ve anayasal hukumetleri kucaklayan ve bu degerleri yayan ABD ve Avrupa’dan olusan bir Bati gerekli. Bu eksene ozellikle Turkiye ve demokratiklesme surecini tamamladiktan sonra Rusya’da dahil edilmeli.
Turkiye’nin de dahil edildigi bu yeni bati ekseni ABD’yi Cin ile ortaklik kurmaya cesaretlendirmeli, Japonya ile Cin arasinda uzlasma saglanmasi icin calismali, Hindistan ile Cin arasindaki gerginligi azaltmak ve olasi
catismalari engellemek icin arabuluculuk yapmali. Yeni yukselen gucleri icinde barindiran Bati, tum bunlari gerceklestiriken ozellikle de ABD, Asya kitasinda dogrudan askeri bir mudahaleden kesinlikle uzak durmali
Kitabinizda Bati’nin super guc ozelligini koruyabilmesi icin Turkiye ve Rusya’ya ihtiyaci oldugunu ileri suruyorsunuz. Hatta bunun icin her iki ulkenin de AB uyesi olmasinin sart oldugunu yaziyorsunuz…
Dunya’nin daha canli ve enerjik bir Bati’ya ihtiyaci var. Yeni kuresel duzen icin demokrasi ve anayasal hukumetleri kucaklayan ve bu degerleri yayan ABD ve Avrupa’dan olusan bir Bati gerekli. Bu eksene ozellikle Turkiye ve demokratiklesme surecini tamamladiktan sonra Rusya’da dahil edilmeli.
Turkiye’nin de dahil edildigi bu yeni bati ekseni ABD’yi Cin ile ortaklik kurmaya cesaretlendirmeli, Japonya ile Cin arasinda uzlasma saglanmasi icin calismali, Hindistan ile Cin arasindaki gerginligi azaltmak ve olasi
catismalari engellemek icin arabuluculuk yapmali. Yeni yukselen gucleri icinde barindiran Bati, tum bunlari gerceklestiriken ozellikle de ABD, Asya kitasinda dogrudan askeri bir mudahaleden kesinlikle uzak durmali
Yazıları posta kutunda oku